Onlangs volgde ik een serie lezingen over het hart. Tijdens de eerste lezing merkte ik dat mijn hart een vreugdesprongetje maakte. Het was net alsof mijn hart een beetje uitgedroogd was en dat een klein scheutje water het verlangen naar meer wakker maakte. 

Is dan iemand die dood was en die Wij tot leven gebracht hebben en voor wie Wij een licht gemaakt hebben waarin hij onder de mensen wandelt, als iemand die bijvoorbeeld in de duisternis is en er niet uit kan komen? (Koran, 6-122)

Alsof de deur van mijn hart op een kiertje stond en bijna op slot was, maar dat de woorden de deuren verder openden en ik zag hoe mooi en licht het daar achter die deur was. En er is niets mooiers dan dit verlangen van het hart. Het is een teken dat het hart leeft en niet dood is. Als er in de Koran staat dat Allah iemand die dood was tot leven bracht, wordt daarmee volgens Koranexegeet Ibn Kathier bedoeld, dat iemands hart dood was, dat iemand verward en verdwaald was, waarna Allah het hart weer tot leven wekt.

In lockdown

Ik denk dat alle gebeurtenissen in de wereld, in het land, op het werk en in de familie en kennissenkring in deze verwarrende tijd hier mede toe geleid hebben. Door de lockdown ging ik ook zelf ook min of meer in lockdown. Ik ging erin en eruit en weer erin en eruit, door alle wisselende emoties.

Ik ging ook min of meer in lockdown. Er in en eruit.

Ik ben aan de ene kant zo vaak geschokt, onthutst en verdrietig geweest, dat ik tijd nodig had en heb om weer tot rust te komen. En aan de andere kant leidde de lockdown ook weer tot herwaardering van diezelfde rust. Het was zo heerlijk om in mijn eigen veilige cocon te blijven. Toch was ik zo bezig met hoe ik mij tot deze crisis zou moeten verhouden, dat ik klaarblijkelijk weinig ruimte had voor echte inkeer.

De gif van het hart

Ik leerde in de lezingen over het gif van het hart, zoals te veel praten, te veel eten, te veel slapen, te veel kijken/bezig zijn met wereldse zaken, te veel (tijd verdoen met) vrienden. Eigenlijk alles waar té voor staat. Het zorgt ervoor dat je je hart vult met wereldse zaken die zwaar wegen zodat je hart aan de aarde plakt, waardoor het niet naar Allah kan ‘vliegen’. Ik ben gaan reflecteren over hoe dit met mij zit. En door mijzelf die vragen te stellen, heb ik wat dingen weg gestreept en nieuwe prioriteiten gesteld. 

Wereldse zaken

Wereldse zaken heb ik weggestreept en vervangen door daden die me dichterbij Allah brengen. Zo heb ik bijvoorbeeld mijn Facebook- en LinkedIn-account gedeactiveerd. Het heeft me – eerlijk waar – zeeën van tijd opgeleverd en een hoop rust in mijn hart en hoofd. Al nam ik me voorheen voor om alleen even een berichtje te plaatsen op Facebook; voor ik het wist zat ik weer urenlang te scrollen. Ik zat simpelweg mijn tijd te verdoen met een onnodige en onzinnige bezigheid. Met als smoes dat ik op deze manier vriendschappen onderhield en op de hoogte bleef.

Door de tijdswinst heb ik nu meer energie en tijd om onderzoek te doen om artikelen te schrijven. Waar ik twee jaar lang weinig inspiratie vond, heb ik daar nu geen moeite meer mee. Dit geeft al aan hoe geestdodend het scrollen op Facebook eigenlijk is.

Ik zat zoveel tijd te verdoen op Facebook.

Zwijgen is goud

Verder heb ik me voorgenomen om minder te praten, want spreken is zilver, maar zwijgen is goud. Ik hoor mezelf namelijk regelmatig al te persoonlijke dingen vertellen. Of ik vertel iets over een ander wat die ander mogelijk niet zou waarderen. En ook al kent mijn gesprekspartner die ander niet en bedoel ik het niet kwaad, ik voel wel aan dat dit op het randje zit.

Alarmbel

Ik heb Allah gesmeekt om mij te waarschuwen als ik weer eens te veel praat. Nu hoor ik steeds vaker een alarmbel afgaan in mijn hoofd, waardoor ik een gewaarschuwd mens ben. Het lukt me steeds beter die tong van mij in toom te houden. Dan ben ik middenin mijn verhaal en pauzeer ik even, vanwege die alarmbel. Het gekke is dat het de ander, met wie ik praat, niet eens opvalt, dat ik het verhaal niet afmaak. En als ik zeg: “Laat maar zitten,” vraagt tot mijn opluchting niemand naar het vervolg. 

