Ik weet niet of het jou wel eens is opgevallen, maar ik zie dat moslimvrouwen vaak terughoudend en formeel spreken in het openbaar. Ik heb soms het idee dat we niet de waarheid durven zeggen zoals die is of zoals we die ervaren. Durven we nog wel ‘echt’ te zijn? Kunnen we open en eerlijk in het openbaar praten over onderwerpen die spelen, ook al zijn ze taboe of controversieel?

Ik vraag me soms wel eens af hoe echt en eerlijk we in een privé-omgeving eigenlijk zijn. Of zijn we zelfs daar toch bang om veroordeeld te worden. Hoe zit dat met jou? Hoeveel mensen zijn er waarbij jij totaal jezelf kan zijn en geen masker op hoeft te houden? In hoeverre leven we voor de goedkeuring van anderen?

Dit artikel is geïnspireerd op de Engelse Youtube serie Honest Tea Talks. Dit is een initiatief van drie zusters die verbonden zijn aan Solace, een netwerk voor bekeerde moslims die hulp nodig hebben (en inmiddels ook in Nederland actief is). Ze laten zien hoe schadelijk het kan zijn om altijd een masker te dragen. Waardoor eerlijke en echte gesprekken alleen maar gevoerd worden achter gesloten deuren en je als vrouw kunt gaan denken dat je als enige dit soort gevoelens hebt. De Engelstalige aflevering over ‘Keeping it Real’ vind je hier.

Geen filter, gewoon eerlijk en echt

Als ik heel eerlijk ben, ga ik er toch wel stiekem prat op dat ik mezelf kan zijn; eerlijk, oprecht en echt. Je zult mij niet gauw op een leugen betrappen en ik ben nooit bang om mijn mening ergens over te geven. Ik vind dit belangrijke eigenschappen in mezelf en kan deze ook waarderen in anderen. Ik denk dat ik wel kan zeggen dat ik geen filter heb (in deze tijd van sociale media moeilijk voor te stellen). En dat betekent dat je al heel gauw aan mij kunt merken hoe ik me voel, of het goed met me gaat of juist niet.

Ook heb ik geen enkele interesse om me vriendelijker en aardiger voor te doen dan ik ben. Ik vind dat mensen mij maar moeten nemen zoals ik ben. Ik ben wie ik ben en het is onmogelijk om iedereen te vriend te houden.

Afstandelijke houding

Maar in mijn eigen levensreis en ontwikkeling ben ik gaan beseffen dat niet heel de wereld altijd, ongevraagd hoeft te weten wat er in mij omgaat. En dat het ook vooral de toon is die de muziek maakt. Dat eerlijkheid goed is, maar dat ik ook rekening kan houden met hoe ik de dingen breng, verbaal en non-verbaal. Er zijn meerdere gebeurtenissen geweest die mij met de neus op de feiten hebben gedrukt. 

Zo werd ik onlangs aangesproken in het zwembad waar ik elke week voor hydrotherapie kom, door een vrouw die ik daar telkens zag. Zij begon een praatje en ik gaf antwoord op haar vragen. Ze zei me dat ze het leuk vond even met me gesproken te hebben en dat ze me niet eerder aan had durven spreken omdat ik er zo gesloten uitzag. Toen pas realiseerde ik me dat ik misschien wel wat sociale vaardigheden mis. Deze vrouw zag ik elke week en toch groetten we elkaar niet. En ik besefte dat het aan mij lag. Dat ik een afstandelijke houding aannam, terwijl ik eigenlijk best leuk en sociaal kan zijn. Ik voelde dat dat een punt was waar ik aan moest werken. Dat het veel fijner is om spontaan en open met mensen om te gaan ook al ken ik ze niet.

Kan jij eerlijk zijn tegenover jezelf en anderen?

Een muur optrekken uit zelfbescherming

Ik denk dat ik me deze houding aangemeten heb sinds ik moslim ben. Eerlijk, in mijn beginjaren heb ik best veel kritiek gehad van mensen om mij heen. En dan met name van vreemden die vooral de hoofddoek kennelijk als een groot probleem zagen. Zeker toen ik de gezichtssluier ging dragen, voelde ik wel dat ik een muur optrok uit zelfbescherming. Ik keek mensen niet meer rechtstreeks aan en zocht ook geen contact. Ik ging er vanuit dat als mensen mij aanspraken, ze vast een verkeerde intentie hadden. En dit was in die tijd ook regelmatig zo.

