Als we aan onze moeders denken, komen er woorden naar boven als liefde, koestering, warmte en opoffering. Het idee dat zij ook krachtig kunnen zijn – met grote sociale invloed en autoriteit! – voelt een soort tegenstrijdig.
Er blijken in onze geschiedenis veel verhalen van krachtige moeders. Hun geheim? Educatie.
Educatie en ontwikkeling als remedie tegen onwetendheid en verval. Niet leren zorgt voor armoede in je ziel en uiteindelijk van het hele leven. Onderwijs geeft een moeder een geweldige basis waarmee zij haar kinderen helpt hun hersenen te voeden, te ontwikkelen en te vormen.
In Fez, Marokko, leefde in de 9e eeuw een erfgename van een rijke familie. Gefascineerd door de wetenschap richtte Fatima al Fihriyya ‘s werelds eerste universiteit op. Om toegelaten te worden tot de Al-Qarawiyyin Universiteit moest je goed onderlegd zijn in wiskunde, astronomie, logica en islamitische studies.
Vrouwelijke geleerden
Fatima is één van de vele moslima’s die excelleerden op het gebied van kennis. Voorbeelden van vrouwelijke islamitische geleerden zijn Aicha bint Sa’ad bin Abi Waqqas, Sayyida Nafisa, Amra bint Abdurrahman, Fatima al Samaraqandi en Shuhdah al-Baghdadiyyah. Deze vrouwen hebben meerdere grote (mannelijke) islamitische geleerden als leerling gehad en/of ondersteund. Zelfs nu, meer dan duizend jaar later, zijn we onder de indruk van hun nalatenschap.
Waar lag de kracht van deze vrouwen, wat maakte hen bijzonder? Zij waren noch kwetsbaar, noch zwak en cijferden zichzelf niet weg. Belangrijker nog: zij wisten wat ze wilden en waarvoor ze zich inzetten; zij geloofden in zichzelf en kennis gaf hen het (zelf)vertrouwen.
Vrouwen vormen de helft van de oemma (gemeenschap) en leveren dus de helft van de capaciteiten van de oemma. De Afrikaans gezegde hierover gaat als volgt: dat als je een man iets leert, je één individu hebt onderwezen, maar geef je een vrouw les, dan onderricht je een hele natie.
Een stevig fundament
Een samenleving bestaat uit de gezinnen die er deel van uitmaken. Hoe ontwikkelder de gezinnen zijn, hoe steviger het fundament. En voor de ontwikkeling van goede gezinnen is de rol van de moeders cruciaal. Want zij zorgt voor het grootbrengen van verstandige en deugdzame kinderen. Kinderen die vervolgens zelf weer de volgende sterke bouwstenen vormen van de samenleving. En dat is waar de uitdaging ligt voor iedere moeder. Een uitdaging die haar beter afgaat als zij over meer nuttige kennis bezit.
Laat je inspireren door de moeders in de verhalen hieronder en lees over hoe een sterke moeder bijdraagt aan een betere maatschappij.
I. Suhayla & Faruk
Eén goede moeder is beter dan honderd leraren
Onderwijs gaat verder dan het opdoen van kennis en het halen van een diploma. Het belangrijkste is het toepassen van de opgedane kennis en vaardigheden mét de juiste houding en intentie. Want wat heb je eraan als je kind door het schoolsysteem gaat en diploma’s haalt om vervolgens te handelen als een onethische arts of gewetenloze advocaat. Een integere moeder brengt eerder een vrome zakenman, vrome bewaker en een vrome architect voort. Zoals Aristoteles zei: “Educatie voor het brein zónder educatie voor het hart is geen educatie.”
Zowel islamitisch als regulier onderwijs zijn belangrijk voor de ontwikkeling van moeder en kind. De basis van de religieuze studies is stimuleren tot goed gedrag, vroomheid en tot het maken van verstandige keuzes. Dat blijkt wel uit het verhaal en bijbehorende filmpje hieronder over de geliefden Suhayla en Faruk.
