In mijn werk als psychologe kijken we steeds vaker naar het vermogen van mensen om met veranderende omstandigheden om te kunnen gaan. We noemen dat positieve gezondheid. Hierbij ligt de focus niet op het wel of niet gezond zijn, maar juist op of je in staat bent je eigen regie daarin te voeren.
Wat heb je eigenlijk nodig om die regie te kunnen voeren? Aan de ene kant is een goede mentale gezondheid noodzakelijk, dus of je een spiritueel gezond hart hebt. Maar ook je emotionele gezondheid is belangrijk. Hoe ga je om met je emoties en hoe is je relatie met de mensen die je dagelijks om je heen hebt. Wil je weten hoe het zit met jouw positieve gezondheid? Doe dan deze test.
Trauma’s maken het leven complex
Trauma’s uit je jeugd kunnen zorgen voor complexiteit in je huidige leven. Het zijn de angsten uit je verleden – of de manier waarop je je verleden begrijpt – die je triggeren bij nieuwe ervaringen. Het verleden is geen neutraal gebied, maar juist gekleurd door hoe we het hebben begrepen. We hebben vaak gekozen om het verleden op een bepaalde manier te begrijpen: als een volwassen persoon die terug kijkt.
Het gaat dan om hoe we het gebeurde interpreteren. Welke verwachtingspatronen heb je daarbij en welke woordkeuzes maak je als je daarover met anderen praat? Door je woordkeuze te veranderen, kan hetzelfde feit lichter aanvoelen of je schuldgevoel of woede minder heftig zijn. Een trauma kan ervoor zorgen dat je getriggerd raakt door een woord dat iemand gebruikt of een fout die iemand maakt. Als je dan erg overstuur raakt, wijst dat op een geestelijke wond die nog niet is genezen. Het kan ook zijn dat je jezelf nog niet de tijd hebt gegeven om het trauma te verwerken.
Trauma’s zijn angsten uit het verleden die je triggeren bij nieuwe ervaringen
Houd je depressie niet verborgen
Als moslims zijn we gezegend met ons geloof in Allah. Hij is de beste dokter en therapeut. Zeker ook bij geestelijke klachten zoals angsten en depressie. Het is belangrijk om hierover te blijven praten. Denk niet dat je je depressie weg kunt houden door je puur en alleen te richten op het zijn van een perfecte moslim.
Allah ziet alles en je kunt altijd bij Hem terecht om te praten over je toestand, Hij kan je hart verlichten. Ook dat is een onderdeel van gelovig zijn, weten dat je altijd bij Allah terecht kan, Hem kun je alles vertellen. Je hoeft niet alleen te blijven zitten met je zorgen. Dat wordt ook duidelijk in de volgende overlevering van de profeet:
“Allah heeft geen enkele ziekte neergezonden (zonder) dat hij daar ook een genezing voor heeft neergezonden. Degene die het weet, die weet het en degene die het niet weet, die weet het niet.” (Achmed en Ibnoe Maadjah)
Ook in Soera Younes komt deze belofte terug:
O mensen, Voorzeker, er is een vermaning van jullie Heer tot jullie gekomen en een genezing voor wat in jullie harten is en Leiding en Barmhartigheid voor de gelovigen. (Koran, 10:57)
Je denkt dat je niet goed genoeg bent
Stop met het geloven dat je een perfect mens bent of moet zijn, waarbij je jezelf steeds forceert en dus niet goed zorgt voor het brein dat Allah je heeft gegeven. Het gevaar is dat de psychologische klachten zich gaan mengen met religie. Je denkt dat je niet goed genoeg bent en dat je jezelf kan verbeteren als moslim zijnde in de religie. Maar je negatieve en verstoorde denken zorgt ervoor dat positieve adviezen en gesprekken niet aankomen.
Als je naar de Koran of een islamitische lezing luistert, identificeer je je daarmee en kom je tot de conclusie dat het te moeilijk voor je is. Het is je eigen geest die je deze negatieve informatie geeft. Als je bijvoorbeeld van meerdere mensen een compliment krijgt omdat je er goed uitziet, zal juist die ene opmerking dat je er moe uitziet, je van slag (kunnen) maken. Terwijl deze persoon eigenlijk niet eens zegt dat je er slecht uitziet, maar zich misschien gewoon zorgen om je maakt. Alleen jij hoort het op een hele andere manier.