Het tij kan keren

Hier moet ik toch een anekdote met jullie delen die ik zelf heel bijzonder vind. Ik liep ooit eens in een woonwarenhuis en had een medewerker aangesproken om mij te helpen. Er was daar een andere vrouw met haar dochter en kleinkinderen die kennelijk vond dat ik voordrong en die duidelijk aangaf dat die vrouwen met die hoofddoeken zo asociaal waren. Ze zei het niet rechtstreeks tegen mij maar tegen haar dochter, maar ik kon het wel horen. En dit raakte mij in mijn hart. Ik voelde de tranen opwellen en voor ik het wist, liep ik huilend door de winkel. Ik kon het niet over mijn kant laten gaan, dus ben ik terug gelopen om haar te vertellen hoeveel pijn het deed dat ze zo over mij dacht.

Pas geleden kreeg ik een appje van een zuster waar ik vorig jaar de sjahada bij afgenomen heb. Ze liep al een tijdje rond met iets en wilde er met mij over spreken. Het bleek dat zij de dochter van deze vrouw was en getuige was van dit voorval. Ze bood haar excuses namens haar moeder aan, wat na 20 jaar natuurlijk helemaal niet nodig was. Ik vond het zo apart dat de dochter van deze bevooroordeelde vrouw 20 jaar later weer op mijn pad kwam, maar dit keer als bekeerlinge. 

Hart vol van islam, mond vol tanden

Het kan moeilijk zijn als je net moslim bent of bent gaan praktiseren om dan eerlijk te zijn over wat er in je omgaat. Ik was zelf helemaal vol van islam, maar kon dit niet goed genoeg onder woorden brengen. En omdat je vaak zoveel vragen krijgt, wil je hier een goed antwoord op geven. Je wil niet overkomen als iemand die niet weet waar ze mee bezig is. Toch vond ik dit best wel frustrerend en het maakte ook dat ik sommige gesprekken gewoon niet aan wilde gaan. Ik wilde niet als een dom, onderdrukt vrouwtje overkomen en vond dat ik een voorbeeldfunctie had. Ik wilde mezelf en de islam verdedigen, maar had niet de kennis om dit op de juiste wijze te doen.

Vroom zijn en toch jezelf blijven?

Ik was dus niet zo eerlijk en echt tegen niet-moslims als ik eigenlijk zou willen. Maar ik denk dat moslimvrouwen ook onderling niet altijd eerlijk, open en echt durven te zijn. Vaak speelt het gevoel dat ze vroom moeten zijn zoals het een goede moslimvrouw betaamt, vrij van zonden. Over hun twijfels en onzekerheden durven ze dan niet ronduit te spreken.

De vraag rijst of het zijn van een goede moslimvrouw haaks staat op jezelf zijn. Als zusters net beginnen te praktiseren of net moslim zijn, concentreren zij zich voornamelijk op het worden van een goede moslim en negeren zij het feit dat zij ook moeten groeien als persoon. Er wordt onbewust een scheiding gemaakt tussen het zijn van een vrome moslim en authentiek zijn als persoonlijkheid.  Het gevolg is vaak dat veel van deze vrouwen op een punt komen dat zij zichzelf niet meer herkennen en dan lopen zij het risico om de islam volledig los te laten. Pas als we beide delen van onszelf omhelzen, kunnen we groeien als mens en moslim.

Angst om te praten

Er zijn enkele redenen te bedenken waarom moslimvrouwen ook naar elkaar toe de schijn ophouden of niet het achterste van hun tong laten zien. In veel gevallen gaat het om de angst om veroordeeld te worden. Je wilt niet dat mensen je zwakheden zien en bent bang om als zwakke moslim gezien te worden. En hoewel ik nooit veel heb gegeven om hoe mensen over mij denken, merkte ook ik dat ik mijn zwakheden en twijfels liever verborgen hield. En dit terwijl iedereen zijn eigen zwakheden en twijfels heeft. Het is niet realistisch te denken dat het bij andere mensen wel allemaal perfect is.

