Er is geen mens op de wereld in staat om ogen na te maken en geen camera noch een ander apparaat dat de ogen kan evenaren. Ons gezichtsvermogen is één van de grootste giften van onze Schepper, maar wij beschouwen onze ogen als vanzelfsprekend en zijn er nauwelijks dankbaar voor.
Ogen zijn de spiegels of vensters van de ziel, zo wordt gezegd, waarmee bedoeld wordt dat als je iemand in de ogen kijkt, je rechtstreeks in zijn ziel zou kunnen kijken. De wetenschap heeft dit (nog) niet kunnen bevestigen, maar onderzoekers hebben wel kunnen vaststellen dat we de gemoedstoestand van iemand kunnen aflezen aan de ogen. Een grote pupil betekent bijvoorbeeld meestal iets positiefs, zoals dat iemand hard aan het nadenken is of dat iemand geïnteresseerd is in de ander. En irissen kunnen iets vertellen over je karaktertrekken.
Irissen kunnen je vertellen over je karaktereigenschappen en pupillen over je mentale inzet.
Eye-tracking
Er wordt veel onderzoek naar de ogen en gezichtsuitdrukking gedaan door middel van eye-tracking. Het doel van de onderzoeken is nagenoeg altijd om meer controle over de mens te verkrijgen. Reclamemakers hebben er baat bij om te weten waar we geïnteresseerd in zijn. Politie, justitie en inlichtingendiensten willen graag weten of iemand de waarheid spreekt of liegt. Ogen kunnen namelijk niet liegen.
Maar er is meer dat we aan de ogen kunnen aflezen. Net als met je bezoekje aan de mondhygiëniste of tandarts, zoals we al eerder uitlegden, kan uit oogonderzoek blijken hoe het met je gezondheid is gesteld. Met behulp van AI (kunstmatige intelligentie) kan men het netvlies scannen om te kijken of je een vergrote kans hebt op hart- en vaatziekten.
Oneindig ver zien
Onze twee ogen wegen elk minder dan 30 gram, toch bestaan ze uit meer dan 200 miljoen werkende onderdelen die de helft van het brein bezighouden. Volgens de Discovery Eye Foundation zijn onze ogen in staat om per uur 36.000 stukjes aan informatie te verwerken.
We kunnen ‘oneindig’ ver zien als mens. Zo zien we de maan die 450.000 kilometer bij ons vandaan aan de hemel staat. En alsof dat nog niet ver genoeg is; we kunnen zelfs sterren en sterrenstelsels zien die tientallen miljarden lichtjaren bij ons vandaan staan. Waarbij we in feite terugkijken in de tijd, naar een ver verleden, namelijk naar het moment dat de sterren hun licht uitstraalden. SubhanAllah, Alle Glorie aan Allah, de Alziende die onze ogen zo perfect heeft geschapen!
Onze ogen: het meest geliefde zintuig
De ogen zijn zonder twijfel ons meest geliefde zintuig. Als één van onze kinderen ons heel dierbaar is, noemen we hem of haar onze ‘oogappel’ of zoals in het Arabisch قرۃ العین (Quratul ‘ayn), wat letterlijk ogentroost betekent. Wat een prachtige, liefdevolle uitdrukking!
Wanneer je tot nieuwe inzichten komt, noemen we dat een ‘eye-opener’. Als iets je aandacht trekt, is het een ‘blikvanger’ en wanneer je iets ongelooflijks meemaakt, kun ‘je je ogen niet geloven’. Er zijn zoveel spreekwoorden en gezegden gewijd aan de ogen die aangeven hoe gehecht we aan ze zijn.
Allah ﷻ heeft in een hadith Qudsi (Heilige overlevering) gezegd:
“Ik heb voor Mijn dienaren gereedgemaakt wat geen oog ooit heeft gezien en wat geen oor ooit gehoord heeft en waar geen mens ooit van heeft kunnen dromen, maar het is verklaard in het Boek van Allah: “En geen ziel weet wat voor haar verborgen ligt aan bekoringen voor het oog.” (Al Boechari, Muslim)
Alsof dat nog niet genoeg is, wordt ons het Paradijs beloofd als we van ons zicht beroofd zouden worden.
De Profeet ﷺ zei: “Allah zegt: “Als ik mijn dienaar beroof van de twee dingen waar hij veel van houdt (d.w.z. zijn ogen) en hij blijft geduldig, dan zal ik hem daarvoor belonen met het Paradijs.” (Al Boechari)
Oogspieren onze meest actieve spieren
We beginnen ons leven in de baarmoeder zonder zicht, maar binnen enkele weken worden we tijdens onze ontwikkeling als embryo gratis en voor niets voorzien van dit onmisbare gereedschap. Daarna worden de ogen omwikkeld met de hardste huid van ons hele lichaam en ze worden geprogrammeerd. Instinctief knipperen we bijvoorbeeld elke minuut 15 tot 20 keer en passen onze oogspieren constant de positie van het oog aan als wij ons hoofd bewegen. Als je een uur lang een boek leest, zullen je ogen bijna 10.000 gecoördineerde bewegingen maken, zeggen onderzoekers van de Library of Congress. Daarmee zijn de spieren van onze ogen de meest actieve spieren. Behalve dat zijn de oogspieren volgens dr. Burton Kushner, emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Wisconsin, ook nog eens 100 keer sterker dan nodig is.
