Of je nu moslim bent of niet, na het lezen van deze aya’s (verzen) over duurzaamheid in de Koran zal je op zijn minst overwegen om je leven te vergroenen.
De Koran is vooral een spiritueel boek, maar het is ook een ‘groene gids’. De boodschap gaat namelijk ook over onze verantwoordelijkheid als mens voor alles wat geschapen is. Een verantwoordelijkheid om naar vrede te streven en de vrede te bewaren. Hier hebben we normen, waarden en evenwicht voor nodig, zowel in onze eigen binnenwereld als in de buitenwereld. We maken als mens immers deel uit van de wereld om ons heen.
Een serie over duurzaamheid
Er valt nog een wereld te winnen. Daarom ben ik van plan om de komende tijd nieuwe stappen te gaan zetten op weg naar een groener leven. Ook wil ik ontdekken hoe duurzaam de islam is. En hoe groen de moslims in Nederland zijn door het licht te laten schijnen op duurzame initiatieven. Dit artikel over duurzaamheid in de Koran is deel II in de serie over duurzaamheid.
Een groener leven gaat niet alleen maar om het goed verzorgen van onze kamerplanten of huisdier, alhoewel dat ook belangrijk is. De Koran beschrijft flora en fauna als een hemel op aarde; als een weerspiegeling van de weelderige wouden van het Paradijs dat de mens – in sha Allah – te wachten staat.
De vraag is in hoeverre wij ons verantwoordelijk voelen. Zijn we bereid om stappen te zetten om ons leven duurzamer te maken na het lezen van de aya’s (verzen) in de Koran?
Corruptie tegengaan
Corruptie of verderf tegengaan
Een evenwichtig, matig leven leiden is makkelijker gezegd dan gedaan. In grote delen van de wereld is er gesjoemel. Het gaat om verderfelijke zaken waar je bijna niet onderuit lijkt te kunnen komen. Denk alleen maar aan wat je zo op een dag eet. In hoeverre is dat voedsel nog natuurlijk? En in hoeverre worden er werknemers uitgebuit zodat jij je tegoed kunt doen aan goedkoop eten en drinken en zodat jij je mooie kleding kunt dragen? In de Koran staat over corruptie:
En streef met wat Allah jou gegeven heeft naar de laatste woning en vergeet jouw aandeel aan de tegenwoordige wereld niet. Doe goed zoals Allah aan jou goed heeft gedaan en streef niet naar verderf op de aarde. Allah bemint de verderfzaaiers niet.” (Koran 28:77)
Bij corruptie denk je in de eerste instantie wellicht aan de fraude in de zorg en de bouw, belastingontduiking, witwaspraktijken en internetoplichting. Maar ook immoraliteit en sociaal onrecht vallen onder corruptie. Je kunt bomenkap, illegale vuilstort, pesticiden en voedselfraude ook aan het rijtje toevoegen. En wat dacht je van voedselverspilling en al het afval dat je achteloos weg gooit, en de ‘plastic soep’ die daardoor ontstaat? In het vorige artikel over duurzaamheid sprak ik hier al over. Het lijkt ons niet direct te raken, maar op langere termijn zullen er veel mensen, dieren en planten ziek worden of sterven als gevolg van deze vormen van verderf. De Koran refereert juist naar deze grote misstanden.
Harmonie in de natuur
Als wij er niet in slagen als mensen om de harmonie in de natuur en in onze samenleving te bewaken en te behouden, zullen we onze eigen leefomgeving en ons eigen hart alleen maar verder vervuilen. Allah zegt in de Koran, dat wij als volk rampen over onszelf uitroepen als wij onze verantwoordelijkheid niet nemen:
Het verderf is op het land en de zee zichtbaar door wat de mensen hebben verricht, zodat Hij hun een gedeelte van wat zij hebben verricht doet proeven. Hopelijk zullen zij berouw tonen. (Koran, 30:41)
Jij bent ‘Khalifa’
In het Arabisch is het woord voor aardbewoner Khalifa (خلِيفةً). Dit is een prachtig woord met verschillende betekenissen, waaronder afgevaardigde, gevolmachtigde, vertegenwoordiger, beheerder. Wij mensen zijn de meest intelligente wezens op aarde en we zijn verantwoordelijk voor het welzijn van onze planeet.
