“Verdriet is normaal,” legt de Amerikaanse sheikh Omar Baloch van het Furqaan Institute of Quranic Healing uit, “want het is Allah Zelf die geluk en verdriet schenkt. Maar toch hield dat enorme verdriet de profeten en boodschappers niet tegen om hun doelen nog krachtiger na te streven. Hun verdriet eindigde niet in hopeloosheid of apathie. Zij ondergingen met andere woorden perioden van verdriet, maar niet van depressie.” 

“En dat Hij Degene is die laat lachen en huilen.” (Koran, 53:43)

In principe is droefheid een onderdeel van het menselijk leven en het mens-zijn. Het is een normale menselijke emotie die iedereen meemaakt in verschillende fasen van het leven. De Koran geeft voorbeelden uit het leven van verschillende boodschappers die pijn en verdriet hebben gekend – en die de beste van alle mensen waren.

In dit eerste deel van Een islamitische oplossing voor een depressie maakt sheikh Omar Baloch duidelijk wat een depressie is en hoe we er als mens mee om kunnen gaan.  

Het is Allah die geluk en verdriet schenkt

Huilen en lachen laten ons nadenken over de realiteit 

Depressie wordt volgens de sheikh gekenmerkt door hopeloosheid, verlies van de betekenis van het leven, een minderwaardigheidsgevoel en het gevoel van verdriet zonder om in staat te zijn om de reden van de duisternis in het leven te identificeren. “De twee stemmingen van huilen en lachen zijn uniek voor de mens, en worden niet door andere wezens gedeeld. Het doel ervan is om ons te doen nadenken over de realiteit van het leven.”

Wat is een depressie?

Een depressie is een aandoening die valt onder de ‘stemmingsstoornissen’. Het is een ziekte van de stemming en gevoelens. Iedereen ervaart symptomen van depressie, maar wanneer de symptomen langer dan twee weken blijven aanhouden, dan wordt dit een depressie genoemd. De symptomen zijn dan bijvoorbeeld een langere periode een abnormale somberheid, een abnormale lusteloosheid, verlies van interesse en/of onvermogen om ergens van te genieten.

Er bestaan verschillende subtypen van depressie. Als de depressieve periodes worden afgewisseld met een manische (zeer positieve) stemming, spreken we van een bipolaire stoornis. Personen met een bipolaire stoornis maken in hun leven uitersten mee.

Bij de manische periode kan er sprake zijn van een abnormale vrolijkheid, maar ook overdreven gevoelens van zelfvertrouwen en overmoed of sterke geprikkeldheid en ontvlambaarheid kunnen hierbij horen. Bij de depressieve periodes horen gevoelens van intense somberheid.

Sheikh Baloch: “De Koran leert ons dat we voorzichtig moeten zijn met vele symptomen van depressie, zelfs als het voor een korte periode is. Depressie is het gevolg van het niet in staat zijn om te doen wat we willen. Het is een gevoel van verlies over vrijheid en controle.”

“Maar er zijn oplossingen voor gevoelens van hopeloosheid, waardeloosheid, minderwaardigheid ten opzichte van zichzelf en het dagelijkse niet-functionele leven vanuit een islamitisch perspectief. Alle veranderingen beginnen als je de dingen in een nieuw daglicht kunt plaatsen.”

De sheikh zet hieronder een aantal algemene feiten op een rij, waardoor je in staat zult zijn om licht in de duisternis van je leven te brengen.

Licht in de duisternis

* Niemand wordt beproefd met kwalen en moeilijkheden die hij niet kan (ver)dragen

De Koran leert ons het volgende: “God legt niemand meer op dan hij kan dragen.” (Koran, 2:286). Hieruit blijkt dat je als mens veel ondenkbare lasten kan dragen, waarvan je aanvankelijk dacht dat je ze niet kon dragen. Hoeveel keren in je leven heb je het gevoel gehad dat je het niet meer aankan, maar heb je het toch overleefd? Hoeveel mensen ondergaan grote rampen in het leven, maar overleven het toch? 