Het knipperen heeft veel positieve effecten. Je hersenen krijgen even rust en herstellen zich van de vele prikkels als jij je ogen sluit. 80 % van alle indrukken van buitenaf komt namelijk binnen via de ogen. En doordat jij knippert, ontspannen je oogspieren en zul je beter gaan zien.
Probeer wat vaker te knipperen als je vaak achter de laptop zit, gamet, een bril of contactlenzen draagt.
Maar let op: als je achter de computer zit, knipper je vaak nog maar vijf keer per minuut met je ogen als je gamet zelfs maar twee keer, zo blijkt uit onderzoek. Ook mensen die brillen of lenzen dragen, knipperen automatisch te weinig. Het probleem daarbij is dat dit kan leiden tot droge ogen, omdat er geen tranen meer worden geproduceerd, met als gevolg een (nog) slechter zicht. Wees je daar bewust van en train jezelf om vaker te knipperen met je ogen als je veel achter de pc zit of veel gamet.
We zien met onze hersenen
De manier waarop we dingen zien, maakt deel uit van een complex proces: het menselijk oog absorbeert licht vanuit de omgeving en verzamelt dit op het hoornvlies. Dit resulteert in een eerste visuele indruk. Vervolgens stuurt het oog dit beeld naar de hersenen via de oogzenuw, die het beeld verwerkt met als resultaat: zicht. Licht vormt de basis voor alles wat we zien. In volledige duisternis zijn we praktisch gezien blind. In feite kijken we met onze ogen, maar zien en interpreteren we met onze hersenen! Wetenschappers stellen daarom dat onze ogen een poort vormen naar ons brein.
Dankbaarheid
SubḥanAllah, het is onmogelijk om deze gift door middel van dankbaarheid te vergoeden. Het zal nooit genoeg zijn. Allah zegt:
Zeg: “Hij is Degene Die jullie heeft doen ontstaan en voor jullie het gehoor, het gezichtsvermogen en de harten heeft gemaakt. Weinig is de dankbaarheid die jullie tonen.” (Koran, 67:23)
‘Dankbaarheid tonen’ komt dus niet eens een beetje in de buurt van het ‘terugbetalen’ van de gift van het zicht. Helaas tonen wij maar weinig dankbaarheid. Erger nog: we zijn vaak ondankbaar door onze ogen te gebruiken voor zaken waar Allah ﷻ ons tegen wil beschermen.
Onze ogen zijn een poort naar het hart omdat wat wij zien letterlijk en figuurlijk indruk maakt op onze gedachten en gevoelsleven.
Een poort naar het hart
We hoeven alleen maar onze ogen te openen en ons zicht is beschikbaar. Het oog is het enige lichaamsdeel dat geen opwarmperiode nodig heeft om te kunnen functioneren, behalve dan als het donker is, want dan duurt het even voordat we weer contouren kunnen waarnemen. Maar we zijn ons er vaak niet van bewust dat als we kijken, we hiermee ook een diafragma, een opening maken naar het hart. Onze ogen zijn, behalve een poort naar het brein, ook een poort naar het hart, omdat wat wij zien zowel letterlijk als figuurlijk indruk maakt. Onze blikken hebben invloed op onze gedachten en ons gevoelsleven.
Liefde op het eerste gezicht
Sta er maar eens bij stil, wat er gebeurt bij ‘liefde op het eerste gezicht’. We vinden het vaak ‘schattig’, maar is dat het juiste woord? Eén blik en je hart is als het ware zo betoverd dat je bereid bent je hele hebben en houwen aan deze ene persoon te wijden. En je bent er zelfs klaar voor om een leven lang aan zijn of haar zijde te blijven. Liefde op het eerste gezicht is daadwerkelijk een blik-vanger! Dat klinkt niet schattig, maar eerder zorgwekkend!
Overigens zijn er nog meer van dit soort blikvangers te noemen, zoals je pasgeboren kind, je fonkelnieuwe auto, je telefoon. Dit betreft geen verboden zaken om naar te kijken, maar ze kunnen je wel behoorlijk afleiden van de aanbidding van Allah ﷻ.
