Wie zichzelf de vraag stelt of scheiden geen betere oplossing zou zijn, zit wellicht al in een ongelukkig huwelijk.
Is scheiden ooit een optie?
“Is scheiden ooit een goede optie?” Het woord ‘ooit’ maakt de vraag zwaarder; het is dan niet meer de vraag of scheiden een optie is maar of het ooit een optie is. Wat al impliceert dat hier niet licht over gedacht mag worden. Als je jezelf deze vraag stelt, zit je waarschijnlijk al in een ongelukkig huwelijk.
Scheiden in de islam is toegestaan, zoveel is duidelijk. Maar we weten ook dat Allah scheiden verafschuwt en dat het een overwinning is van shaytan die enorm zijn best doet om mensen uit elkaar te drijven. Dit alles maakt dat we niet licht denken over scheiden.
Dit artikel is geïnspireerd op de Engelse Youtube serie Honest Tea Talks. Dit is een initiatief van drie zusters die verbonden zijn aan Solace, een netwerk voor bekeerde moslims die hulp nodig hebben (en inmiddels ook in Nederland actief is). De Engelstalige aflevering met de titel ‘Divorce’ vind je hier.
Zelfopoffering
Je hoort vaker dat wanneer een zuster in een ongelukkig huwelijk zit met kinderen, ze besluit in dat huwelijk te blijven juist omwille van de kinderen. Is deze zelfopoffering goed of misschien juist niet? Het is begrijpelijk dat je deze keuze maakt omdat je niet alleen aan jezelf wilt denken maar ook aan iedereen om je heen, zeker je kinderen. Maar tegelijkertijd, wat leer je je kinderen als je als moeder ongelukkig bent en steeds depressiever wordt? Welke boodschap geef je ze op deze manier mee voor hun eigen toekomstige huwelijk?
Is scheiden egoïstisch?
Deze keuze bevat zoveel aspecten. Er zijn meerdere partijen die beïnvloed worden en van buitenaf wordt vaak druk uitgeoefend: “Wees niet zo egoïstisch en heb geduld”. Zaken die de leden in het huwelijk vaak te horen krijgen, zeker de vrouw. Maar vergiftig je uiteindelijk je huwelijk niet nog meer door tegen je zin in te blijven?
Ikzelf onderschrijf de opmerking die ik eens hoorde dat je beter uit een gebroken gezin kunt komen, dan in een gebroken gezin kunt leven.
Het welzijn van de vrouw en moeder komt meestal achter aan het rijtje. Alles lijkt belangrijker dan dat. Aliyah geeft in het gesprek aan dat dit eigenlijk helaas in elke situatie zo is, niet alleen bij een scheiding. En het is natuurlijk ook zo dat zodra je kinderen krijgt er veel verandert en je bij elke keuze met hen rekening moet houden.
Scheiden of blijven?
Layinka is zelf gescheiden en heeft deze keuze dus moeten maken. Haar moeder is wel bij haar man gebleven vanwege de kinderen en Layinka heeft haar strijd gezien en hierover ook gesprekken met haar moeder gehad.
Vrouwen van een vroegere generaties – en dat begint al bij onze moeders – waren minder gauw geneigd te scheiden en brachten een offer omwille van de kinderen. Cultureel was scheiden ook niet zo geaccepteerd als nu en waren veel vrouwen financieel afhankelijk van hun man.

Is scheiden ooit de juiste optie?
Kind van gescheiden ouders
Ook in niet-islamitische gezinnen was dit het geval. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik negen jaar was. Mijn moeder had eigenlijk al veel eerder weg moeten gaan, maar wilde haar kinderen niet hun gezin ontnemen. Ze heeft dus veel moeten verdragen voor wat zij op dat moment als beste oplossing voor haar kinderen zag. Ik ben hierdoor van mening dat het bij elkaar blijven omwille van de kinderen geen goed idee is, zeker niet wanneer de spanningen in het huwelijk voelbaar zijn. Kinderen zijn niet gek, ze weten niet wát er aan de hand is, maar wel dat het niet goed voelt.
Toen mijn ouders gingen scheiden, heb ik dit ook niet als een trauma ervaren. Ik zag mijn vader regelmatig en had nu alles dubbel: twee kamers, twee huizen, twee keer zoveel cadeautjes…
Diverse factoren houden een scheiding tegen
Als een vrouw tegenwoordig in een ongelukkig huwelijk blijft, is de makkelijkste reden om aan de buitenwereld aan te geven dat ze dit doet vanwege de kinderen. Maar er spelen ook andere factoren mee die ze misschien minder makkelijk deelt. Ze kan bang zijn voor wat er met haar zal gebeuren. Kan ik het financieel wel aan? Vind ik ooit nog een andere man? Wie wil nou een gescheiden vrouw met kinderen en zal hij mijn kinderen accepteren?