* Na elke moeilijkheid komt verlichting

Het leven bestaat uit de ene moeilijkheid na de andere; de ene taak na de andere; de ene kwestie na de andere. Het is echter belangrijk om te weten dat terwijl het leven ons test, er verlichting is na een moeilijkheid. Er is de rust van de dood na de ellende van het leven; er is het gemak van slapen na de moeilijkheden van de dag; er is het comfort van pensioen na de moeilijkheden van een carrière.

En zo heeft alles hoogte- en dieptepunten. Wat omhoog gegooid wordt, moet wel naar beneden komen. Dat is hetzelfde met moeilijke tijden: die wijzen erop dat tijden van rust nabij zijn. In de Koran staat het volgende:

“Bij het morgenlicht! Bij de nacht wanneer het stil is!” (Koran, 93:1-2).

Wanneer het donker is, lijkt het alsof alles stil is en dit nooit overgaat. Terwijl niets voor eeuwig blijft en niets hetzelfde blijft. Dus na elke tijd van moeilijkheid is er verlichting. De Koran leert ons het volgende:

“Want met het moeilijke hangt het gemakkelijke samen. Ja, met het moeilijke hangt het gemakkelijke samen.”(Koran, 94: 5-6)

* Lijden zuivert onze menselijkheid

Wanneer we moeilijke tijden doormaken, zoals een financieel verlies, het verlies van een geliefde of wanneer we door slechte tijden getroffen zijn, dan brengt dat de echte menselijkheid in ons naar boven. We beginnen onszelf vragen te stellen die fundamenteel zijn voor ons: “Waarom zijn we hier?”, “Wat is het doel van het leven?”, “Waarom ik?”, “Wat is er met al mijn plannen en dromen gebeurd?”

We leren de kwetsbaarheid en afhankelijkheid van onze menselijkheid kennen. Profeet Mohammed vrede zij met hem zei: “Als iemand van jullie naar iemand kijkt die het financieel en uiterlijk gezien beter heeft dan hem, dan moet hij ook naar degene kijken die het minder goed heeft dan hem.” (Boechari)

* Honger is voedsel voor de ziel

Honger is een spirituele ervaring –  het is goed voor de ziel – en eten is een lichamelijke ervaring. Op dezelfde manier houdt ons lichaam van comfort en geluk, maar houdt het lichaam niet van ongemak en moeilijkheden, alhoewel ze wel heel goed voor de ziel zijn. Het verplicht de ziel om met moeilijke vraagstukken van het leven om te gaan. Het helpt ons om te groeien als mensen, om onze menselijke kwetsbaarheid te vinden en te versterken. Onze menselijke kwetsbaarheid helpt ons om onze diepste natuur te vinden.

Een goed moment om terug te keren naar Degene die controle heeft over alles

* Niet de gebeurtenis maar onze innerlijke reflectie telt

Het zijn niet de gebeurtenissen die plaatsvinden die geluk of depressie veroorzaken, maar het is onze innerlijke reflectie op onze situatie die onze spiritualiteit en emotionele rijpheid bepaalt.

* Je hebt geen controle, maar wel een keuze

Depressie ontstaat door een gevoel van machteloosheid. Een gevoel dat je de controle kwijt bent. Je moet je gebrek aan controle over je situatie aanvaarden. De meeste depressies treden op door externe situaties en hoe we deze externe situaties ons innerlijk laten beïnvloeden. Misschien is het wel een goed moment om terug te keren naar Degene die controle heeft over alles.

Probeer het eens: bid tot God. Zelfs als je niet in God gelooft: bid tot Hem, praat tegen Hem en je zult je getroost voelen in je hart. Vertel God dat je weet dat Hij alles onder controle heeft. Huil bij Hem. Door naar God terug te keren, herstellen we onszelf, zoals een stervende plant groen wordt als hij water krijgt. Doe dit bij wijze van experiment van blind vertrouwen en kijk of het werkt. Zeg: “Alle lof behoort tot U, als mij iets goeds overkomt dan is het van U en als mij iets slechts overkomt dan is het van mij. Ik onderwerp mij en deze situatie aan U.” Zeg dit, zelfs als je niet in God gelooft en kijk hoe je je van binnen voelt.

