De meeste van de 1,5 miljard moslims wereldwijd hebben vast wel vlees op het menu staan tijdens de vastenmaand Ramadan. En vaak schalen vol. Maar hoe islamitisch is het eten van vlees eigenlijk?
Niet echt islamitisch, aldus de Amerikaanse sjeik Hamza Yusuf. Hij beweert dat historisch gezien de moslims zo weinig vlees aten dat we ze bijna als vegetarisch kunnen beschouwen. “Vlees is niet noodzakelijk volgens de Sharia; in vroegere tijden aten de welgestelde moslims slechts een maal per week vlees op vrijdag. De armen aten alleen vlees tijdens de feestdagen.”
Biologisch-dynamisch
Er zijn heel wat bekeerde moslims die uit de biologisch-dynamische hoek komen en die zich verlegen voelen met de situatie waarin zij terecht komen tijdens het offerfeest. Het is immers sunnah, een gewoonte van de profeet vrede zij met hem, om een schaap te slachten tijdens het offerfeest. Zo vroeg een vegetarische vriendin van mij zich jaren geleden af of zij geld zou overmaken naar behoeftige moslims in het buitenland, of dat zij toch maar hier een schaap zou laten slachten en al het vlees zou laten uitdelen in haar naam? Ik denk dat ze achteraf spijt had dat ze die vraag gesteld had, want haar werden vervolgens enorme schuldgevoelens aangepraat. Wat voor een moslim was zij om zichzelf vlees te ‘verbieden’? Het leek er bijna op alsof vlees en islam onlosmakelijk met elkaar verbonden waren, zo werd het gebracht.
Historisch gezien aten de moslims vroeger zo weinig vlees, dat we ze bijna als vegetarisch kunnen beschouwen
Vleesconsumptie wereldwijd gestegen
Uit onderzoek van visserijwetenschapper Sylvain Bonhommeau uit 2013 blijkt dat inwoners van landen als IJsland en Mongolië, waar men traditioneel leeft van voornamelijk vlees, vis en melkproducten, de afgelopen jaren meer vlees zijn gaan eten. Toch weegt deze ontwikkeling niet op tegen de invloed van China en India. Door de economische groei van de afgelopen decennia kunnen miljoenen mensen zich daar tegenwoordig ook vlees veroorloven. Een aantal decennia geleden was rijst het hoofdingrediënt op hun menu, tegenwoordig vormt het slechts de basis die wordt aangevuld met vlees en groenten. Ook in Nederland is de vleesconsumptie de afgelopen vijftig jaar flink gestegen: van 48 gram per persoon per dag in 1950 naar 116 per persoon per dag aan het begin van de 21e eeuw.
De profeet Mohammed vrede zij met hem was geen voorstander van het dagelijks consumeren van vlees. Hij waarschuwde zijn volgelingen ervoor dat het ‘verslavend’ zou kunnen werken. Yahya heeft gezegd dat de profeet vrede zij met hem heeft gezegd: “Pas op voor vlees. Het heeft een verslavende werking als de verslavende werking van wijn. (Malik)” Het lijkt er volgens sjeik Hamza Yusuf op dat zijn waarschuwingen 1500 jaar later in de wind worden geslagen.
“Dieren slaven van mensen”
“Vroege islamitische leiders en geleerden herhaalden vaak dat dieren gekoesterd dienen te worden en op humane manier behandeld,” vertelt de sjeik. “Maar moslims vandaag de dag zien zich als heersers over de dieren. Een religieus geleerde van het Egyptische Ministerie van Awfaq (religieuze schenkingen) vertelde mij, dat dieren de slaven van de mensen zijn. Dat ze hier op aarde zijn om door ons te worden opgegeten, en dat ‘praatjes’ over vegetarisme on-islamitisch zouden zijn.”
Yusuf is er van overtuigd dat deze verklaring indruist tegen dat waar de profeet vrede zij met hem voor stond. “De (red. inmiddels overleden) islamitische geleerde Gamal al-Banna, die de laatste jaren onder vuur is komen te liggen vanwege zijn ‘liberale’ standpunten, zei mij dat vegetariër én moslim zijn tegen geen enkele traditie in gaat en echt niet on-islamitisch genoemd kan worden.”
Geen verplichting om te slachten
“Als iemand vegetariër wordt, zo legde Al-Banna hem uit, doet hij dat vanwege een aantal redenen, zoals compassie, milieu en gezondheidsredenen. Als moslim geloofde Al-Banna dat de profeet vrede zij met hem graag zou willen dat zijn volgelingen gezond en medelevend zijn en dat ze het milieu niet willen vernietigen. Als iemand meent dat het laten staan van vlees dit kan bewerkstelligen, gaat hij er volgens de geleerde echt niet door naar de hel. Het tegenovergestelde zou wel eens waar kunnen zijn.”
“Al-Banna ging door, toen ik hem vertelde over het offer van Ied-ul-Adha (wat volgens velen verplicht is), dat elke moslim die overtuigd vegetariër is echt geen schaap hoeft te slachten. We moeten onze religie volgens Al-Banna niet op een rigide wijze naleven door alles klakkeloos te volgen en blind te gehoorzamen. Wat het doden van levende wezens betreft, is hij duidelijk: er bestaat geen verplichting tot het doden.”
Anderen zullen het hier niet mee eens zijn, weet Yusuf. “Ze zullen beargumenteren dat het eten van vlees een islamitische traditie is en dat vegetarisme een ongewenste invloed van buitenaf is in het Midden-Oosten. Maar de bewering dat dieren slechts slaven zijn van de mens stuit niet alleen tegen de borst van voorvechters van dierenrechten, maar lijkt ook in tegenspraak te zijn met de leringen van de profeet vrede zij met hem.”
Vandaag de dag is ‘halal’ slachten big business geworden
Humaan slachten
Er zullen ook mensen zijn die beargumenteren dat het gebed dat we opzeggen voordat we halal slachten – het zeggen van Bismillah – al voldoende humaan is in islamitisch opzicht, omdat de dieren nu eenmaal dienen als ons voedsel. “Dit kan historisch gezien wel zo zijn,” zegt sjeik Yusuf, “maar vandaag de dag is halal slachten big business geworden, waarbij de dieren in rijen worden opgesteld, of opgehangen om gedood te worden voor consumptie. Dat is verre van wat de islam onderwijst over slachten op ‘humane wijze’.”
Het uiteindelijke overtuigende bewijs dat vegetarisme en islam goed samengaan, en dat dieren met respect behandeld moeten worden is volgens Yusuf simpel. “De Koran openbaart dat alle levende dieren sociale wezens zijn, net zoals mensen dat zijn: Er is geen dier op aarde, noch een vogel die in de lucht vliegt met zijn vleugels – of ze vormen gemeenschappen net zoals jullie. (Koran, 6:38)”
bron: the guardian.com, national geographic
afb: flickr