“En Hij is het Die jullie heeft aangesteld als beheerders op de aarde. Hij heeft een deel van jullie in rangen verheven boven anderen, om jullie te beproeven met wat Hij jullie heeft gegeven. Voorwaar, jouw Heer is snel in de bestraffing, en voorwaar, Hij is zeker Vergevensgezind, Meest Barmhartig. (Koran, 6:165)
Deze verantwoordelijkheid kun je ook terugvinden in de boeken van de joden en christenen. In de Thora vind je aanwijzingen om je te gedragen als een nobele conciërge en in de Bijbel lees je over de eerste mensen die leerden om te zaaien en oogsten van de velden en om ontzag te tonen voor de schoonheid van de aarde.
Wij zouden deze verantwoordelijkheid als moslim heel serieus moeten nemen; dit is ons in vertrouwen gegeven. Eenieder die verantwoordelijk is voor verderf en vervuiling, misbruikt zijn macht en heeft dit vertrouwen geschaad. Zo’n persoon faalt als mens en moet het vertrouwen terugwinnen.
Voorwaar, Wij hebben de Amaanah (verantwoordelijkheid) aan de hemelen en de aarde en de bergen aangeboden, maar zij weigerden deze te dragen en zij waren er beducht voor. Maar de mens nam deze op zich. Voorwaar, hij is onrechtvaardig en onwetend.” (Koran, 33:72)
Zuinig omgaan met water
Het is als moslimgemeenschap ook onze plicht om ervoor te zorgen dat overal ter wereld schoon drinkwater beschikbaar is. Het is een mensenrecht volgens de Verenigde Naties, maar dat recht wordt in verschillende delen van de wereld geschonden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) veroorzaakt vervuild water jaarlijks wereldwijd ongeveer 1,5 miljoen sterfgevallen. In veel landen van Afrika heeft meer dan de helft van de bevolking op het platteland geen toegang tot schoon drinkwater. Daarnaast zijn er gebieden in de wereld waar de kraan soms simpelweg wordt dichtgedraaid om politieke redenen zoals in Palestina.
Duurzaamheid in de Koran gaat ook over water. Vervuild water veroorzaakt jaarlijks wereldwijd ongeveer 1,5 miljoen sterfgevallen.
Een gebrek aan water leidt echter tot allerlei gezondheidsproblemen en de dood. Er zijn nog te veel landen in de wereld die geen (schoon) drinkwater tot hun beschikking hebben. Hoe is het mogelijk dat wij ons druk maken om onbelangrijke zaken, terwijl er nog zoveel kinderen en volwassenen sterven door uitdroging?
Als moslims geloven wij dat water tot Allah behoort en dat niemand het recht heeft om water te monopoliseren. Als overheden de watervoorziening verkopen aan bedrijven – zoals ook in Nederland het geval is – dan weet je dat er iets goed mis is. Er is genoeg water in de wereld voor iedereen en dat water hoort toegankelijk te zijn voor iedereen.
Wat kun je doen?
Het lijkt misschien alsof je machteloos bent, maar je kunt – alleen of samen met anderen – geld doneren aan de bouw van een waterput in je vaderland of in andere arme landen in de wereld. Je kunt het ook de verantwoordelijkheid dichterbij huis zoeken en bijvoorbeeld de moskee erop attent maken dat ze het ter beschikking stellen van waterflesjes bij Tarawih (het extra gebed in de moskee in avonden van de Ramadan) niet langer toelaten. Ook al is het goed bedoeld; het is bepaald niet duurzaam. Je kunt ook thuis je kinderen leren dat ze, als de woedhoe (rituele wassing) verrichten, ze het water hiervoor in een kommetje water doen, zoals de profeet vrede zij met hem ons voordeed. Je kunt ook je gezinsleden vragen om minder lang te douchen; het is echt niet nodig om een half uur lang onder de douche te staan. Water is een enorm grote voorziening en een geweldige gunst van Allah. Het is de bron van alle leven.