Je bent niet volledig machteloos. Je kunt iets doen met betrekking tot je situatie. Het leven draait om keuzes; een keuze is als een zaad in een grond stoppen die vruchten kan dragen. Jij plant de zaadjes en de onzichtbare krachten brengen de regen. Doe je best, je kunt zaaien, de juiste keuzes maken en je kunt een richting kiezen die jij wil gaan.

* Er is alleen vandaag

Het verleden is voor altijd voorbij. In het heden is alles wat je hebt en wat de toekomst betreft; laat het voor wanneer het komt. Het leven op deze wereld is van korte duur;  onze tijd in dit leven zal op den duur voorbij zijn. Eén van de grote islamitische geleerden zei: “Er is slechts één dag die mij en de koningen van elkaar scheidt. Wat gisteren betreft: ze kunnen het niet meer proeven, want de smaak is verdwenen. Zowel zij als ik zijn even bang voor wat morgen zal brengen. Dus, er is alleen vandaag. Wat zal vandaag brengen?”

* Alles is constant in beweging

Niets blijft hetzelfde. De atomen, de hemellichamen, lucht, water, alles verandert van het ene op het andere moment. Alles is in beweging. Gezonde mensen zullen weldra ziek worden en zieke mensen zullen spoedig verlost zijn. Degenen die vandaag gelukkig zijn, zullen vroeg of laat verdriet ervaren en degenen die droevig zijn, zullen gelukkig zijn. De meeste veranderingen in het leven zijn spontaan; een baan verliezen, de dood van een geliefde, een ongeval, een terminale ziekte, enz.. Dit  betekent dat je situatie niet voor eeuwig hetzelfde zal zijn. Als jij vandaag geen controle hebt, dan zal er een tijd komen waarin dat wel het geval is. 

* Geloof is het beste medicijn

Geen pil, psycholoog, counseller of moderne coachtechniek kunnen vergeleken worden met een sterk geloof in God. Zolang je in een liefhebbende God gelooft is er een reden om optimistisch te zijn. Geloof kan je het vermogen geven om met alle soorten moeilijke situaties om te gaan. Het kan iemand het vermogen geven om het positieve in de overwegend negatieve situatie te zien.

Als je niet in God gelooft, dan stel ik voor om in Hem te geloven, probeer het en zie of jouw kijk op de situatie positief verandert. We hebben allemaal iets nodig om gefocust te blijven en ons bezig te houden. We hebben allemaal iets nodig dat helderheid verschaft in onze wereld. Allemaal hebben we een houvast nodig voor ondersteuning. Als er een God is – en die is er – dan is er niks sterker dan te weten dat je je tot Hem kunt wenden om jou te helpen om met je situatie om te gaan.

Bovendien, als er een God is, dan moet er iets goeds zijn in wat je aan het meemaken bent. Het kan zijn dat je dat vandaag niet begrijpt, maar wanneer we naar onze vroegere situaties in het leven kijken, dan zien we hoe de harde tijden ons lieten groeien. Er is een gezegde dat als volgt gaat: “God schept geen uitschot.” Mensen zijn de grootste schepping van God en jíj was een idee van God dat Hij tot leven wekte. Zo veel waarde hecht God aan jou, dat Hij aan jou dacht. Daarnaast is het zo dat God Zijn zorg over Zijn schepping niet laat varen, en jij bent Zijn schepping!

* Hoge, onrealistische verwachtingen

De meeste van onze depressies ontstaan door hoge en soms onrealistische verwachtingen. Als we onze verwachtingen kunnen verlagen, dan verlagen we het risico om depressief te worden. Als we onze verwachtingen ten opzichte van anderen verlagen, plaatsen we onszelf werkelijk in een sterke positie, zodat we minder moeite hebben om blootgesteld te worden aan gevoelens als in de steek gelaten  worden, verraad en afwijzing. Gevoelens die makkelijk zouden kunnen leiden naar een gebrek aan zelfvertrouwen, naar minderwaardigheid en depressie.

In deel II gaan we in op de Koranische behandeling van een depressie.

Hoofdfoto: Unsplash/Nick Schumacher