Het leven na een scheiding
Inmiddels ben ik zelf ook gescheiden. En ook ik was bang voor wat komen zou. Vanuit mijn ouderlijk huis was ik meteen gaan samenwonen en getrouwd en heb nooit voor mezelf gezorgd. Over financiën wist ik niets en was best wel in paniek toen een scheiding op handen was. Ik ben zelfs een cursus budgetteren gaan volgen, omdat ik totaal geen vertrouwen in mezelf had op dit vlak. Maar wat bleek? Ik kan heel goed voor mezelf zorgen! Ik houd een kasboek bij dus weet precies wat er inkomt en uitgaat. Mijn belastingaangifte doe ik zelf en laat nog geen euro liggen. Uiteindelijk is het heel goed geweest voor mijn zelfvertrouwen.
En ik doe het eigenlijk best wel goed alleen; ik eet wat en wanneer ik wil, heb de controle over de afstandsbediening en doe lekker wat ik wil. Wat de toekomst zal brengen, dat weet ik niet en heb er niet heel veel vertrouwen in dat er ooit een andere man zal komen, ook wegens mijn handicap. Ik probeer met de dag te leven en te accepteren dat dit nu eenmaal de weg is die ik moet gaan.
Scheiden ten tijde van de Profeet ﷺ
Sommige geleerden zeggen zelfs tegen een vrouw die mishandeld wordt dat ze geduld moet hebben en aan de kinderen moet denken. En dit terwijl in de tijd van de Profeet ﷺ scheiden regelmatig voorkwam. Het was dan ook geen reden was om met minachting naar een vrouw te kijken of haar als schuldige aan te wijzen. Hij ﷺ is zelfs meerdere keren met een gescheiden vrouw getrouwd.

Wanneer een man wil scheiden, wordt dit vaak begrepen. Een vrouw moet zich eerder verantwoorden.
Is scheiden altijd de juiste optie?
Aliyah is de stellige mening toegedaan dat als een vrouw emotioneel, lichamelijk en spiritueel lijdt in haar huwelijk, er geen andere keuze rest dan van deze man te scheiden. Maar wat als een koppel geen feitelijke problemen heeft, maar eenvoudigweg niet meer zo van elkaar houdt? Ze geven nog wel om elkaar maar niet meer op een manier zoals wenselijk is tussen man en vrouw. Wat dan? Is scheiden dan de juiste optie? Kies je ervoor in een liefdeloos en seksloos huwelijk te blijven? Als je alles hebt geprobeerd om je huwelijk te redden en nieuw leven in te blazen maar je nog steeds niet gelukkig bent, is het het dan allemaal wel waard?
Schuldgevoelens en schaamte
Schuldgevoelens en schaamte spelen ook een rol. “Hij is een goede man, hij mishandelt je niet. Wat loop je nou te klagen?” Veel vrouwen gaan hierdoor toch twijfelen. Zeker als de Koran en overleveringen erbij gehaald worden. Daar kan je concluderen dat je niet eens de geur van het paradijs zal ruiken als je deze beslissing zonder geldige reden neemt. Maar deze mensen vergeten de overlevering te vermelden dat er een vrouw bij de Profeet ﷺ kwam die wilde scheiden van haar man enkel en alleen omdat ze geen gevoelens voor hem had.
Toen de echtgenote van de metgezel Thaabit Ibn Qays ibn Shammaas bij de Profeet ﷺ, kwam en tegen hem zei: “O Boodschapper van Allah, ik heb niets aan te merken op het gedrag en geloof van Thaabit ibn Qays, maar ik wil als moslima geen daad van ongeloof (d.w.z. zonde) begaan (door hem onrecht aan te doen)”, vroeg de Profeet ﷺ haar: “Ben je bereid om hem zijn gaarde (die hij jou als bruidsschat gaf) terug te geven?” Zij zei: “Ja”. Toen riep de Profeet ﷺ, Thaabit bij zich en zei tegen hem: “Neem je gaarde terug en geef haar haar scheiding.” (al-Boekhaarie)
“Als jullie vervolgens vrezen dat zij niet in staat zullen zijn om zich te houden aan de Grenzen van Allah, dan treft hen beiden geen blaam wanneer zij (de vrouw) zich ermee vrijkoopt.” (Koran, 2:229)
Imam Ibnoe Roeshd zei: “Omdat de man de mogelijkheid heeft gekregen om de scheiding uit te spreken als hij afkeer voelt voor zijn vrouw, heeft de vrouw ook de mogelijkheid gekregen om de Khoelʿ aan te vragen als zij afkeer voelt voor haar man.” Ook zei imam Ibnoe Qoedaamah: “Als de vrouw een afkeer krijgt van haar man vanwege zijn uiterlijk, gedrag, geloof, hoge leeftijd, impotentie, enz., en zij is bang niet meer in staat te zijn om te voldoen aan de plichten die Allah aan de gehoorzaamheid van de echtgenoot heeft gesteld, dan is het voor haar toegestaan om zich door middel van Khoelʿ van het huwelijk te ontdoen.”
