“Wie jij bent in het geheim is wie jij echt bent…..” Wauw, ik moest even slikken. Een prachtige en confronterende uitspraak van Sheikh Bilal – moge Allah hem behouden. We hebben allemaal verschillende maskers op en deze maskers dragen wij allemaal op verschillende aangelegenheden. Deze zorgen ervoor dat wij kunnen functioneren binnen de groepen waar we onderdeel van uitmaken. Echter, wanneer je alleen bent, hoef je helemaal geen masker op te zetten. Dat is wanneer jij jezelf bent.
Zo heb ik eigenlijk nooit naar dit aspect gekeken. Want wie zijn wij? Hoeveel maskers dragen wij?
Eén van de kenmerken van de moslim is dat hij schaamte kent. Deze schaamte geldt voor zowel de man als vrouw. Zo zei onze geliefde profeet vrede zij met hem: “Eén van de uitspraken van (vroegere) Profeten die de mensen zich herinneren, is: “Als je geen schaamte kent, doe dan wat je wilt.” (Boecharie)
Zo passeerde ‘Abdoellaah ibn ‘Oemar – moge Allah tevreden met hem zijn – eens een man die zijn broer berispte over schaamte en zei: “Jij bent erg verlegen en ik ben bang dat het jou zal schaden.” De boodschapper van Allah zei hierop: “Laat hem, want hayaa is (een onderdeel) van geloof.”
(Boecharie)
Binnenshuis en buitenshuis
Maar telt deze schaamte binnen de islamitische kaders dan alleen in het openbaar? Nee, want ook in de privé omgeving is het verplicht om te letten op bijvoorbeeld je awrah (het gedeelte van het lichaam dat bedekt dient te worden). Voor de mannen is dat het lichaam van boven de navel tot onder de knieën. Voor vrouwen ligt dat iets anders, zij hoeven binnenshuis bijvoorbeeld de hoofddoek niet te dragen bij hun mahram (een familielid van de andere sekse waar je niet mee kan trouwen).
Maar hoe verklaren we dan dat we ons in onze thuissituatie soms zo anders gedragen dan daarbuiten?
Schaamte vanuit psychologisch oogpunt
Vanuit de Sociale Psychologie is het heel logisch dat we ons anders opstellen, stelt Roos Vonk (2004). Zo gedragen mensen zich sociaal wenselijk, omdat de omgeving dat van ze verlangt. Vooral de angst om afgewezen te worden door een bepaalde groep is volgens haar een doorslaggevende factor. “Daarom is de mens geneigd om zich schaamtevoller te gedragen. Men wil tot een groep behoren. Ergens lid van zijn. Gewaardeerd worden en voelen.”
Ook zijn we meer geremd door de groep. “Daarom zijn we agressiever als we alleen zijn. Bijvoorbeeld in de auto of achter onze veilige telefoon of computers. Daarbij vertonen we ook andere overlevingsinstincten als we alleen zijn. Zoals minder netjes eten of meer rommel maken, wanneer we alleen thuis zijn….”
Verslaving als gevolg van alleen zijn
Wanneer je alleen bent, is het ook makkelijker om verslaafd te raken. Als mensen zijn we sociale wezens, maar ondanks dat zijn wij eenzamer dan ooit. De aantal gevallen van drugs-, alcohol-, medicijn- en gameverslavingen blijft stijgen. En de entertainment-industrie speelt daar slim op in. De social media zijn ontworpen om ons niet alleen te laten voelen. Snel films kunnen kijken op bepaalde platforms zorgt dat we afgeleid worden van onze problemen. En bijvoorbeeld de porno-industrie is erop gericht om onze lusten te kunnen bevredigen.
De overheid richt zich vooral op drugs- en alcoholgebruik. En eigenlijk is het verwonderlijk dat andere verslavingsproblematiek – en dan in het bijzonder porno-verslaving – vooralsnog zo weinig aandacht krijgt.
Pornoverslaving is duidelijk groeiende en wordt zeer onderschat vandaag de dag. Volgens de Dikke van Dale uit 2018 is pornografie het weergeven van menselijke seksuele handelingen met het doel om seksuele opwinding te creëren. In de vorm van afbeeldingen, films of tekeningen. De originele betekenis van het woord porno komt uit het Grieks en betekent schrijven over prostituees.
De drang om te kijken
Ook is er onderzoek gedaan in welke landen de frequentie van het bezoeken van pornosites het grootst is. De cijfers liegen er niet om; in het Midden-Oosten worden helaas de meeste pornografische sites bezocht. Zo staan Irak en Egypte volgens de cijfers op 1. Volgens onderzoeker Matt Hussey moeten wij echter niet te snel conclusies te trekken aan de hand van deze correlatie. De overheid heeft juist in deze landen pornografische sites geheel afgesloten voor de bevolking. Volgens Hussey zou dit kunnen leiden tot méér drang om te kijken naar pornografie.
Destructief effect
De gevolgen van pornografie zijn desastreus. Zo legt psycholoog Zimbardo uit dat porno een destructief effect heeft op het brein en haar neurotransmitters. Zo zou door het kijken naar porno alleen al de hormoonbalans enorm verstoord raken. Wanneer men naar porno kijkt produceert het lichaam grote aantallen neurotransmitters (zoals bijvoorbeeld dopamine). Het gevolg hiervan is dat het brein weer meer dopamine wil aanmaken en dus de drang naar pornografie alsmaar groter wordt.
Als het brein dan niet verzadigd raakt door deze pornografie, wil het brein volgens Zimbardo op een andere manier verzadigd worden. En dat is wanneer men een extremere vorm van pornografie gaat bekijken. Een vicieuze cirkel zoals alle andere verslavingen, waar de drang om hetzelfde gewenste effect – de drang naar bevrediging – groter wordt door te verlangen naar meer of extremere vormen van het genotsmiddel.
Ontwikkeling door zelfreflectie
En wie ben jij als jij alleen bent? Reflecteer jij wel eens op jezelf en stel jij jezelf deze vraag? Zo zei Ibn al Qayim – moge Allah hem genadig zijn: “Zelfreflectie heeft vele voordelen; één van deze is de mogelijkheid om te kijken naar je eigen tekortkomingen. Diegene die niet naar zijn tekortkomingen durft te kijken is niet in staat om ze te verwijderen.” (Ighatat al Lahfan 1/84)
Ik vraag Allah – De Soevereine, De Pure en De Perfecte – om ons in staat te stellen om onze zelfreflectie te vergroten en ons te laten leven naar het voorbeeld van onze geliefde Profeet vrede zij met hem. Zodat wij onszelf hierdoor op een positieve manier kunnen ontwikkelen en een positieve bijdrage kunnen leveren aan de oemma (moslimgemeenschap).