Faruk vertrok om op jihad te gaan en liet hij zijn gloednieuwe bruid achter met een enorme geldkist. Pas dertig jaar later keerde hij terug naar Medina en zijn vrouw Suhayla. Niet wetende dat zij in de tussentijd een zoon van hem heeft gebaard. Hij herinnerde zich het geld en vraagt haar ernaar. Zij had met dat geld in luxe kunnen leven, maar in de plaats daarvan besteedde zij het aan de religieuze educatie van haar zoon. De zoon die later één van de mentoren werd van imam Malik. Een prachtig voorbeeld van hoe de wijsheid, creativiteit, planning, visie en de vooruitzicht van deze geweldige moeder van een doodgewone jongen een grote geleerde maakte.
II. Alexander de Grote
De hand die de wieg schommelt, vormt de wereld
De moeder speelt een belangrijke rol in de introductie van het kind aan de buitenwereld. Zij is de eerste leraar en de eerste leerschool voor haar kinderen. Het kind observeert haar gedrag en gewoontes tijdens het uitvoeren van de huishoudelijke taken en ziet de relaties die zij heeft met anderen. Het krijgt mee hoe zij met geld omgaat, wat haar levensstijl is en welke rol geloof speelt in haar leven. De vooruitzichten die het kind zal vormen in het leven zijn grotendeels afhankelijk hiervan. Ook de levensdoel(en) en meningen van een kind worden allemaal beïnvloed door haar.
Een klassiek voorbeeld is Alexander de Grote. De man die zijn naam niet te danken heeft aan zijn postuur, maar aan zijn prestatie. Vanuit Macedonië vertrok hij en overtuigd dat hij was, veroverde hij Babylonië, Perzië, Shaam en de helft van India. Waar kwam deze grootse manier van denken, de zelfverzekerdheid en drijfkracht vandaan? Het was zijn moeder.
Van kinds af aan vertelde zij hem dat hij niet zomaar iemand was. Hij was volgens haar de zoon van Zeus; de God der Goden volgens de Griekse mythologie. Hij groeide op met de overtuiging dat hij anders was dan en verheven boven de rest. Het zaadje dat zij plantte, vormde de man die geschiedenis schreef. Maar vergis je niet: wat zij hem leerde, was zonder moreel fatsoen. Wat zij creëerde was zijn ego en een drang naar macht. Iets wat vele levens heeft gekost. De hand die de wieg schommelt, vormt de wereld; dat kan dus ook slecht uitpakken.
Had zij beter geweten of anders in het leven gestaan, dan had zij betere keuzes gemaakt en haar kind anders opgevoed. De invloed van de moeder is krachtig. Dat is waarom het belangrijk is dat zij een goede en gezonde basis heeft én zelf te bieden heeft. En dat is waarom educatie cruciaal is. Vervolgens groeit het kind uit tot een volwassene – mogelijk met een veranderde mentaliteit. De eerste jaren en wat het kind daarin leert, zullen echter altijd een blijvende indruk hebben.
III. Einstein
Het kijkraam van het kind naar de wereld
Als een moeder goed onderwijs heeft genoten, heeft dat invloed op de manier waarop zij met haar kind omgaat. De geschoolde moeder stimuleert de hersenen van het kind tijdens de opvoeding meer dan een ongeschoolde moeder. Gewoonlijk zal zij een rijkere leeromgeving bieden, op de voeding letten, het kind stimuleren om te sporten, meer betrokkenheid tonen tijdens de schoolcarrière en de gesprekken die zij met het kind zal voeren zullen diepgaander en van een hoger niveau zijn.
Er is nog een hele bekende zoon, die wij niet gekend zouden hebben zonder de bijdrage van zijn moeder. Albert Einstein kreeg op een dag van zijn school een briefje mee. Zijn leerkrachten geloofden niet in hem. Zijn gedrag zou onmogelijk zijn, waardoor hij het niet ver zou schoppen in het leven. Gezegd wordt dat zijn moeder, met tranen in haar ogen, de boodschap besloot aan te passen. Ze vertelde hem dat hij zo slim was dat zijn leraren hem niks meer konden bijbrengen. En dat hij de wereld zou gaan veranderen. Dat was het zaadje dat zij in hem plantte. Het waren woorden die potentie en het goede in het kind naar boven haalden.
Wat er wordt gezegd tegen een kind en hoe de boodschap wordt gebracht, maken enorm veel uit. Ongeacht de leeftijd van het kind. Wat onderzoek heeft aangetoond is dat een moeders kennis en kunde niet al aanwezig moeten zijn voor de geboorte om zaadjes te planten. Hoe eerder een moeder deze ontwikkelt hoe meer een kind er profijt van heeft.
