Het woord insh’Allah (als God het wil) klinkt niet in alle oren even mooi. Het wordt regelmatig door moslims misbruikt om niet over zichzelf te hoeven nadenken, hard te werken of strategisch vooruit te plannen. Dat besteden ze uit aan Allah, die als Alleskunner en -weter wel zal ingrijpen en onze problemen zal oplossen. Hoe kreeg het woord insh’Allah deze status? Wat is de werkelijke betekenis van insh’Allah? En hoe kunnen we de eer van het woord insh’Allah herstellen?
De geschiedenis van insha’Allah
In de jaren na de eerste openbaring maakte men onze profeet vrede zij met hem uit voor een leugenaar, een gek en een tovenaar. De Mekkanen – die zo langzaam aan genoeg kregen van zijn boodschap over de eenheid van God – deden er alles aan om hem in diskrediet te brengen. Zo vroegen ze aan de joodse stammen die zich hadden gevestigd in Arabië, hoe ze Mohammeds bewering dat hij een profeet was konden ontkrachten. 
Ook al waren de Mekkanen heidenen, ze geloofden wel dat joden geschriften van God hadden gekregen. De joden gaven als lakmoesproef voor de profeet de volgende drie vragen: vraag hem om te vertellen over de mensen van de Grot, over de koning van het Oosten en het Westen en over de ziel. Als hij twee van de drie vragen zou beantwoorden en niet de derde, dan was hij een echte profeet. Zo niet, dan was hij een leugenaar.
De Mekkanen waren blij met deze proef, want ze dachten zo de profeet in een hoek te kunnen drijven. Want hij hoorde niet bij de mensen van het Boek en was analfabeet. Toen ze de drie vragen stelden aan de profeet, antwoordde hij “Ik geef jullie morgen de antwoorden”, zonder daar insh’Allah aan toe te voegen.
Het duurde nog vijftien dagen tot de volgende openbaring kwam en de sfeer werd steeds vijandiger. “Zie je wel! We zeiden het toch! Hij is een leugenaar! Hij weet de antwoorden niet! Hij zou het ons morgen vertellen en nu zijn we vijftien dagen verder!” De Mekkanen zaten zich al te verkneukelen, maar op de vijftiende dag ontving de profeet het prachtige achttiende hoofdstuk Soera Al Kahf van de Koran met het antwoord op twee van de drie vragen en doorstond daarmee de proef.
En dat was niet alles. Want Soera Al Kahf begint met een duidelijke boodschap voor de profeet vrede zijn met hem over de belofte die hij deed om ‘morgen iets te gaan doen zonder daarbij insh’Allah te zeggen. Allah zegt in de Koran:
En zeg niet van iets: “Ik zal dat morgen doen” zonder “als God het wil.” En gedenk jouw Heer wanneer je het vergeten hebt en zeg: “Misschien dat mijn Heer mij op het goede pad zal brengen, dat dichter bij de rechtschapenheid is dan dit”
(18, 23-24)
En zo werd het woord insh’Allah een vaste uitdrukking in de woordenschat van elke moslim.
De wijsheid van insh’Allah
De geleerden halen uit deze ayaat (verzen) de volgende drie parels van wijsheid. We zeggen insh’Allah om niet te hoeven liegen. Als we zeggen “Ik ga dat morgen doen” en er komt iets tussen waardoor we het niet kunnen doen, dan hebben we technisch gezien gelogen en een belofte gebroken, al waren het de omstandigheden die ons tegen zaten. Om ons aan ons woord te kunnen houden, zeggen we insh’Allah zodat als iets buiten ons macht gebeurt, we niet liegen.
We zeggen insh’Allah om geen spijt te voelen. Bijvoorbeeld in het geval we een dag vol to-do’s plannen en dingen totaal anders lopen dan gedacht. Normaal zouden we ons aan het eind van de dag heel vervelend voelen omdat we niet bereikt hebben wat we wilden bereiken. Maar als we insh’Allah hebben gezegd tijdens het plannen, realiseren we ons eerder dat Allah andere plannen voor ons had en het dus de bedoeling was dat de dag anders verliep. Dus hoeven we geen spijt te voelen en kunnen we door met plannen voor de volgende dag.
