Wanneer ben je werkelijk oprecht in de ogen van Allah? Hoe zorg je ervoor dat je zuiver bent, en blijft? Dat is als je steeds in je achterhoofd houdt en in je hart voelt, dat er maar Eén is die het waard is om aanbeden te worden. Een van de laatste soera’s in de Koran, Soera Al Ichlaas verbindt met andere woorden de Eenheid van Allah aan oprechtheid en zuiverheid.
Zeg: “Hij is Allah, de Enige. Allah is de Enige van Wie al het geschapene afhankelijk is. Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt. En niet één is aan Hem gelijkwaardig.” (Koran, 112)
Zuiverheid, zuivering
Het woord chalasa betekent ‘rein worden, zuiver, vrij of veilig’ en achlasa is ‘iets reinigen’. Ichlaas betekent ‘zuivering’ – het zuiveren van je geloof en je intentie, wat leidt tot oprechtheid in je aanbidding. Ook kan het gaan om je daden te zuiveren van riyaae (pronken en opscheppen) zodat je alleen Allah tevreden wil stellen en gehoorzamen.
Het zou beter voor je zijn als jij de focus legt op wat je leven zin geeft, namelijk het dienen en aanbidden van Allah. Dat je ernaar blijft streven om een betere dienaar te worden. Door je besluiten te nemen en je stappen te zetten met dit hogere doel in je achterhoofd in de hoop dat Allah jouw daden goedkeurt en tevreden met jou is.
Zuiver je intentie en je daden. Wees oprecht.
Verspilling van tijd en moeite
Als jij je ziel niet zuivert, dan ben je gewoon aan het overleven en verspil je je eigen tijd en moeite.
Zeg (O Mohammed): “Zullen wij jullie op de hoogte brengen van wie de grootste verliezers zijn door (hun) daden?” (Het zijn) degenen wiens daden vruchteloos waren in het wereldse leven. En zij dachten dat zij goed werk verrichtten. (Koran, 18:103-104)
Ibn Kathier zei hierover: “Dit gaat over eenieder die Allah aanbidt op een manier die niet acceptabel is, terwijl hij denkt dat hij goed bezig is en dat zijn daden geaccepteerd zullen worden. Maar hij vergist zich en zijn daden zullen worden afgekeurd.”
Voorwaarde voor de acceptatie van oprechte daden
Ichlaas (oprechtheid) is een voorwaarde voor de acceptatie van Allah van de oprechte daden die verricht zijn in overeenstemming met de Koran en Soenna. Het is wanneer de dienaar zich als doel heeft gesteld om al zijn daden geaccepteerd te laten worden door Allah om Zijn beloningen en gunsten te mogen ontvangen.
En hen werd niets anders bevolen dan Allah met zuivere aanbidding te aanbidden, oprecht zijnde in gehoorzaamheid jegens Hem. En (ook) het gebed te verrichten en de zakaat te geven en dat is de juiste godsdienst. (Koran, 98:5)
Het concept van ichlaas wordt op meerdere plekken in de Koran uitgelegd, zoals onder andere:
Waarlijk, Wij hebben het Boek aan jou (O Mohammed) in Waarheid neergezonden; aanbidt dus (alleen) Allah, Hem zuiver aanbiddend. (Koran 39:2)
Ichlaas beschermt je tegen het hellevuur
Ibn Taymiyyah heeft gezegd: “Het staat vast dat ichlaas de oorzaak verwijdert dat jij in het hellevuur zou belanden. Iedereen die alsnog het vuur binnengaat, terwijl hij wel ‘La ilaha illallah‘ zegt, vormt het bewijs dat hij niet oprecht was toen hij ‘La ilaha illallah’ zei, want anders was het vuur voor hem verboden gemaakt. (Fatawa, 10/261)
Dat Allah ons moge beschermen tegen valse oprechtheid!