“En Hij is het die uit water een mens geschapen heeft en hem dan gemaakt heeft tot bloed- en aanverwant; jouw Heer is Almachtig.” (Koran, 25:54)
Niet alleen komt al het levende uit water voort; we worden er ook (mee en vanuit) voorzien, door middel van waterbronnen, rivieren en oceanen die bewoond worden door allerlei schepselen. In de Koran gebruikt Allah de analogie van leven en dood zodat we de waarde van water herkennen. Water geeft leven; er komt water uit de hemel en uit de bodem waarvan we drinken, waar we mee koken en wassen en waarmee de aarde tot leven komt.
“En Allah doet water uit de hemel neerdalen en geeft de aarde er leven mee na haar dood. Voorwaar, dat is zeker een Teken voor een volk dat luistert.” (Koran, 16:65)
“Wij laten daarmee allerlei soorten gewas voortkomen, waaruit Wij groenten laten voortkomen (en) waaruit Wij volle aren laten voortkomen” (Koran)
Maak je eigen paradijselijke tuin
De Koran bevat een schat aan informatie over tuin- en landbouw met feiten waarvan 90 % inmiddels is bevestigd door de wetenschap. Zoals in voorgaande openbaringen noemt ook de Koran de geneeskracht van planten en kruiden, maar dan tot in de detail. Allah spreekt niet alleen over het creatieve ontwerp van de plant, maar ook over de voedingswaarde om ons aan te moedigen om gezond te eten.
“Hij is Degene Die water uit de hemel doet neerdalen en Wij laten daarmee allerlei soorten gewas voortkomen, waaruit Wij groenten laten voortkomen (en) waaruit Wij volle aren laten voortkomen. En uit de dadelpalmen, uit de kolf ervan, komen laaghangende dadeltrossen voort. En tuinen met druivenstruiken en olijfbomen en granaatappelbomen, gelijksoortig en niet gelijksoortig. Kijk naar hun vruchten wanneer zij beginnen te dragen en (beziet) hun rijping. Voorwaar, daarin zijn Tekenen voor een volk dat gelooft.” (Koran, 6:99)
Onder de gewassen die in de Koran genoemd worden zijn knoflook, druiven, granaatappel, verschillende kruiden, dadels, gember, olijven, linzen, uien, komkommer, vijgen, mosterd en een verscheidenheid aan bomen.
Wat kunnen we hiervan leren?
Behalve dat jij je dagelijkse portie groenten en fruit kunt vergroten, zou je ook een stap verder kunnen gaan. Waarom kweek je bijvoorbeeld niet je eigen biologische groente en fruit? Begin met een vierkante meter moestuin of kweek op je balkon je eigen kruiden, zoals koriander, peterselie en selderij. Je kunt de zaden van je biologische groente- en fruitafval ook bewaren en opsturen naar Afrika, waar ze goed van pas komen.
Plant samen met je kinderen een fruitboompje in je eigen tuin, of doe mee met de jaarlijkse boomplantdag. Koop je eigen compostbak voor je groente- en tuinafval. Zo maak je je eigen potgrond en wordt de bodem van je tuin ook nog eens vruchtbaar. Vergeet niet je planten te verzorgen. Vooral in de zomer hebben ze dagelijks water nodig.
Waarom de nadruk op biologisch? De biologische zaden worden niet behandeld met schoonmaak-, schimmelwerende of kiemremmende middelen. Daarbij zijn ze niet schadelijk voor de bij en andere dieren.
