In 2015 was er de reizende tentoonstelling ‘1001 muslim inventions’ in Rotterdam. Samen met de tentoonstelling is er ook een gelijknamig boek verschenen. In deze reeks bespreek ik elke keer een uitvinding waar ik iets mee heb en deze week is dat: schaken.
Schaakspel
Het schaakspel is een terugkerend fenomeen binnen ons gezin. Jarenlang kijken we er niet naar om, maar dan is het er weer. Dan speelt iedereen fanatiek tegen elkaar en laat de visite zich schaken. Schaken verplicht je vooruit te denken en is tegelijkertijd bloedstollend spannend. Stel je maar eens voor: twee fanatieke mensen tegenover elkaar. Beiden willen winnen. Wit tegen zwart. Het heeft iets elementairs. Een krachtmeting. Niet in fysieke spieren, maar in hersenkracht. Wie kan twee of meer stappen vooruit denken en is zijn tegenstanders te slim af?
Leve de koningin
Geen potje schaken is gelijk met de 32 schaakstukken. Je speelt het enkel met z’n tweeën, maar er kijkt altijd wel iemand mee. Zelf heb ik het leren spelen door de film ‘Lang leve de Koningin’. Een leuke speelfilm over iemand die kan praten met de schaakstukken op het bord. De film vertelt het verhaal van Sara, een jong meisje dat een bijzonder schaakspel cadeau krijgt. Ze wordt vrienden met de Koningin. Samen met de andere stukken maakt ze kennis met dit al oude spel. Uiteindelijk komt ze door het spelen van dit spel erachter wie haar vader is.
Het huidige schaakspel kent zijn oorsprong in Perzië.
Oorsprong
Het huidige schaakspel kent zijn oorsprong in Perzië. Daarvoor werd het in een andere vorm gespeeld in India. Toen heette het Chaturanga, wat vier ledematen betekent. In een 14de eeuws Perzisch manuscript werd beschreven hoe een Indische ambassadeur het spel meebracht naar het Perzische hof, vanwaar de Arabieren het meenamen naar Europa.
Hiervoor kreeg het spel wel een aantal aanpassingen. Te beginnen met de naam: Chatrang.
Schaakstukken
De stukken hadden andere namen. Shah was de Koning; Firzan was de generaal. Die noemen we nu de Koningin of Dame; Fil is een olifant, dit werd later de loper; Faras is het paard; Rukh is de toren en Baidaq is de pion.
Schaken is een geliefd spelletje
Het was een populair spel zowel bij het gewone publiek als bij de adel. Er werden boeken vol geschreven over openingszetten en opstellingen.
Via Andalusië vond het spel zijn weg naar het noorden van Spanje wat christelijk was. Van daar werd het na het zuiden van Frankrijk verspreid en maakte de rest van Europa en de rest van de wereld kennis met mijn favoriete spel.
De tekst in dit artikel is deels gebaseerd op de tekst over het schaakspel zoals in het boek ‘1001 muslim inventions’ door professor Salim T.S. Al-Hassani. Het boek is te koop op bol.com en een musthave voor iedere moslim.