Oprechtheid en zuiverheid is daarom dat je Allah centraal stelt in je leven en dat begint al bij de intentie, dat je Hem wil gehoorzamen en Hem tevreden wil stellen. Dit houdt in dat al jouw daden van aanbidding oprecht zijn: jouw smeekbeden, streven, vertrouwen en hoop op Allah, jouw recitatie van de Koran en al je activiteiten, zaken en relaties, alsook je berouw als je fouten maakt – en die zal je maken, want je bent niet perfect! In de woorden van de Koran:
En wie heeft er een betere godsdienst dan degene die zich (zuiver en alléén) aan Allah onderwerpt, een (oprechte) weldoener is. (Koran, 4:125)
Allah weet of en wanneer jij oprecht bent, terwijl mensen dat niet kunnen beoordelen, vooral niet als het om de intentie gaat. Hij verwacht van je dat je constant waakt over je intentie en deze altijd zuiver houdt.
Graadmeters voor oprechtheid
- Een van de graadmeters voor je oprechtheid is de manier waarop jij omgaat met de zwakkeren in de samenleving of met ondergeschikten, die jouw hulp, zorg of aanwijzingen nodig hebben. Te denken valt aan werknemers die ondergeschikt aan je zijn, assistenten, of familieleden waar jij verantwoordelijk voor bent. Respect, eer en goede behandeling zijn enorm belangrijk in de islam. Als in jouw hart een gebrek is aan oprechtheid, zul je hier niet zoveel waarde aan hechten.
- Zuiver je daden als eerst door shirk te vermijden. Shirk wil zeggen dat je een daad van aanbidding verricht voor iemand anders dan Allah. Allah sprak Zijn Boodschapper ﷺ toe en zei:
Terwijl reeds aan jou en aan degenen vóór jou is geopenbaard: “Als jij deelgenoten toekent, dan zullen jouw werken vruchteloos worden en zet jij zeker tot de verliezers behoren. (Koran, 39:65)
Ibn Qudamah al-Maqdisi schreef: “Werkelijk alle mensen zijn geruïneerd behalve degenen met kennis, en degenen met kennis zijn geruïneerd behalve die op basis daarvan handelden, en degenen die op basis daarvan handelden zijn geruïneerd behalve degenen die zuiver en oprecht zijn in hun daad, en degenen die oprecht zijn, lopen groot gevaar om shirk toe te voegen aan hun daad.”
Zuiver je intentie
Omar bin al-Khaṭṭāb heeft overgeleverd: “Ik hoorde de Boodschapper van Allah ﷺ zeggen: “Voorwaar, de daden worden beoordeeld op basis van de intentie en iedere mens zal alleen dat krijgen wat met zijn intentie samenhangt. Dus als iemand emigreert omwille van Allah en Zijn Boodschapper, dan is dat een emigratie omwille van Allah en Zijn Boodschapper. En als iemand emigreert omwille van een wereldse zaak of om een vrouw te huwen, dan is zijn emigratie omwille van datgene waarvoor hij is geëmigreerd.” (al Boecharie, Muslim)
Wees zuiver en oprecht, want anders zijn je daden vruchteloos.
En er is een hadith qudsi (een heilige overlevering) waarin Allah zegt: De Boodschapper van Allah ﷺ zei: “Allah heeft gezegd: Ik ben zo zelfgenoegzaam, dat Ik geen partner nodig heb. Dus als iemand een daad verricht omwille van Mij én iemand anders, dan doe ik daar afstand van en dan is die daad voor die ander.” (Muslim en Ibn Mājah)
Je daden kunnen vruchteloos zijn
Het is jouw taak om je constant af te vragen of het werkelijk jouw intentie is om Allah te behagen. Abu Umamah heeft overgeleverd: “Op een dag kwam er een man bij de Boodschapper van Allah ﷺ en hij zei: ‘Wat denk je van iemand die meedoet aan de strijd omdat hij beroemd en rijk wil worden?” Hij ﷺ antwoordde: “Hij ontvangt niets.” De man herhaalde de vraag drie keer en elke keer zei de Boodschapper: “Hij ontvangt niets.” Daarna zei hij ﷺ: “Allah accepteert werkelijk geen daad behalve als het met ichlaas gedaan is, waarbij slechts zijn goedkeuring gezocht wordt.” (An-Nasa’i – hadith hasan)
Dit wordt nog eens benadrukt door de volgende woorden van de Profeet ﷺ : “Het is mogelijk dat degene die vast niets overhoudt aan zijn vasten dan honger, en het is mogelijk dat iemand die (‘s nachts) in gebed staat er niets aan overhoudt dan wakker zijn.” (Ibn Majah en al-Hakim – sahih)
Hoe kun je je intentie zuiveren?