We kunnen ons brein trainen in het vinden van innerlijke rust
Gezond leren denken als dagelijkse activiteit
Als je inziet hoe belangrijk het is om gezond te leren denken, kun je er een dagelijkse activiteit van maken. Het begint met het besef dat fouten maken menselijk is. Niemand is perfect, maar als moslim streef je wel naar de beste versie van jezelf.
Op de volgende manieren kunnen we ons brein trainen in het vinden van innerlijke rust:
-1-
Zoek verbinding met Allah
Konden gelovigen maar gezien worden als mensen van vrede en innerlijke rust. Mensen die niet van slag raken door moeilijkheden. Een persoon met een gezonde ziel en een gezonde geest haalt de veiligheid uit zichzelf en vertrouwt op Allah. Iemand bij wie anderen zich in gezelschap prettig en veilig voelen, waarbij je het gevoel hebt dat mocht er een probleem ontstaan, deze persoon weet wat een gezonde manier van handelen is.
Dit is wat er in jezelf kan ontstaan als je gezond bent van binnen. Deze eigenschappen zorgen ook voor goed leiderschap. Met als goed voorbeeld onze profeet Mohammed. Hij zorgde voor de veiligheid van zijn naasten omdat hij verbonden was met Degene waar we ons naar toe keren voor veiligheid. Deze verbinding met Allah is heel belangrijk. En daarom zit er genezing in de Heilige Koran en het gebed. Omdat dat ons contact met Allah weer op gang brengt.
-2-
Zorg dat je brein je ziel dient en niet andersom
Onze ziel is al in verbinding met Allah, maar dat zijn we ons vaak niet bewust. Ons brein domineert alles en geeft ons gedachten die ons misleiden en (kunnen) belemmeren. Een persoon met een gezonde ziel en geest is iemand die zijn innerlijke zielsleven op orde heeft.
-3-
Maak een verschil in hoe jij omgaat met stress
Je zorgen maken is meestal de automatische reactie op stress. Probeer je daarvan bewust te worden en verleg je focus richting dhikr (het gedenken van Allah), dankbaarheid, vertrouwen en veiligheid. Hoe je dat precies aanpakt is voor iedereen verschillend. En hangt ook samen met de verantwoordelijkheden die je op je hebt genomen en de zorgen die dat met zich meebrengt.
Spreek direct je ziel aan, die soms verborgen is onder vele lagen
-4-
Geef anderen niet de schuld van je eigen gedrag
Hoe je echt bent zou niet afhankelijk moeten zijn van hoeveel tijd je hebt, of hoe goed je geslapen hebt en hoeveel Koran je hebt gelezen. Daarom gaf de profeet ook aan dat je een ander goed kunt leren kennen door samen te reizen. Dan zie je hoe hij of zij omgaat met ibadha (aanbidding) als er misschien minder tijd, slaap en comfort is dan normaal. Goed gedrag gaat vooral over jezelf (leren) beheersen. Hoe goed of slecht je je ook van binnen voelt, geef anderen niet de schuld van je gedrag.
-5-
Breng jezelf naar een hoger niveau van reageren
Probeer van binnen in vrede te zijn. Mensen om je heen zullen dat oppikken, want onbewust is iedereen op zoek naar de beste manier van reageren. Als je ziel niet vindt waar het naar op zoek was, voel je teleurstelling. De stem die jou altijd van binnenuit vertelt dat je geliefd bent door Allah, zal wegblijven als je die teleurstelling negeert of verbergt. Spreek dus je ziel aan, die soms verborgen is onder vele lagen. Dit zal je bevrijden. Het is een grote fout om je vooral te focussen op hoe we materialistisch ergens aan kunnen bijdragen. Kijk naar wat de echte behoeftes zijn. Denk dagelijks over dit soort dingen na en bedenk welke stappen je kunt nemen.
Wil je je verder verdiepen in dit onderwerp, kijk dan naar de onderstaande twee video’s met de lezing ‘Healing the Mind’.
Ustadha Shehnaz Karim:
“De klassieke islamitische reactie is dat onze geestelijke problemen veroorzaakt worden door een gebrek aan geloof of gebeden. Maar heeft de profeet ons niet geleerd dat als de tijd van het gebed gekomen is en je aandrang hebt, je eerst naar het toilet moet gaan. Bidden zorgt niet dat opeens de aandrang weg is. Dus laten we niet denken dat het lezen van de Koran en het doen van smeekbedes ons verandert in engelen en pure zielen, losgekoppeld van onze menselijke behoeftes. Zo ver zijn we nog niet en dat is niet erg. We moeten onze menselijke natuur accepteren en er mee leren omgaan.”