In de natuur beleef je stille momenten van tadabbor – reflectie
Neem tijd voor tadabbor – momenten van reflectie
Rondwandelen of – fietsen in de natuur levert je altijd stille momenten van tadabbor (reflectie) op. Wees er dankbaar voor en geniet van wat ons als mens gegeven is aan prachtige uitzichten vol met planten, bomen, bloemen, bergen en wateren. Deze momenten van dankbaarheid en overdenking kun je zien als een vorm van aanbidding, omdat je contact maakt met de Schepper. Het is bovendien gezond voor je om van de natuur te genieten, zoals onderzoekers in Japan ontdekt hebben toen ze onderzochten wat wandelen in de natuur – bosbaden genoemd – met de mens doet.
“Degenen die Allah staand, zittend en op hun zij gedenken, en de schepping van de hemelen en de aarde overpeinzen (zeggende): “Onze Heer, U heeft dit (alles) niet zonder doel geschapen. Verheven bent U. Bescherm ons dan tegen de bestraffing van het Vuur.” (Koran, 3:191)
Behandel dieren met waardigheid
Allah gebruikt het woord oemma (gemeenschap) om de vergelijking tussen mens en dier te maken. Wij hebben onze sociale gemeenschappen; dieren hebben die ook. Er is een enorme schoonheid en majesteit als je een school vissen ziet zwemmen of een zwerm vogels ziet overvliegen. Het zet je aan tot het verwondering en brengt je dichterbij je Schepper.
“En er is geen levend wezen op aarde en geen vogel die met zijn vleugels vliegt, of het behoort tot gemeenschappen zoals die van jullie. En Wij hebben niets in het Boek veronachtzaamd en zij zullen allen bij hun Heer verzameld worden. (Koran, 6:38)
Het valt te betreuren dat dierenrechten in grote delen van de wereld met voeten getreden worden. Door toedoen van de mens zijn er meerdere diersoorten uitgestorven of worden met uitsterven bedreigd. Als moslims zijn we verplicht goed om te gaan met dieren. We zullen bestraft worden als we dieren slecht hebben behandeld, zoals blijkt uit de hadith (overlevering) van de vrouw die haar kat sterk verwaarloosde. En we worden beloond als we goed omgaan met dieren, zoals blijkt uit vele andere overleveringen.
Er zijn vele ayat (verzen) in de Koran die aan dieren gewijd zijn en enkele soera’s (hoofdstukken) worden naar een diersoort genoemd. Zoals soera 16: ‘De Bij’, één van de dieren die met uitsterven bedreigd wordt doordat de mensheid landbouwgiffen gebruikt. We lijken niet te beseffen dat we daarmee ook ons eigen leven in gevaar brengen. Maar we hoeven niet stil te blijven zitten. We kunnen de bij en andere dieren helpen om te overleven.
Eet gezond en goed voedsel
Probeer eens het sahaba-dieet: de sahaba’s (metgezellen) van de profeet Mohammed vrede zij met hem leefden in armoede, maar ze waren wel vitaal. Velen van hen waren goed gespierd en hadden strakke lichamen; ze waren krachtig en waren goed in staat lichamelijk werk te verrichten. Luiheid kenden ze niet.
Voorkom voedselverspilling
Bij aanvang van een maaltijd startten ze met “Bismillah”, in naam van Allah. Ze aten met hun rechterhand; namen de tijd om te eten en te kauwen; ze gingen erbij zitten als ze aten, en ze aten kleine porties. Drinken deden ze niet tijdens of vlak na de maaltijd, maar ze wachtten even om het voedsel te laten zakken. Ze verspilden geen voedsel en deelden het met anderen en bedekten alle voedsel dat niet was opgegeten.