Je kunt je intentie en daden zuiveren door riyaae te vermijden. Riyaae betekent pronken of opscheppen. Het zijn goede en vrome daden die je verricht omdat je graag wil dat de mensen jou zien en jou zullen prijzen en bewonderen. Of je verricht de goede daden omdat je graag een bepaalde positie of doelen in het leven wil bereiken. De Profeet ﷺ noemde dit verborgen shirk.
Ibn Rajab zei: “Niemand pronkt met de dingen die hij voor elkaar heeft gekregen behalve dat het uit onwetendheid is over de grootsheid van de Schepper.”
En Ali bin Abi Ṭalib zei: “Je zou je meer zorgen moeten maken om de goedkeuring van de daad dan om de daad zelf.”
Geprezen en bewonderd willen worden
Onder de werkelijke bedreigingen die jouw relatie met je Schepper in gevaar brengt, is de neiging om anderen op de hoogte te stellen van je goede daden. Als deze wens aanwezig is terwijl je de daad verricht, dan is het maar de vraag of je oprecht bent geweest. De daad zal in elk geval veel minder waard zijn en misschien zelfs nietig worden verklaard.
Ibn al-Qayyim zei: “Oprechtheid kan in het hart niet gecombineerd met de voorliefde om door de mensen geprezen en bewonderd te worden noch met de hebberigheid om te bezitten wat andere mensen bezitten, net zo min als water met vuur gecombineerd kan worden.”
Drie tekortkomingen
Hij merkte ook op dat elke daad die we verrichten vatbaar is voor drie tekortkomingen:
- Het bewustzijn dat anderen zien wat je doet
- Een vergoeding vragen voor een daad
- Verheugd zijn over de daad
Hij zei: “Het niveau van de oprechtheid van de dienaar in zijn intentie, zijn vastberadenheid, doel en vurige verlangen zullen bepalen of Allah het ten uitvoer laat brengen en of Hij er Zijn steun aan geeft. Hulp van Allah hangt af van de oprechtheid van Zijn dienaren aangaande hun vastberadenheid.”
Pas op dat je niet iets doet om gezien en bewonderd te worden. Wees zuiver en oprecht.
Anderen vertellen over je goede daad
Een kleinere vorm van riyaae, is dat je de daad bekend maakt nadat je het verricht hebt, ook al was het in eerste instantie tussen jou en Allah. Dit vermindert mogelijk ook de waarde van de daad in het Hiernamaals.
Toen hem gevraagd werd hoe we oprechtheid kunnen bereiken, antwoordde Ibn al-Qayyim: “De methode om een eind te maken aan de honger naar lofprijzing en het ontwikkelen van onverschilligheid ten opzichte ervan is jouw inzicht dat niemand jou adequaat kan bevoordelen of prijzen of jou te schande maken of veroordelen behalve Allah.”