Er wordt vaak ook duidelijk onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. Wanneer een man wil scheiden, wordt dit vaak begrepen. Maar als een vrouw wil scheiden, zal zij zich moeten verantwoorden over de reden waarom. “Kan ze geen geduld opbrengen?”
Scheiden = einde islam?
Aliyah haalt een heel ander verschijnsel aan. Zij ziet vrouwen die gescheiden zijn plotseling hun hoofddoek afdoen en hun religie opzij schuiven. Praktiseerden ze dan enkel voor hem? Was het dan toch beter geweest om getrouwd te blijven? Om je religie te bewaren?
Bij deze opmerking van haar schieten de tranen in mijn ogen. Want hoewel ik mijn religie niet verloren ben en ook mijn hoofddoek niet afgedaan heb, stond mijn hele wereld door de scheiding op zijn kop. En dit betekende ook dat ik mijn positie ten opzichte van de Islam moest herdefiniëren. Alles wat voor mij waar was tot op dat moment, bleek ineens op los zand te staan. Ik wist niet meer wie ik was, wat ik wilde en waar ik voor stond. Ik heb deze gevoelens met weinig mensen willen en kunnen delen. Ook omdat ik weet dat mensen hier dergelijke ideeën over hebben.
Scheiden als bekeerlinge
Als bekeerlinge voelde ik dit fenomeen nog sterker. Ik wist dat dit voor velen een bevestiging zou zijn: dat ik moslim was geworden voor hem. Het heeft ervoor gezorgd dat ik mij enigszins teruggetrokken heb. Op de eerste plaats moest ik intern met mezelf in het reine komen. Ik moest herontdekken wie ik eigenlijk was zonder hem. Maar op de tweede plaats had ik ook niet het gevoel dat anderen mij zouden begrijpen. En deze opmerkingen van Aliyah bevestigen dit voor mij.
Het trauma bij scheiden
Het gesprek krijgt gelukkig een nuancering. Veel vrouwen die door een scheiding zijn gegaan, hebben vaak ook een trauma doorstaan. Dit kan in de periode voorafgaand aan de scheiding zijn, zoals in het geval van mishandeling, maar de scheiding op zichzelf is ook een trauma. Veel vrouwen gaan door een periode dat ze zichzelf weer moeten ontdekken. Soms soms hadden ze een man die bepaalde hoe de islam gepraktiseerd werd of in hun optiek erg streng was en dat maakt dat dat ze nu afstand nemen van deze kant van de Islam. Sommige vrouwen geven aan dat zij de Islam eigenlijk alleen maar hebben gekend door de ogen van hun man. Dat zij nu zelf de Islam willen leren kennen.
Investeer in jezelf na een scheiding
Of een vrouw nu gaat scheiden of ervoor kiest in een liefdeloos huwelijk te blijven, ze moet zichzelf versterken. Versterken in haar vrouw-zijn en zichzelf sterken in haar religie. Deze kwaliteiten zijn nodig om de toekomst het hoofd te bieden.
Als laatste wordt aangehaald dat het belangrijk is het gesprek met Allah te blijven voeren en Hem om leiding te blijven vragen.
Scheiden doet echt lijden
Het is cliché, maar waar: scheiden doet lijden. Je begint niet aan een huwelijk met het idee dat dat over een paar jaar weer afgelopen is. Ons ideaal is toch getrouwd blijven tot de dood ons scheidt. Maar als een huwelijk een strijd wordt met jezelf en met elkaar, dan is de gedachte om uit elkaar te gaan niet eens zo’n slechte. Aan alles komt een eind in dit leven.
Ik hoop dat als iemand deze keuze wil maken, men niet vergeet dat er ook goede jaren waren. Dat de vrouw van haar man gehouden heeft, dat hij van zijn vrouw gehouden heeft en dat zij vaak ook ouders van dezelfde kinderen zijn.
Scheiden in vrede
Bij elkaar blijven omwille van de kinderen, daar ben ik geen voorstander van. Maar ik vind wel dat je omwille van de kinderen en omwille van jezelf en uit respect voor wat er ooit was, in vrede uit elkaar moet kunnen gaan. Dat je accepteert dat het nu eenmaal niet meer gaat en je elkaar niet meer gelukkig maakt. Dat je elkaar daarom nu niet ineens moet gaan haten of een slechte verstandhouding moet hebben.
Voor de kinderen is het het best als ze zien dat papa en mama nog steeds respect voor elkaar hebben. Dat zij geen keuze hoeven te maken.
Maak van deze pijnlijke periode en het scheiden een leerperiode. Leer jezelf kennen en zie kansen die nu ineens voor je liggen. Neem de tijd om dit verdriet te verwerken en help je kinderen hierbij. Als de tranen opgedroogd zijn, pak jezelf dan weer op en bewandel deze nieuwe weg met hoop en vertrouwen. Wie weet wat er op je wacht!