Insh’Allah is ook een manier om Allah om goedkeuring te vragen. We vragen eigenlijk aan Allah om iets te laten gebeuren zoals we graag willen of gepland hebben. 
Met een gemeend insh’Allah beseffen we als moslims hoezeer we in dit leven de hulp en houvast van Allah nodig hebben. Doordat Insh’Allah uitgesproken wordt als een smeekbede maakt het een verbinding tussen onze plannen en onze spiritualiteit.
Verkeerd gebruik van insh’Allah
Als je nadenkt over bovengenoemde reden, realiseer je je hoezeer we het woord insh’Allah verkeerd gebruiken. Waarom gebeurt dat eigenlijk? De angst om NEE te zeggen lijkt de grootste oorzaak. Niemand zegt graag nee. Het kan bij een ander voelen alsof je geen respect toont. Je maakt dat anderen zich slecht voelen en zelf willen we niet als spelbedervers bekend staan. Moslims hebben een ‘geniale’ tussenoplossing bedacht om nee te zeggen zonder nee: zeg gewoon “Insha’Allah!” De achterliggende gedachte is dat we wel iets wilden doen “maar ach, Allah had andere plannen, dus we hoeven ons er niet slecht over te voelen.”
Maar je kunt ook anders en dieper kijken. Als we insh’Allah zeggen zonder de oprechte intentie om ook werkelijk te doen wat we zeggen, dan hebben we diep van binnen geen respect voor Allah. Want als we zelf geen of weinig inzet tonen om waar te maken wat we gezegd hebben, geven we Allah eigenlijk de schuld van onze luiheid!
Eerherstel voor het woord insh’Allah
Het is tijd voor eerherstel voor het woord insh’Allah. Zodat mensen het woord niet meer horen als excuus, maar als een enthousiast: “Ja! Zeker! Ook al zit alles tegen, ik ga het voor je in orde maken.” Voorwaarde is wel dat we daarvoor de kunst van het NEE zeggen onder de knie moeten krijgen.
Het is helemaal niet moeilijk om op een nette manier nee te zeggen in plaats van insh’Allah. De eerste techniek is ‘uitstellen’. Bijvoorbeeld als je op je werk wordt uitgenodigd voor een vergadering en je normaal gesproken insh’Allah zou zeggen (terwijl je diep van binnen weet dat je niet zult gaan). Het is dan relatief makkelijk om te zeggen: “Ik moet even mijn agenda checken en laat je straks weten of ik erbij kan zijn.”
‘Omleiding’ werkt ook goed. Stel je voor dat je baas je op een project wil zetten dat je niet interesseert of waar je onzeker over bent en die je dus liever niet wilt doen. In plaats van insh’Allah zeggen kun je je baas ook laten weten “Ik ben niet de beste persoon voor dit project om die-en-die reden” om vervolgens een andere collega voor te dragen.
De laatste techniek is ‘afbakenen’. Je moet bij een drie uur lange vergadering zijn, terwijl jouw werkelijke inbreng maar dertig minuten beslaat. Het is dan duidelijker om aan te geven dat je er alleen het eerste half uur bij kunt zijn, in plaats van een vaag “ik zal er bij zijn, insh’Allah” te zeggen.
De waardigheid van insh’Allah
Leren NEE zeggen is een kwestie van oefenen. Mensen zullen het waarderen dat je duidelijk bent, in plaats van dat je insh’Allah gebruikt om je niet aan je beloftes te hoeven houden. Verbeter de wereld en begin bij jezelf. Maak het voor anderen makkelijker om nee te zeggen. Laten we beseffen dat insh’Allah een machtig en diepgaand spiritueel woord is, waarmee we de verbinding kunnen leggen (en begrijpen!) tussen wat we doen en willen en de voor ons ongrijpbare voorbestemming van Allah. Zo kan ieder voor zich bepalen wat hij of zij kan doen om de waardigheid van het woord insh’Allah te herstellen.
