“Scheiden is in de moslimgemeenschap geen uitzondering meer en zeker geen bijzaak”. Hamza Akkar, geestelijk verzorger en mediator bij de Islamitische Pedagogen- & Psychologenpraktijk (IPeP), weet waar hij over praat. “Elke relatie is een unieke formule”, zegt hij. “Het is de kunst om echtparen hun focus te laten verleggen. Van de problemen die ze nú hebben naar de oplossingen waar ze in de toekomst verder mee kunnen.”
“Jij bent 50% van je huwelijk”. Dat is wat Akkar de echtparen voorhoudt. Hij is zelf een man die rustig overkomt en bedachtzaam zijn zinnen formuleert. Je proeft hoe hij zoekt naar de juiste woorden en duidelijke voorbeelden. “Het is heel menselijk om een ander de schuld te geven, maar een belangrijke eerste stap is dat je erkent dat je zélf een groot onderdeel bent van het probleem. Ik probeer een spiegel te zijn. Bijvoorbeeld door beide partners de geschiedenis van hun huwelijk te laten beschrijven, met de hoogte- en dieptepunten. Op die manier kunnen we samen de onderliggende processen ontdekken en luisteren naar wat de ander belangrijk vindt binnen het huwelijk. 
Ik help door verborgen boodschappen te verwoorden. Na een paar sessies durven de meeste mensen zich kwetsbaar op te stellen en groeit er vertrouwen. En wijzen de vingers niet meer alleen naar de ander, maar ook naar henzelf.”
Het kantoor van IPeP oogt fris en neutraal. Er is veel daglicht en de bruinleren kuipfauteuils omarmen je en geven een gevoel van geborgenheid. Akkar heeft de gave om mensen op hun gemak te stellen met een kleine anekdote. En dat is belangrijk omdat het onderwerp gevoelig ligt. “Veel mensen zijn bang dat de ander de ‘vuile was’ gaat buiten hangen. Ik benadruk ook dat we moeten kunnen praten zonder de angst dat er daarna thuis het verwijt komt dat je iets niet had mogen of kunnen zeggen. Alleen op die manier kun je ‘los’ krijgen wat nu nog ‘vast’ zit.”
“Als echtparen bij ons aankloppen voor hulp, is de een vaak veel verder dan de ander. Het maakt daarbij niet uit of dat de man is of de vrouw. Wat wij zien is dat een van de twee partners gevoeliger is dan de ander voor het feit dat hun huwelijk uit balans dreigt te raken. Dat kan komen door een trauma in hun jeugd, door het karakter van die persoon of juist doordat iemand is opgegroeid in een gezin waarin sterk de nadruk lag op zelfreflectie, het analyseren van je eigen acties.
Balans herstellen
Als het niet lukt om de gevoelens van onbehagen met de ander te bespreken, gaat men meestal aan de slag met zelf bedachte strategiën om de balans weer te herstellen. Maar het niet kunnen vinden van de juiste woorden of acties is erg frustrerend. En de wens om er een punt achter te zetten wordt steeds groter. Ondertussen is de andere partner zich hier niet van bewust en dus niet meegegaan in dat proces. Wij zien dat vaak in onze praktijk. De een zit aan het eind van een proces en wil bevestiging, de ander is net bijgekomen van de schrik en wil uitleg en ruimte om te praten.”
“Sommige moslims die bij ons aankloppen, zijn sterk gericht op de regels – zeker als die in hun voordeel zijn! – en denken dat de islam het intermenselijk contact tot in detail heeft geregeld. Maar het tegendeel is waar. Allah gebruikt in soera At-Talaq (De Echtscheiding) het algemene woord ma’roof, iets doen op een goede manier:
Wanneer zij dan hun (vastgestelde) tijdstip bijna hebben bereikt, neem hen dan op een goede wijze terug, of scheid op een goede wijze van hen. (Koran, 65/2)
Een andere vorm van dezelfde stam – het arabische woord ‘orf – betekent gewoonte. De Koran laat dus juist veel over aan de gewoonte, aan de manier waarop mensen het zelf vormgegeven. 
