Sulayman el Mathari is bijna klaar met zijn studie geneeskunde. Van alle organen, is hij het meest gefascineerd door het hart. Misschien wel omdat hij ooit een hart had dat overliep van woorden, die na een bijzondere reis hun uitweg vonden naar de wijde wereld. Het stotteren, dat hiervoor verantwoordelijk was, bracht het schrijven. Zo vond Sulayman een nieuwe manier van praten. Als woordkunstenaar laat hij ons nu kennismaken met de magie van taal.
Sulayman el Mathari
We spreken Sulayman op de plek waar hij in opleiding is tot arts. Het Amsterdam Medisch Centrum is een wirwar van gangen. Maar op deze maandagavond is het rustig als we plaatsnemen op het Voetenplein, het centrale ontmoetingspunt van het ziekenhuis. Tegenover ons zit een verlegen – en tegelijkertijd ook uitbundige – jonge man.
Omgaan met taal
Hij is een rolmodel voor velen. Hij won de voorbije jaren een aantal onderscheidingen, waaronder de Echo Award. Een jaarlijkse prijs voor excellente studenten met een niet-westerse achtergrond die een bijdrage leveren aan de samenleving. Hij zet zich met name in voor jongeren. Zo startte hij zes jaar geleden met een instituut voor gratis huiswerkbegeleiding in Almere en heeft de gemeente hem nu ook gevraagd om een woordkunstcentrum op te zetten. Met als doel om jongeren te stimuleren om zelf met taal aan de gang te gaan.
Maar daar komen wij niet voor. Als schrijvers zijn we nieuwsgierig naar zijn woorden, niet naar zijn daden. Sulayman vertelt ons hoe het zo is gekomen: “Het begon allemaal op 13-jarige leeftijd. Als getuige van een ingrijpende gebeurtenis begon ik met stotteren, waarschijnlijk door de schrik van het moment. Daarvoor stond ik bekend als de jongen die altijd zijn mond opentrok en veel praatte. Nu was dat ineens het tegenovergestelde.”
Het had een grote impact op hem; hij werd voorzichtig met praten. “In het begin had ik er moeite mee dat dit zo was. Acceptatie ervan heeft even geduurd. Ik trok mezelf terug en zocht mijn uitlaatklep in het schrijven. Ging hiervoor naar plekken waar ik lekker alleen kon zijn. Ik was veel op mijn eigen kamer of buiten op het voetbalpleintje in de buurt. Daar kon ik mezelf zijn en schreef ik over waar ik aan dacht en wat ik voelde. Wat ik daarvoor deed met praten, deed ik nu met pen en papier.”
De magie van woorden
Oefening baart kunst, zo blijkt jaren later. Sulayman: “Ik schreef puur voor mezelf, zonder enige ambitie om daar ooit andere mensen deelgenoot van te maken”.
Dat veranderde toen Sulayman voor de poëzieweek op de middelbare school een gedicht moest voordragen voor het vak Nederlands. “Ik had wat op papier staan, maar ik wist nog niet zeker of ik dit wel echt wilde voordragen aan mijn eigen klasgenoten. De jongens en meiden uit mijn klas kenden mij als de jongen van het dollen en spelen. En nu zou ik ineens onverwachts met een of andere diepzinnige tekst uit de hoek komen. Dat vond ik een gek idee. Maar na afloop werd ik warm onthaald door met name de aanwezige ouders die avond. Een van de moeders kwam na afloop zichtbaar onder de indruk op me af gelopen en drukte me op het hart te blijven schrijven.
Sulayman besefte, naarmate de tijd vorderde, het effect van zijn woorden op anderen. Ze raakten en hadden impact. “Ik hecht veel waarde aan lezen en schrijven, het maakt beide veel los in mij. De kracht van woorden is groot. Het idee dat je er een bepaald gevoel bij mensen mee teweeg kan brengen – bij mensen die jou niet kennen – is magisch.” Hij begon zijn werk als tiener te delen met familie en vrienden op social media en al gauw was er een grotere groep mensen die zijn teksten graag lazen en deelden.
Schrijven en optreden
Zijn eerste poëzie-optreden was in de Rotterdamse Schouwburg. “Ik werd gevraagd door woordkunstenaar Derek Otte om een zelfgeschreven stuk te komen delen met een bescheiden publiek. Hij had mijn stukken voorbij zien komen op Instagram. Voor mij was het onwerkelijk om überhaupt op het podium te staan, laat staan een stuk voor te dragen voor zoveel mensen.