Ze waren gewend gedurende 29 of 30 dagen in de maand Ramadan te vasten en ze schransten niet in de avond noch gedurende de rest van het jaar. Het is niet de bedoeling dat we ongezond eten gedurende het hele jaar om dat weer te herstellen door te vasten. Een gevarieerd en gebalanceerd dieet is belangrijk om het hele jaar gezond en vitaal te blijven.
Eet en drink met mate
Alle godsdiensten en levensovertuigingen pleiten voor matig eten en drinken, want overmatig eten vernietigt de menselijke geest. Voed je ziel en eet en drink daarom met mate. Zet een gezonde maaltijd op tafel die je zelf gekookt hebt. Er zit meer liefde en aandacht in een maaltijd die je zelf bereid hebt dan in een kant-en-klare maaltijd die je bij de supermarkt haalt.
“Eet en drinkt van de weldaden die God u geeft, en doet geen kwaad op aarde door verderf te zaaien (Koran, 2:60)
En wordt het niet eens tijd, dat we het accent gaan leggen op ‘halal én tayyib’ in plaats van alleen op halal. Het is dan wel toegestaan om vlees te eten van een dier dat geleden heeft, maar het is zeker niet goed en gezond en dus niet tayyib! In plaats van een afwachtende houding aan te nemen, zouden wij best aan kunnen dringen bij onze slager dat we biologisch halal vlees willen. Je denkt misschien dat dit alleen voor rijke consumenten toegankelijk is, maar hoe meer moslims vragen naar biologisch halal, hoe goedkoper dat vlees zal worden.
Als je nog niet overtuigd bent van het kostenaspect, sta je er mogelijk wel open voor om minder vlees te eten. Begin eens met één dag in de week vegetarisch en bouw dat op naar twee of drie keer. Probeer het!
Zie het grotere verband
De Koran is een boek voor mensen die lezen, nadenken en reflecteren. Als er zoveel verzen aan de natuur en het ecosysteem zijn gewijd, dan is het aan ons om het grotere verband erachter te ontdekken. Allah roept ons ook daartoe op:
“Zie jij dan niet dat Allah water uit de hemel laat neerdalen en dan naar bronnen in de aarde laat gaan? Dan brengt Hij er landbouwgewassen van allerlei soorten mee voort. Dan verdorren zij en jij ziet ze geel worden en dan maakt Hij ze tot gruis. Daarin is een vermaning voor de verstandigen.” (Koran, 39:21)
Hij beschrijft de aardkorst en bergen als ‘pinnen’ (16:15). Hij schrijft over varen op zee (55:19-20). En over weerpatronen (o.a. 7:57 en 30:48).
Eigenlijk wijzen al deze aya’s ons erop om onze verantwoordelijkheid te dragen. Goed zorgen voor het milieu is in feite onze religieuze plicht en een heilige opdracht. We horen daarin ook een voorbeeld te zijn en we zouden daarin als moslims feitelijk het voortouw moeten nemen. Het is in ons aller belang want we zijn allen met elkaar en met de natuur verbonden. Alles is immers in harmonie geschapen.
Zet kleine stapjes; je kàn het!
Maak je eigen keuzes en bewandel je eigen weg, maar blijf wel stappen zetten op weg naar een groener leven. Je kàn het!
Wij zijn als mensen in staat om gezamenlijk met anderen te herstellen wat kapot is gemaakt of om het onrecht aan de kaak te stellen, in welke vorm dan ook. Of het nu gaat om sociaal onrecht of milieurampen; je staat niet volledig machteloos. Het zal mogelijk voelen als een druppel op een gloeiende plaat, maar door Allah zal het niet als nutteloos beschouwd worden. Je kunt iets betekenen als mens. Door uit liefde voor Allah (samen met anderen) op te komen voor mensen in nood; je handen uit de mouwen te steken en groene vingers te ontwikkelen; te consuminderen; en respect en liefde voor de natuur te tonen.
Hoofdfoto: pixabay. Bron: www.theecomuslim,com. www.greenfitree.wordpress.com
