De dood…. “Als je niet wil nadenken over waar je vandaan komt, zul je hoe dan ook ooit nadenken over waar je naartoe gaat….”

We staan er niet vaak bij stil en dat willen we eigenlijk ook niet, want we houden van het leven. Maar we krijgen er allemaal mee te maken. In een ogenblik, over een uur, morgen, volgend jaar, plotseling, via een heftige ziekte, een ongeluk of op een andere manier. Iedereen zal de dood proeven.

Allah besteedt veel aandacht aan de dood in de Koran en ook onze geliefde Profeet ﷺ, maar waarom deinzen wij hier zo hard voor terug?

Vanwaar het taboe?

En vanwaar de angst?

Het lichaam is fenomenaal!

Je lichaam kent een staat van homeostase. Een constant evenwicht van gezond zijn, waarbij het lichaam aangeeft wat we nodig hebben. Dorst, honger, koorts, kou en ga zo maar door. Ziekte is dus eigenlijk een aanslag op deze homeostase en als je chronisch ziek bent, ben je dus eigenlijk constant uit balans. Je lichaam zoekt op alle mogelijke manieren naar balans om zich weer ‘normaal’ te voelen. Dat je daardoor symptomen krijgt, is immens vervelend. Maar eigenlijk beeldt het de kracht uit van ons lichaam en daarmee die van onze feilloze Schepper. Alle lof is voor Hem!

Maar waarom zijn wij zo bang voor de dood? Hamza Yusuf noemt in de video hieronder vijf soorten angst:

• De dood gaat vaak gepaard met veel pijn. En wij mensen zijn hier van nature bang voor. In het Arabisch noemen ze het sakarat al mauwt (doodsangsten)
  
• We hebben angst voor verlies, angst om deze wereld en geliefden te verlaten
• We zijn bang zonder betekenis te sterven, betekenisloos deze wereld te verlaten. Hebben we wel bereikt wat we wilden bereiken? Wat wordt ons nalatenschap?
• We weten niet wat er zal gebeuren na de dood? Dat is angst voor het onbekende
• We voelen de angst om er simpelweg niet meer te zijn, voor het niet bestaan

Ziek zijn is keihard werken

Eén ding kan ik je verzekeren; ernstig ziek zijn is niet romantisch. Het is geen sprookje, noch iets fijns of elegants. Het is keihard werken. Een jihad (strijd) tegen je ziekte, je nafs (ego), doktoren, onbegrip, je omgeving en ga zo maar door.

Constant onrust hebben door pijn is geen lachertje, net zo min als alle andere beproevingen die erbij komen kijken. Ibn Al Qayyim beschrijft dit heel treffend in het beknopte deel van zijn boek ‘Verovering van harten’. Want als de shaytaan (duivel) je niet kan pakken op shirk (afgoderij) of kufr (ongeloof), gaat hij door en zet hij zelfs familieleden tegen je op. Iets waartegen zelfs de profeten vrede zij met hen niet bestand waren.

Dit doet me altijd denken aan het verhaal van imam Ahmad ibn Hanbal, een van de grootste geleerden, die tot zijn sterfbed werd lastiggevallen en beproefd in zijn sakarat al mauwt door de shaytaan. En dan vraag je je af, wie ben ik dan vergeleken met hem? Hoe zal mijn einde er dan uit zien?

Beproeving als gunst

De vele angsten van beproevingen en de dood zijn tegelijkertijd ook een gunst voor ons als moslims – hoe moeilijk ook. Van de Profeet ﷺ hebben we geleerd dat het onze zondes uitwist. Ook stijgt onze rang in het Paradijs hiermee. Daarnaast horen beproevingen ons reflecties te geven; inzichten om de zaken te herzien. Zaken recht te trekken en om vergeving te vragen. Een andere leefstijl en een leven dat Allah wél behaagt. Dat we gaan nadenken over hoe ons leven eruit zag. Wat we hebben kunnen bereiken en hoe we onze band met onze Schepper kunnen versterken. Beproevingen horen nu eenmaal bij het leven. Een Arabisch gezegde luidt: “Het leven is het huis van beproevingen.”

Beproevingen kunnen ons inzichten geven om de zaken te herzien

Wij zullen dus beproefd worden, alleen de vraag is hoe, met wat en in welke mate. De sahaabah (metgezellen van de profeet) Allah is tevreden met hen deden dan ook de prachtige dua (smeekbede):

“Oh Allah, wij weten dat we beproefd worden, maar laat het ons geloof niet raken.”
(Siyar a’lam an Nubala)

Dichterbij Allah

Dit doet me terugdenken aan een discussie die ik ooit voerde met een atheïst, waarin ik hem vroeg: “Als er na dit leven niets is en dit leven hét leven is, wat maakt pijn en doodgaan dan nog uit? Wat maakt angst voor het niet bestaan dan nog uit? Wat maakt jouw bestaan dan nog uit? Wat maakt het moreel nog uit om goede of foute dingen te doen? Wat maakt een gevoel dan fijn of niet fijn?”

Is niet juist de vraag die je jezelf moet stellen: wat wil Allah ons leren met deze beproeving? Brengt het ons dichterbij Hem of juist verder weg?

De dood…. we staan er niet bij stil, maar het overkomt ons allemaal. In een ogenblik, over een uur, morgen.

Ik vraag hierbij de Meest Sublieme om ons een goed einde te schenken en niet aan Zijn Wijsheid te twijfelen en om ons te ontwikkelen zodat wij een rolmodel kunnen zijn voor onze gemeenschap. Iedereen kan een stempel achterlaten, het is echter aan ons om dit te bewerkstelligen!

Hoofdfoto: Evi Shaffer / Unsplash