Instructies van Allah
Onze ogen zijn ongelooflijk complex; volgens onderzoek komen ze met recht op nummer twee qua complexiteit, met het brein op nummer één. Zo’n fijngevoelige en belangrijke functie kan niet aan ons gegeven zijn zonder verdere instructies. Daarom heeft Allah ﷻ ons geboden om onszelf te beschermen door ons hart af te schermen door middel van het neerslaan van de blikken:
Zeg (O Mohammad) tegen de gelovige mannen dat zij hun ogen neerslaan en hun kuisheid bewaken, dat is reiner voor hen. Voorwaar, Allah is Alwetend over wat zij bedrijven. En zeg tegen de gelovige vrouwen, dat zij hun ogen neerslaan en hun kuisheid bewaken, en hun sieraad niet tonen, behalve wat daarvan zichtbaar is. (Koran, 24: 30-31)
Het verraad van de ogen
Eerder schreven we dat onze ogen niet kunnen liegen, maar in de Koran is er sprake van het verraad van de ogen.
Hij (Allah) kent het verraad van de ogen en wat de harten verbergen. (Koran, 40:19)
Er zit hier geen tegenstrijdigheid in. Het gaat erom dat de handeling van ofwel het neerslaan van de ogen ofwel die heimelijke blik iets is tussen jou en Allah ﷻ. Hij is immers de allergrootste en beste Eye-tracker die er maar bestaat en die jou doorziet!
Alleen Allah ﷻ en jijzelf weten of jij je ogen neerslaat, of dat je toch bleef kijken naar die mooie vrouw of man. Of dat je het toch niet kon laten om weer te kijken naar het achterste en benen van een vrouw met een minirok of van een sporter met een strak lichaam in eveneens strakke outfit. Op straat of op een scherm, op school of op het werk.
Het is slechts de gedachte aan Allah ﷻ die jou ervan weerhoudt om te blijven kijken. En het is een Gunst van Allah ﷻ dat Hij de mens oogleden heeft gegeven, zodat hij daarmee direct zijn blik kan neerslaan wanneer hij iets ziet wat niet goed is voor hem.
Ibn al Qayyim al-Jawziyya (dat Allah hem genadig moge zijn) heeft over het effect van het (blijven) kijken gezegd: “Als het oog gecorrumpeerd is, is het hart gecorrumpeerd en wordt dat een afvalbak vol met vuil en rotzooi. Daarmee is er dus geen plek meer in het hart voor Allah’s liefde, Zijn nabijheid of geluk ….” (Al Jawaab al Kaafy by ibn al Qayyim al Jawziyyah)
Als je hart verlicht is, zie je met het Licht van Allah.
Verschillende soorten licht
Als we onze ogen neerslaan, worden we door Allah ﷻ beloond. Volgens de islamitische geleerde Ibn al Qayyim al-Jawziyya krijgen we in ruil voor het neerslaan van de blikken een verlicht hart cadeau van Allah ﷻ. Het is niet voor niets dat de aya hierover in soera an Noer (soera het Licht) staat, zo is zijn interpretatie.
Met dit goddelijke licht kunnen we de waarheid van valsheid onderscheiden door middel van onze intuïtie en ons inzicht. Met dit licht zullen we de ware betekenis van de dingen zien en waarnemen wat er achter de uiterlijke verschijning zit. Ook zullen we de Leiding van Allah ﷻ en het pad naar Hem toe helderder zien. Ibn al Qayyim zegt hierover:
“Als het hart verlicht is, komt er van alle kanten goedheid naartoe. Evenzo zullen er, als het hart verduisterd is, golven van ellende en onheil op hem afkomen; waaronder alles wat te maken heeft met innovatie, misleiding, impulsief handelen, zichzelf leiding en geluk ontzeggen … Hij wordt als een blinde man die ronddoolt in extreme duisternis.” (Al Jawaab al Kaafy by ibn al Qayyim al Jawziyyah)
Zien met het Licht van Allah
Als het hart verlicht is, is het oog steeds meer in overeenstemming met dat hart totdat het meer waarneemt dan de reflectie van het licht, namelijk de diepere dimensies van de werkelijkheid. Dat gebeurt door middel van inzicht (basira), intuïtie (farasa) en inspiratie (ilhaam), wat alle drie geschenken zijn van Allah ﷻ die Hij geeft aan wie Hij wil van Zijn dienaren.
De Profeet Mohammed ﷺ heeft over farasa gezegd: “Let op de farasa van een gelovige, want hij ziet met het licht en de leiding van Allah.” (Tirmidhi)
Het is ondenkbaar dat het visuele vermogen van degenen die hun blikken neerslaan vergelijkbaar is met degenen die dat niet doen. Hoe sterker ons geloof, hoe sterker de intuïtie, hoe groter het inzicht en hoe meer we geïnspireerd worden. Laten we daarom onze ogen, ons gezichtsvermogen afschermen voor allerlei rotzooi en eigenlijk voor alles wat een te grote indruk op ons maakt. Laat ons onszelf beschermen, zodat we gaan zien met het Licht van Allah ﷻ.
