Hoe zit het met ons voedsel, dat alleen op bepaalde plekken en in bepaalde periodes groeit, zoals boerenkool en pompoen in de herfst en winter? Is dat toeval of zit daar een bedoeling achter? Wat kunnen we leren van de seizoenen?
Ken je die National Geographic afleveringen waarbij een avonturier de wilde natuur ingaat? Al reizende deelt hij zijn kennis met je en “wauw, wat weet hij toch veel!” Dan opeens staat hij oog in oog met een giftige slang. Terwijl de tijd stil lijkt te staan, neemt de spanning toe. Maar dan, vanuit het niets, heeft de giftige slang beet en weg is ie. Bijna automatisch grijpt de avonturier naar de grond. “Antidotum,” vertelt hij alsof het niets is, terwijl hij met wat zand over de wond wrijft. Vervolgens legt hij uit dat de natuurlijke leefomgeving van meerdere giftige slangen, het tegengif biedt. De natuur biedt telkens weer wat jij dan en daar nodig hebt. Net zoals dat de prikkende brandnetel altijd in de buurt groeit van de witte dovenetel.
Lees ook deel 1 van deze serie over de rol van warmte in relatie tot allerlei (chronische) ziektes.
De natuur zit vol met tegenstellingen die in balans zijn, zoals de dag en de nacht die elkaar ritmisch opvolgen. Je weet niet beter dan dat je hoort te slapen gedurende de nacht en actief te zijn overdag. Dagelijks pas jij je aan aan deze natuurverschijnselen. Maar in hoeverre pas jij je aan aan de seizoenen? En pas je behalve je kleding ook jouw voedsel aan?
De laatste jaren is er een enorme toename van het aantal patiënten met hart- en vaatziekten, diabetes, cholesterol en dergelijke. Bewerkt voedsel wordt vaak als de boosdoener aangewezen. Maar kan een tekort aan seizoensgebonden producten in ons dieet hier ook een rol in spelen?
Voedsel aanbod van de natuur
De natuur biedt verspreid over het jaar allerlei producten; zoals de groente en fruit van het seizoen. Heb je je weleens afgevraagd waarom het aanbod per seizoen varieert? Tot 30 jaar geleden was de mens compleet afhankelijk van wat de natuur ons op dat moment te bieden had. Inmiddels zijn alle producten het hele jaar door in de winkelschappen te vinden. Aardbeien in de winter en champignons en noten in de zomer vinden we normaal. Alhoewel het een luxe en dus een vooruitgang lijkt, zijn we er eigenlijk juist door achteruit gegaan. In tegenstelling tot de winkels biedt de natuur jou datgene wat jij op dat moment het hardst nodig hebt. Bijzonder toch hoe Allah dit geregeld heeft?
De reden hiervoor is best wel logisch. De omstandigheden in de herfst en winter verschillen van die van de lente en zomer. Om bijvoorbeeld beter bestand te zijn tegen de kou, taalt jouw lichaam naar voedsel dat rijk is aan vetten en proteïnen. En wat zien we? In de herfst en winter zijn allerlei groenten, fruit, zaden en nootjes die rijk zijn aan vetten en proteïnen van nature beschikbaar. Met deze voedingsstoffen kan het lichaam zich warmhouden. Wat essentieel is, omdat het infecties en ziektes hiermee beter kan voorkomen.
Allah zegt dan ook niet voor niets dat je niet alleen halal, maar ook tayyib hoort te eten; puur en op de juiste manier verkregen. De lokale en verse seizoensproducten zijn niet alleen goed voor je gezondheid. Ze zijn ook nog eens goed voor je smaakpapillen, portemonnee en het milieu!
- Goedkoper: ze zijn op dat moment in jouw land in overvloed aanwezig.
- Milieuvriendelijker: ze hoeven niet per schip of vliegtuig getransporteerd te worden. Verder zijn er minder conserveermiddelen nodig, want ze hoeven minder lang mee.
- Lekkerder: de producten zijn vers en dus nog vol van smaak.
- Gezonder: doordat ze verser zijn, zijn voedingsstoffen als vitamines nog niet verloren gegaan. Verder bieden ze wat jij dan en daar het meest nodig hebt.
Eigenschappen van voedsel in herfst en winter
Naast vetten en proteïnen hebben groenten en fruit ook andere eigenschappen. De Arabische en Chinese geneeskunde hebben het over warme en koude voeding. Wat inhoudt dat voedsel een verwarmend of verkoelend effect heeft op het lichaam. Wie bijvoorbeeld bij kou last heeft van reuma wordt aangeraden om warm voedsel te nuttigen. Denk aan pepers, kaneel, pompoen, paddenstoelen en allerlei soorten noten. Interessant is dat er in de natuur een overvloed is aan warme producten in de koude maanden.
