De herfst staat bekend om de grauwe luchten en de oranjerood gekleurde bomen. De warmte van de zomer wordt alsmaar minder en de kou van de winter is in ontwikkeling. Voor de één is de herfst een prachtig kleurenpallet, voor de ander is het een ware nachtmerrie. De herfst en winter zijn de seizoenen van griep en verkoudheid en de periode waarin hartproblemen, sommige allergieën en inflammaties (ontstekingen) erger worden. Werkt de natuur ons tegen of juist mee?

Het antwoord daarop is simpel: het hangt helemaal van jou af. Volgens de Arabische en Perzische geneeskunde spelen zes factoren hier een rol bij. In de serie over Allah’s apotheek voor herfst en winter zullen we alle zes de beïnvloedende factoren langs gaan en ze onder de loep nemen. Interessant wordt om te zien of de hedendaagse bevindingen en wetenschap hiermee rijmen. Vragen als waarom heb ik meer last van mijn ziekte in de koude maanden en wat kan ik doen om ziektes te voorkomen worden in deze reeks behandeld. Centraal staat het behouden van de gezondheid op optimaal niveau en het herstellen van de gezondheid ten tijde van ziekte. Doe kennis op, pas dit toe en deel je ervaringen. Zie de herfst als een periode waarin jij gaat oogsten!

De zes essentiële factoren

De beroemde islamitische medicus, natuurkundige, psycholoog, filosoof en geoloog Ibn Sina – beter bekend als Avicenna – schrijft in zijn boek The Canon of Medicine over zes essentiële factoren die onze gezondheid beïnvloeden:

• De atmosferische lucht                                                •  Psychologische activiteit
• Voedsel & drinken                                                         •  Slaap & waakzaamheid
• Fysieke rust & activiteit                                                •  Eliminatie en behoud

Deze factoren kunnen bij voldoende verandering en onbalans de staat van jouw lichaam beïnvloeden. Met de meeste hiervan was je waarschijnlijk al bekend, maar wist je ook al dat deze factoren allemaal seizoensgebonden zijn? Hoe zit het met de herfst en winter; welke veranderingen brengen die met zich mee en hoe kun je daar zo goed mogelijk op inspelen?

De Grieks-Arabische geneeskunde

Alhoewel Avicenna van Perzische komaf is, wordt hij gezien als één van de hoofdspelers binnen de Arabische en islamitische geneeskunde. De Arabische geneeskunde heeft meerdere raakvlakken met de Griekse en Romeinse leer. Wat Aristoteles en Hippocrates echter niet hadden, maar Avicenna wel, is de kennis uit de Koran. Daarnaast heeft Avicenna ook veel kennis opgedaan over de Ayurvedische en Chinese geneeskunde.

Een van de theorieën waar de wetenschappers het over eens waren is dat de mens afhankelijk is, deel uitmaakt van en dus reageert op de natuur. Volgens hen dient de arts daarom bij het opstellen van een diagnose rekening te houden met het jaargetijde. Ieder seizoen heeft namelijk specifieke eigenschappen en beïnvloedt daarmee het menselijk lichaam. Dit verklaart waarom sommige ziektes en kwalen alleen of voornamelijk in bepaalde seizoenen voorkomen.

Chronische ziektes heftiger in de herfst en winter

Allergische astma, reumatoïde artritis, multiple sclerose en diabetes hebben alle vier één ding gemeen. De ziektes bestaan vanwege een fout in het immuunsysteem, waardoor chronische inflammaties optreden. Heb je je weleens afgevraagd waarom deze inflammaties in de herfst en winter heftiger zijn?

Met de komst van de herfst worden de dagen korter en kouder. Onderzoekers aan de universiteit van Cambridge vermoeden dat minder daglicht en koudere temperaturen effect hebben op het immuunsysteem. In de herfst en winter zijn de genen die inflammatie stimuleren namelijk actiever en de genen die inflammatie onderdrukken zijn dan minder actief. Kortom, de inflammatoire status van jouw immuunsysteem wordt versterkt in de koude maanden.

Voor een gezond mens fungeert het als beschermingsmechanisme. Maar voor meerdere soorten chronisch zieke patiënten levert dit problemen op, omdat hun inflammatie op dat moment actief is. Doordat de inflammatoire status van het immuunsysteem een boost krijgt in de herfst/winter, zal het namelijk nog harder ingrijpen op die inflammatie. De symptomen zullen hierdoor heftiger zijn, waardoor de patiënt ‘opeens’ meer last heeft van de ziekte.

Zoek de warmte op in de koude maanden

De meteorologen en de astronomen zijn het niet eens over wanneer ieder seizoen begint. Terwijl de meteorologen hun seizoenen baseren op de weersvoorspellingen, richten de astronomen zich op de stand van de zon. Voor de vroegere artsen was het een gevoelsmatige fenomeen. Waar zij zich op richtten was het heersende klimaat en temperatuur. De artsen hadden voor hun behandelplan als richtlijn dat er altijd een balans moet worden gecreëerd. Voor de algemene winters geldt bijvoorbeeld dat ze een koude en natte temperament hebben. De mens hoort hier warmte en droogte tegenover te zetten.

Interessant is om dit te koppelen aan de vermoedens van de wetenschappers aan de universiteit van Cambridge in 2015. Stel dat het immuunsysteem zich inderdaad door de afname van warmte en licht meer richt op het aanpakken van inflammaties. Is het dan geen optie om in de herfst en winter meer warmte en meer daglicht op te zoeken? Dit geldt met name voor de chronisch zieke patiënten onder ons. Het opzoeken van warmte in de koude maanden rijmt in ieder geval wel met de leer van Avicenna.

Warmte is een vorm van energie en is cruciaal voor ons lichaam. Een tekort ervan is één van de drie zaken die de profeet vrede zij met hem aanhaalde over de oorzaken van ziektes. Gelukkig is warmte niet moeilijk te vinden. Denk aan de hammam of sauna, natuurlijke bronwater, een stoombad of zelfs een simpel warme voetenbad. De Chinese geneeskunde gaat zelfs een stapje verder en heeft het over een nierverpakking ter voorbereiding op de koude maanden. Koude nieren zouden symptomen als vermoeidheid en koude handen en voeten kunnen verklaren. Bekijk het filmpje om hier meer over te weten te komen:

Conclusie

Het is misschien wel de moeite waard om de theorie van de nier op de proef te stellen. Want zou het kunnen dat niet alleen ons veranderde voedsel, maar ook ons leefgedrag – zoals kledingmateriaalkeuze – voor de komst en toename van bepaalde ziektes zorgen? In deze serie wordt hier dieper op in gegaan. Met als conclusie dat een aantal kleine en simpele aanpassingen in ons leven al verschil zouden kunnen maken.