Wat precies als ‘het goede’ gezien wordt, kan daardoor per tijd(perk) of land verschillend zijn.”
Communicatie en overleg
Als het om communicatie gaat, kunnen we volgens Akkar veel leren van hoe de Koran gebruik maakt van de woorden hudud (grens) en shura (overleg). “Een van de manieren waarop Allah ons in de Koran advies geeft, is in de vorm van het aangeven van grenzen. Als je huwelijk in zwaar weer verkeert en je heftige ruzies krijgt, ga je bijna automatisch richting die grenzen. Maar het grijze gebied binnen die grenzen is je huwelijk. Dat is waar je heen wilt, weg van die grenzen. In soera Al Baqarah (De Koe) wordt gesproken van overleg binnen het gezin, ook na een scheiding:
Als zij beiden besluiten om het kind te spenen, met wederzijdse goedkeuring en na overleg, dan treft hen geen blaam. (Koran, 2/233)
De schade is niet altijd onomkeerbaar, legt Akkar uit. “De mensen die tegenover mij in de stoel zitten, bepalen dat zelf. Het is niet mijn taak om een oplossing aan te dragen. Als het lukt om het vertrouwen te herstellen, als het besef doordringt dat je de ander pijn hebt gedaan en dat ieder voor zich ook durft uit te spreken, kán dat de basis zijn voor een gezonde doorstart. Als het niet lukt, probeer ik te streven naar een goede scheiding, waarin je samen werkt aan oplossingen voor de nieuw ontstane situatie, met de hulp van Allah. Want daarin is Hij heel duidelijk in de Koran:
En indien zij (van elkaar) scheiden, dan zal Allah hun beiden van Zijn Weelde schenken. En Allah is Algenoegzaam, Alwijs.” (Al Nisa, 4/130)
Is scheiden een taboe?
“Je zou kunnen zeggen dat scheiding in de Nederlandse moslimgemeenschap nog een taboe is. Ik zie het meer als onmacht om over emotionele zaken op een serieuze en nuchtere manier met elkaar van gedachten te wisselen. En dat laatste is juist wat de Koran van ons vraagt! 
Ik hoop dat de moslims gaan inzien dat professionele begeleiding ná een scheiding ook héél waardevol is. Want de manier waarop je een scheiding aanpakt, is net zo goed een test van Allah, die ons verder kan brengen op ons pad naar het Paradijs.”
IPeP is in 2013 opgericht door Latifa Tawfik. In haar toenmalige werk als hulpverlener merkte ze dat veel moslims in de reguliere zorg niet hun hele verhaal kwijt kunnen omdat de samenleving religie ziet als bijzaak. Ze heeft inmiddels een team van professionals om zich heen verzameld, waaronder Hamza Akkar. Hij heeft als geestelijk verzorger gewerkt in gevangenissen en geeft klinische lessen over interculturele communicatie en ethische thema’s, bijvoorbeeld op het UMC Utrecht. Nu hij een aantal jaren bij IPeP werkt, ziet hij welke vraagstukken steeds terugkomen en beginnen zich patronen af te tekenen.
De Koran is heel realistisch
Akkar: “Ik zie het als onze plicht om niet alleen individuele gevallen te behandelen, maar ook actief te zijn op het gebied van preventie. Net zoals de brandweer ziet dat een bepaald soort branden veel voorkomt en daarover voorlichting geeft, is dat een onderdeel van ons vak. Binnen IPeP hebben we gekozen voor het geven van seminars. De eerstvolgende heeft als onderwerp ‘Scheiding vanuit islamitisch-psychologisch perspectief’. Wat ik hoop te bereiken is dat mensen in gaan zien dat islam niet werkt vanuit een utopische beeld met een onbereikbaar doel. De Koran is juist heel realistisch over de eigenschappen en de mogelijkheden die wij als mensen hebben gekregen van Allah.”