Ik begon juist met schrijven omdat het spreken me niet gemakkelijk af ging. En nu kan ik me geen leven meer voorstellen zonder schrijven en optreden. Als ik dit zou loslaten, zou dat voelen alsof ik een deel van mezelf laat gaan. Deze kunstvorm geeft me energie en maakt me gelukkig. Naast mijn studie maak ik tijd om actief te zijn met schrijven, voordrachten en spoken word. Ik heb samengewerkt met uiteenlopende grote opdrachtgevers als het Amsterdam UMC, TEDx, KPMG, War Child en ga zo maar door. Ontzettend leuk om te doen.”
Sulayman: “Woordkunst geeft me energie en maakt me gelukkig.”
Inspiratiebronnen
Sulayman schrijft het best als hij zich afzondert van de drukke wereld. Vooral bij Fajr (het ochtendgebed), vlak na de ochtendschemering als de hele wereld nog slaapt. “Wanneer er nog niks op me afkomt; dat is het ideale moment.”
Hij haalt zijn inspiratie uit alles: uit eigen ervaringen, maar ook uit wat mensen om hem heen meemaken. “Ik had van kleins af aan al het vermogen me goed te kunnen verplaatsen in andermans schoenen. Wanneer verhalen van anderen mij bereiken, dan verplaats ik mezelf in hen. De emoties en gevoelens die ik daarmee in mezelf losmaak, dienen als inspiratie voor veel van de stukken die ik schrijf. Veel mensen denken dat wat ik schrijf persoonlijke materie is en over mijn eigen leven gaat, maar dat is meestal niet zo.”
Stotteren als geschenk
Het spreken gaat inmiddels soepel, met af en toe een kleine ‘opstopping’. Maar juist die momenten koestert Sulayman: “Het stotteren is het mooiste dat me is overkomen, ik zie het als een geschenk. Het heeft me mooie dingen gebracht, waarvan ik niet weet of ik die anders ook had gehad. Het heeft me gevormd tot wie ik nu ben.
In mijn opvoeding was aandacht voor mijn identiteit als moslim en werd ik tegelijkertijd vrij gelaten in de keuzes die ik maakte en de wijze waarop ik mijn vrije tijd indeelde. Zo was ik een onbezorgd kind, dat vooral bezig was met spelen en lol trappen. Het stotteren, en de vele stille momenten die het met zich meebracht, hebben me aangemoedigd te gaan zoeken naar wie ik ben. Vragen als: Wat wil ik? Wat is mijn doel in het leven en waar sta ik voor? Zo was ik al vroeg bezig met mijn identiteit en de vorming ervan.
Een van de belangrijkste zaken waar ik mij tijdens die reis in ben gaan verdiepen is religie. Ik ben opgevoed in een islamitisch gezin, maar ik wilde geen moslim zijn alleen omdat mijn familie dat ook is. Ik wilde begrijpen waar ik in geloofde, wat het was, wat het betekende en het inrichten op de voor mij juiste manier. Met het vergaren van kennis en het overpeinzen ervan vormde zich zo de religieuze kant van mijn identiteit.”
Troostende woorden profeet Moesa
Sulayman: “Op een gegeven moment luisterde ik veel naar Koranrecitaties. Vanzelfsprekend volgde daarna het zelf reciteren. Ik deed het dagelijks en daarbij overkwam het mij – bijzonder genoeg – dat ik altijd stottervrij was. Dat was een buitengewoon mooie ervaring voor mij, zeker in die tijd en context. Het gaf veel hoop voor een jongen als ik die al vroeg wist dat hij dokter wilde worden, maar zich zorgen maakte of zijn spraakprobleem hem daarbij in de weg zou zitten. Ik put veel kracht uit het feit dat de profeet Moesa vrede zij met hem ook stotterde en haal troost en moed uit de woorden die hij sprak toen hij de opdracht kreeg van God om naar de Farao te gaan:
Hier sprak hij: “Mijn Heer, stel mijn hart open, maak mijn taak makkelijk voor mij en maak de knoop in mijn tong los, zodat zij begrijpen wat ik zeg. (Koran, 20:25-28)
Woordkunstenaar
We vragen Sulayman welk gedicht hij graag met onze lezers wil delen. Zijn antwoord is:
“Hoe hoog ik ooit mag vliegen,
ik zal nooit vergeten,
waar ik ben opgestegen.”
Hij voegt daar aan toe: “Ik denk dat het belangrijk is verbonden te blijven met je wortels als je maximaal wenst te groeien gedurende de reis die het leven is. Het is van groot belang dat je altijd jezelf bent. Zeker in een maatschappij die je in allerlei ‘jasjes’ probeert te laten passen, die geen rekening houden met jouw unieke karakter en verhaal. Besef dat je juist door het koesteren van jouw wortels een extra toegevoegde waarde hebt. Die je meeneemt naar alle verschillende kringen waar het leven je in doet belanden.”