Er zijn echter ook herfst/winter producten die niet in dit rijtje thuishoren, omdat ze een verkoelend effect hebben, zoals de appel. Toch is een appel eten in de koude maanden geen slecht idee als je last hebt van een droge huid, haaruitval, gescheurde lippen en/of harde ontlasting. Allemaal gevallen die veel in de koude maanden voorkomen door een tekort aan lichaamsvloeistoffen. Volgens de oude geneeskunde komt dit door de droge eigenschappen van de herfst. Diezelfde droogte zorgt er ook voor dat de bladeren van de bomen vallen. Het gaat hierbij om de droogte van de lucht en niet om de hoeveelheid regen.
Voedsel dat helpt om de productie van lichaamssappen te stimuleren zijn: noten, zaden, peren, pompoenen, honing, melk etc. Allemaal beschikbaar in de herfst en winter. En de appel? zul je denken. De appel zorgt niet voor de productie van lichaamssappen, maar voorkomt verlies ervan. Doordat lichaamsvocht wordt vastgehouden, heb je minder last van uitdroging.
Het dierenrijk
De kans is groot dat je naast groenten, fruit en nootjes ook dierlijke producten consumeert. Vlees, vis, kaas en melk zitten ook boordevol vetten en proteïnen. Je dieet kun je dus op allerlei manieren vorm geven. Hier is een overzicht van de plantaardige en dierlijke producten die je het best in de herfst en winter kunt consumeren. Maar wist je het volgende al?
De dieren die in het wild leven, zijn nog altijd afhankelijk van wat de natuur te bieden heeft. Daarmee is hun dieet seizoensgebonden. Dichter bij onze woonomgeving leven boerderijdieren, zoals de koe. Ook de koe heeft nog altijd enige variatie in het dieet. In de zomer leeft de koe voornamelijk van vers plantaardig voedsel, zoals grassen en mais, terwijl hij ‘s winters zoutere voeding binnen krijgt. Dit beïnvloedt de samenstelling van de melk die hij produceert.
Uit een onderzoek naar gepasteuriseerde melk bleek de concentratie jodium (wat gelinkt is aan zout) in de winter veel hoger te zijn. Interessant is dat jodium onder andere een rol speelt bij de energievoorziening. Energie die nodig is om jou warm te houden. Betacaroteen is in de zomer weer meer aanwezig. Dit bestanddeel beschermt de huid tegen verbranding door de zon. En dit is nog maar één product, van maar één diersoort waar jij van eet. Kijk hoe mooi de natuur inspeelt op onze behoeftes.
Je eet voor een miljoen
Niet alleen de dieren hebben invloed op jouw gezondheid, maar ook de bacteriën. Van vrouwen die zwanger zijn wordt gezegd dat ze eten voor twee. Eigenlijk klopt dit niet helemaal. Ieder mens, zwanger of niet, eet namelijk voor miljoenen. Met jou samen leeft een scala aan bacteriën die allemaal eten van wat jij eet. Klinkt misschien niet zo fris, maar deze bacteriën zijn cruciaal voor jouw bestaan! Ze komen voor in alle organen die in contact staan met de buitenwereld: de luchtwegen, het maag- en darmstelsel en de huid. De micro-organismen helpen je o.a. bij de vertering van voedsel en beschermen je tegen de ongewenste slechte bacteriën.
Op 25 augustus 2017 verscheen een onderzoeksrapport van Smits et al. over de Hadza. Dit is een volk in Tanzania waarvan een deel nog leeft als jagers en verzamelaars. Wat voedsel betreft dus compleet afhankelijk van hun omgeving. Het doel was om de invloed van voedsel op bacteriën te onderzoeken. Dit is gedaan door een poos lang monsters te nemen van hun ontlasting. Opvallende verschillen werden tussen de seizoenen waargenomen. Sommige bacteriesoorten verdwenen zelfs compleet, waarna ze weer opdoken zodra het seizoen weer daar was.
Diezelfde monsters zijn ook vergeleken met die van ‘beschaafde’ populaties. Niet alleen was de samenstelling van bacteriën anders, maar sommige bacteriesoorten kwamen ook in nog maar veel kleinere aantallen voor bij ons. Het voedsel dat je eet bepaalt dus de samenstelling en kwaliteit van jouw bacteriën. De bacteriën die garant staan voor jouw gezondheid. Eet je slecht voedsel dan heb je er niet alleen jouw cellen, maar ook de bacteriën ermee. En als zij slechter gaan werken, zullen de bovengenoemde organen dat ook.
Conclusie
‘Je bent wat je eet’ klopt dan ook in dit geval. Eet je gezond, dan ben je gezond. Het concept is simpel: behandel je lichaam, voordat het ziek wordt. Wees als de avonturier die gebeten werd door de slang. Hij wist dat de natuur ons datgene biedt wat wij op dat moment en op die plek nodig hebben. In het vorige deel stond warmte centraal en nu heb je gelezen hoe voedsel dit op het juiste moment biedt. Wat nog onbeantwoord is gebleven is waarom sommige groenten en fruit alleen in bepaalde gebieden groeien. Wat is het belang van lokale producten? De rol die jouw geografische locatie heeft op jouw gezondheid en hoe dat samenhangt met de seizoenen, lees je in een volgend deel.