Het gezonde hart

De rechtsgeleerde, theoloog en schrijver Ibn Qayyim heeft geschreven over drie soorten harten: het gezonde hart, het dode hart en het zieke hart. Volgens hem zullen op de Dag der Opstanding alleen de mensen die naar Allah komen met een gezond hart gered worden. Allah zegt:

Op de Dag, waarop rijkdom en zonen niet zullen baten. Alleen hij (zal gebaat zijn), die naar Allah komt met een zuiver hart (Koran, 26:88-89)

Daarna legt Ibn Qayyim uit wat een gezond hart inhoudt. “Het is het hart dat exclusief gereserveerd is voor Allah, willend en wetend, liefdevol en met volledig vertrouwen, alles aan Hem koppelend, vrezend, hopend en met oprechte aanbidding. Als het liefheeft, heeft het lief omwille van Allah. Als het afkeer heeft, heeft het afkeer omwille van waar Hij een hekel aan heeft. Als het geeft, geeft het omwille van Allah. Als het zichzelf inhoudt, houdt het zich in omwille van Allah. En alsnog zal dit alles niet voldoende zijn om gered te worden totdat het zich door niemand anders laat leiden en niemand anders volgt  dan Zijn Boodschapper.”

Het dode hart

Ibn Qayyim waarschuwt voor een dood hart: “Als wij blind zijn voor onze zonden, zullen we dwalen. Als we denken dat het niet zo erg is dat we aan de doenja verknocht zijn, zijn we misleid. We zijn daar niet voor gemaakt. Als we alleen maar doen waar we zin in hebben, zal ons lichaam voldaan zijn, maar zal ons hart beroofd worden van het Licht van Allah. We zullen alleen de duisternis van onze daden absorberen, waardoor ons hart zwart wordt van zonden en als het ware dood gaat.”

Nee! Wat zij plachten te doen heeft zelfs hun harten bedekt. (Koran, 83:14)

De Profeet ﷺ zei hierover: “Werkelijk als een dienaar een zonde begaat, verschijnt er een zwarte vlek op zijn hart. Als hij de zonde verlaat, vergeving zoekt en berouw toont, zal zijn hart gereinigd worden. Als hij terugkeert naar de zonde, zal de zwartheid toenemen totdat het zijn hart bedekt” (Tirmidhi 3334, sahih)

Als het gezonde hart liefheeft, heeft het lief omwille van Allah.

Het zieke hart

Dan heb je ook nog een levend hart, waar ook een ziekte in zit. Dit bevat volgens Ibn Qayyim: “liefde voor Allah, geloof, oprechtheid en vertrouwen. En dat zijn de zaken die het hart levend houden. Maar er zit ook hebberigheid, begeerten in en het willen genieten van het leven. Het is vol van zelfbewondering, wat kan leiden tot zelfvernietiging.

Het zieke hart luistert naar twee roepende stemmen: één stem die naar Allah en Zijn Profeet ﷺ en het Hiernamaals oproept en de andere stem die oproept tot de vergankelijke pleziertjes van dit wereldse leven. Afhankelijk van het moment beantwoordt het de ene keer de ene oproep en de andere keer de andere. 

Het eerste hart is levend, in overgave, nederig, gevoelig en bewust; het tweede is zwak en dood; het derde waggelt tussen zijn eigen veiligheid en vernietiging in.” (Ibn Qayyim)  

Allah toont Zijn Genade keer op keer

Ik besef dat mijn hart, door al mijn gedachten en zorgen over de gang van zaken in de wereld, toch een beetje ziek was geworden. Dat Allah mij moge vergeven en de ziekte uit mijn hart moge verwijderen!

Er bevindt zich een stuk vlees in het lichaam waardoor, als het gezond is, het hele lichaam gezond is en als het ziek wordt, dan wordt het hele lichaam ziek. En dat is het hart. (al-Boechari, Moeslim)

Maar ik ben wakker geschud. Zoals zo vaak toont Allah mij keer op keer Zijn Genade. Door slechts enkele woorden heeft Allah mij weer tot leven gewekt. Het is nu aan mij om de rommel in mijn hart bij de vuilnis te zetten en mijn hart te vullen met pure liefde voor Allah. 

Dat jouw en mijn hart gezond en wel naar Allah mogen vliegen.

(met dank aan ustaadh Taariq)

hoofdfoto: publicdomainpictures.net