Een andere interessante vondst is dat dit ook voor adoptie- en pleegmoeders geldt. En is de vader degene die het meest aanwezig is tijdens de opvoeding, dan is zijn bijdrage juist het meest invloedrijke. Omdat het echter veelal de moeder is, wordt hierom de moeder terecht geprezen.
IV. Imam Malik
Het leven komt niet met een handleiding, het komt met een moeder
Er is nog een ander belangrijk aspect waar een moeder rekening mee dient te houden. Gedurende iedere fase is het aan haar om aan te voelen of te ontdekken waar de potenties van haar kind liggen. Iets wat ook toe te passen is buiten moeder-kind relaties om. Een prachtig voorbeeld van hoe de profeet vrede zij met hem dit in de praktijk illustreerde, is het verhaal van Hassan ibn Thamid, zoals ik in een eerder artikel schreef.
Elk individu is anders geschapen met andere talenten en capaciteiten. Kinderen hebben het vermogen om grootse dingen te bereiken. Sommigen laten zien getalenteerd of geïnteresseerd te zijn in een bepaald domein, terwijl andere kinderen juist het liefst de hele dag met hetzelfde speelgoed spelen.
Een moeder die het beste voor heeft met haar kind probeert potentie te zien en het beste uit haar kind te halen. Zij steunt het kind in het verder ontwikkelen van de vaardigheden die hem of haar liggen en helpt bij het wegwerken van eventuele zwakheden. Uiteraard heeft niet iedere moeder het geld, de middelen of de mogelijkheden ertoe. Maar zij moet haar eigen invloed nooit onderschatten. Waar een wil is, is een weg. Alles begint klein, zoals het zaadje dat je plant in je kind.
Het verhaal van imam Malik rahimahullah is een prachtig voorbeeld van hoe je het zaadje kan planten. In een lezing van Omar Suleiman over imam Malik leer je dat hij één van de giganten onder de ahlul ‘ilm (bezitters van kennis) is. Ondanks de indrukwekkende posities die zijn familieleden bereikt hadden op islamitisch vlak, hield hij zich juist niet met islam bezig.
De jonge Malik speelde met duiven, had oorbellen in en wilde later een zanger worden. Maar op een gegeven moment veranderde hij van inzicht en focuste hij zich op een andere carrière. Van wat nu uiteindelijk hiervoor de doorslag gaf, gaan twee verhalen de ronde. In één versie speelt de intelligentie van zijn moeder een rol.
Madina, de stad waar imam Malik opgroeide
Zij kocht kleding voor hem die ook gedragen werd door de geleerden, zoals een tulband en kamis. Ze waste hem, deed hem parfum op, liet hem rechtop zitten en stelde hem vragen. “Hoeveel raka’aat (gebedseenheden) zitten er in het dhohr-gebed?” Malik voelde zich hierdoor als een geleerde en antwoordde met “vier”. Het stimuleerde hem om zijn aandacht te richten op kennis en het had effect. Iets waar geen geld of middelen voor nodig waren.
Het zijn de capaciteiten van de moeder en de capaciteiten van een leraar die iemand laten bloeien. Maliks moeder wekte op een slimme manier interesse op in het hart van Malik en alles wat hij verder in zijn leven bereikte, was als gevolg ervan.
V. Cordoba
Educatie is het paspoort voor de toekomst
Nelson Mandela zei ooit dat educatie het machtigste wapen is om de wereld te veranderen. Dit is het principe is waar Andalusië, dat deel uitmaakte van het islamitische rijk, haar zeven Gouden Eeuwen aan te danken heeft. Kennis stond centraal. De wereld maakte een enorme intellectuele groei door.
Het volgende verhaal uit die tijd laat zien hoe groot de invloed is van educatie op vrouwen in hun rol als moeders:
Op een nacht verlichtten vele kaarsen en lantaarns de straten van Cordoba, de hoofdstad van Andalusië. Het branden van een lichtje was op verzoek van de kalief. Hij was op zoek naar een geschikte vrouw voor zijn zoon: “Als er een gezin is met een dochter van huwbare leeftijd die de hele Koran gememoriseerd heeft (= hafidha), zet dan een kaars in jullie venster.”