Geruststelling voor de gelovige
Nu hoef je niet bang te zijn als je geprezen wordt door de mensen omdat je een goede daad hebt verricht, want dat kan geen kwaad, getuige de volgende overleveringen:
Abu Dharr heeft overgeleverd dat iemand aan de Profeet ﷺ vroeg: “Wat vind je ervan dat een man een goede daad verricht en de mensen prijzen hem ervoor?” Hij antwoordde: “Dat is een direct teken van goede tijdingen voor de gelovige.” (Muslim)
En de Boodschapper van Allah ﷺ zei dat als iemand je een vergoeding aanbiedt voor een taak die je had verricht omwille van Allah het volgende: “Wat Allah jou ook gegund heeft van deze rijkdom zonder dat je erom gevraagd of er naar gezocht hebt – neem ervan, en houd het of geef het weg in liefdadigheid.” (Al Boechaari)
Het is geen enkel probleem om een kledingstuk cadeau te krijgen. Zolang je het maar niet draagt om ermee te pronken en zolang je niet overdrijft.
“Als Allah een dienaar gezegend heeft met een zegening, ziet Hij dat hij dit (kledingstuk) draagt.” (Aṭ-Ṭabarani – ṣaḥiḥ)
Geef geen goede daad op uit angst voor riyaae
Als het Shaitan niet lukt om de intentie van jou als gelovige te corrumperen, dan zal hij proberen om je af te houden van het verrichten van goede daden. Hij zal je suggereren dat je dit alleen maar doet om gezien en bewonderd te worden.
Als je vermoedt dat hier een grond van waarheid in zit, check dan je intentie nogmaals, corrigeer jezelf en verricht die goede daad alsnog. Als je uit angst voor riyaae geen goede daad verricht, ben je in de valkuil van Shaitaan getrapt. Dan moet je er echt tegen strijden. Maak je hart nederig ten opzichte van Allah en wees godvrezend. Wees er zeker van dat je liever door Hem geëerd wordt en Zijn tevredenheid zoekt dan die van de mensen.
Verwacht niets van de mensen
Er is ook een andere graadmeter waaraan je kunt herkennen of een daad zuiver en oprecht is of niet. Dat is jouw verwachting dat de ander dankbaar zal zijn of jou lief zal hebben. Als jij iets terug verwacht, ben je niet meer oprecht. Werk dus aan jezelf als jij teleurstelling voelt. Het kan namelijk een teken zijn dat jij graag belangrijk gevonden wil worden; dat je teveel eergevoel hebt en trots bent. Als jij een goede daad omwille van Allah verricht, verwacht dan alleen Zijn acceptatie en beloning.
Hoe mooi zou het zijn dat het je niets doet, als je niet gewaardeerd wordt door de mensen of zelfs bekritiseerd wordt? Dat het genoeg voor je is dat Allah er van op de hoogte is en er toestemming voor heeft gegeven dat het gebeurt. En dat Hij het zal belonen?
Neem daarom jezelf en je daden regelmatig onder de loep. Het zal je helpen om oprecht te zijn. Werk aan je fouten zodat ze je niet omlaag trekken en stimuleer ook je gezinsleden en anderen om dit te doen. We hebben allemaal bepaalde sterke eigenschappen van Allah gekregen die we voor onszelf en voor anderen kunnen inzetten.
Kijk niet neer op andere mensen
Kijk op niemand neer die volgens jouw maatstaven niet succesvol is, die volgens jou geen prestaties heeft geleverd. Of die geen persoonlijkheid heeft naar jouw smaak. Bij Allah kan deze persoon juist enorm veel waarde hebben! Vermijd het daarom om al te veel kritiek te geven op anderen. Evenzo kun je het beter vermijden om iemand de hemel in te prijzen. Want beide overdrijvingen zijn slechts strategieën van Shaitan om je oprechtheid te ondermijnen.
Alleen als je zuiver en oprecht bent, zullen je pogingen om goed te doen vruchten afwerpen. En die houding kweek je door slechts Zijn waardering, goedkeuring en beloning te zoeken bij alles wat je doet. Hier bewust van zijn zal je geest helderheid verschaffen. Ook zal het je hart leven geven, je ziel zuiveren, je zelfbeheersing en discipline geven en je leven betekenis geven.
Dit artikel schreef ik eerder, in een aangepaste vorm, voor islam-uitleg.nl.
Hoofdafb. piqsels