Ook kun je je afvragen wat je wel en niet wilt en mag delen. In de islam wordt het niet aanbevolen om over je zonden te praten. Als Allah deze bedekt, moet je ze niet openbaar maken. Maar het kan zijn dat je wel met bepaalde vragen rondloopt waar je gewoon over móet praten. Vooral vrouwen hebben deze behoefte; ze moeten hun ei kwijt en worden ongelukkig als ze alles voor zich moeten houden. Ik denk dat het van belang is dat je de juiste personen uitzoekt om je verhaal aan te vertellen. Mensen die je vertrouwt en waarvan je weet dat ze je niet zullen veroordelen of over je zullen roddelen. 

Het is belangrijk om betrouwbare personen uit te kiezen aan wie je je verhaal kwijt kan

Schaamte om te praten

Ook wil je je aan bepaalde fatsoensnormen houden. Als Nederlandse ken ik niet veel taboes. De term schaamte is dan ook niet per se op mij van toepassing. Maar in veel culturen en eigenlijk ook in de religie zijn er wel bepaalde geschreven en ongeschreven regels over wat je bespreekt en hoe je het bespreekt. Zo was er een moment dat ik met bepaalde onzekerheden over mijn seksleven zat. Ik wilde graag de input van andere vrouwen, maar wist niet goed hoe dit te brengen. Wat in de slaapkamer gebeurt, is natuurlijk privé dus ik wist niet goed hoe ik hierover van gedachten kon wisselen met anderen.

Toen ik uitgenodigd was bij een wat grotere groep zusters heb ik briefjes gemaakt met vragen erop. Ik heb aan iedereen gevraagd om anoniem hun antwoorden op te schrijven. Op deze manier hoefde niemand zich te schamen of bang te zijn dat ze te veel privé-informatie zouden geven. De antwoorden die ik kreeg, konden mij wel geruststellen.

Met jezelf in het reine komen

Een van de zusters zegt dat ze het lastig vindt om open, eerlijk en echt te zijn over zaken waar ze zelf nog niet uit is. Zij wil eerst haar eigen weg gaan en met zichzelf in het reine komen of een goed gevoel hebben over wat ze doet voordat ze dit naar buiten uit. Als je midden in de storm bent, sta je in overlevingsmodus en pas als de storm voorbij is, kun je erop reflecteren.

Finishlijn wordt in dit leven nooit gehaald

Soms delen we alleen de positieve processen en diep van binnen is dat soms zelfs om aan de buitenwereld te laten zien hoe ontwikkeld we zijn, hoe goed we bezig zijn. Maar we zijn geen eindproduct en de finishlijn wordt in dit leven nooit gehaald. Als we denken dat we er zijn, stuurt Allah iets op ons pad waardoor je weet dat je er nog niet bent. Moeilijkheden komen op onze weg om ons over onszelf te leren. Het is een manier om te groeien. Een zuster zegt dat het vooral om de reis gaat. Leer ervan en geniet er ook van. Maar dit is voor sommigen erg moeilijk, vooral als het doeners betreft die gewoon een taak willen volbrengen. Het doorlopen van de bijbehorende gevoelens kan voor sommige zusters zwaar zijn en moeilijk.

Keer terug naar het grotere doel

Het advies van de zusters om Allah te aanbidden als jezelf is: ga terug naar je doel want jouw doel hier op aarde is groter dan jezelf. En als je in contact komt met je doel kom je in contact met Allah. En het is oké om te zijn waar je bent. Dat je met sommige zaken worstelt, wil nog niet zeggen dat je geen goede gelovige bent. Allah weet waar je doorheen gaat en dat is voldoende. Als je alles en iedereen weg laat, besef je dat deze reis tussen jou en Allah is. Er is een bekende uitspraak die luidt: gisteren is voorbij, de toekomst is nog niet gekomen, dus leef vandaag in het nu (vrije vertaling). In de praktijk is het best moeilijk om zo te leven – althans in mijn beleving – maar het geeft een hoop rust als dit wel lukt.

Ik ben niet in de positie om advies te geven noch beweer ik de waarheid te kennen. Maar ik denk dat het van groot belang is dat iedereen echt zichzelf mag zijn en zijn eigen weg mag gaan. Dat we niet bang hoeven te zijn om veroordeeld te worden, omdat niemand perfect is en niemand het eindstadium al bereikt heeft. Dat we elkaar een luisterend oor bieden en liefde geven in plaats van afkeuring. Het eindoordeel is uiteindelijk alleen aan Allah, het enige wat wij kunnen doen is streven naar het beste dat we in ons hebben.

Hoofdfoto: pixabay.com