Nu waren het er zoveel, dat zijn zoon natuurlijk onmogelijk al deze jonge vrouwen kon huwen en dus werd het verzoek uitgebreid. De huwbare dochter moest niet alleen hafidha zijn, maar ook nog eens één van de boeken van de fiqh (islamitische rechtsgeleerdheid) van imam Malik uit het hoofd kennen. Er wordt gezegd, dat alhoewel het aantal lichtjes die nacht minder waren, de stad nog steeds enorm verlicht was.
Deze jonge dames waren de opvoeders van de generatie die volgde. Zij vormden daarmee een geweldige basis voor de ontwikkeling van hun kinderen.
In de verhalen hierboven las je over de potentie van moeders binnen hun gezin. Het verhaal over Cordoba laat zien wat de potentie is van een samenleving. Niet alleen de geschiedenis, maar ook de wetenschap toont aan dat het scholen van vrouwen en moeders een strategisch intelligente zet is. Deze vrouwen leven gezonder, dragen meer bij aan de gemeenschap en krijgen betere vaardigheden mee. Vaardigheden die nodig zijn in het leven, onder andere op sociaal en emotioneel vlak. Daarnaast blijkt dat deze vrouwen betere beslissingen nemen. Dit zijn kwaliteiten die niet alleen nodig zijn in dit leven, maar ook om het paradijs te bereiken.
Waarom raakt Malala’s verhaal mensen zo?
Tot slot wil ik het hebben over Malala. Zij is een bekend icoon geworden, nadat zij in Pakistan geraakt werd door een kogel. Destijds heerste de Taliban daar, die meisjes uitsloot van school. Haar ouders wisten van de regels af en toch steunden zij haar educatie en lieten haar naar school gaan.
Nadat Malala de Nobelprijs voor de Vrede had gewonnen, werd haar vader geregeld gevraagd naar wat hem anders maakte en wat hij anders deed dan alle andere lokale vaders. Waarop hij zei: “Vraag mij niet wat ik gedaan heb. Vraag mij wat ik niet gedaan heb. Ik heb haar vleugels niet afgeknipt.”
Als we kijken naar Malala en de vele geweldige vrouwen en moeders die de islamitische geschiedenis heeft gekend, dan zijn er drie factoren die cruciaal blijken:
1- De steun van de vader en later de echtgenoot, als leiders van het gezin, en de steun van de familie;
2- De maatschappij waarin de vrouw leeft, zal er één moeten zijn waar educatie voor de vrouw beschikbaar is én gestimuleerd wordt;
3- De vrouw moet de kans krijgen haar kennis en vaardigheden in te zetten en te delen.
Lichtjes in de vensters
Dat zijn drie factoren die niet alleen ten voordele van de vrouw, maar ook van de man zijn. Aboe Huraira heeft overgeleverd dat de Profeet vrede zij met hem zei: “Een ieder die drie dochters of drie zussen goed opvoedt en verzorgt, wordt door Allah toegelaten tot het Paradijs, dankzij zijn weldaden aan hen. In een andere overlevering overgeleverd door al-Hakim vroeg een man: “En wat als je twee dochters hebt, Boodschapper van Allah?” Hij zei: “Bij twee dochters ook.” Een andere man vroeg: “O Boodschapper van Allah, en als je één dochter hebt?” Hij zei: “Bij één dochter ook.”
Knip de vleugels van vrouwen niet af!
Dit is een duidelijke oproep aan ieder mens (man én vrouw): Steun de educatie van de vrouwen in je leven. Knip hun vleugels niet af. En vergeet daarbij de religieuze educatie niet. Want denk je eens in: hoeveel kaarsen zouden wij in deze tijd wereldwijd in onze vensters plaatsen onder de voorwaarden die de khalief uit Cordoba stelde? Een geschoolde vrouw zorgt ervoor dat de levensstandaard omhoog gaat, in huis en in het land.
Wanneer ik denk aan mijn eigen moeder dan is haar krachtigste bijdrage de interne stem die zij in mij heeft geweven. De stem, die begon als de hare en later de mijne werd, mijn superkracht.
Haar geheim? Net zoals voor iedere andere vrouw geldt: educatie en ontwikkeling. Zij heeft het zaadje geplant en verzorgd, mede daardoor ben ik nu wie ik ben. Door in de verhalen van andere (moslim)moeders te duiken zie ik dat nu heel helder. Ga net als ik op zoek naar mooie verhalen, ook dat is educatie!
Hoofdfoto: Pixabay
