Elk jaar worden er wereldwijd miljoenen schapen geofferd tijdens het Offerfeest, oftewel Eid ul Adha. In Nederland zou het gaan om ongeveer 56.000 schapen jaarlijks. Ogenschijnlijk staat het slachten van het dier centraal, maar er gaat een diepere betekenis achter schuil. Een zoektocht naar de levenslessen van het offer.
Het is niet hun vlees en niet hun bloed dat Allah bereikt, maar wat Hem bereikt is de Taqwa (Godsvrucht)” (Koran, 22:37)
Een offer brengen is meer dan een schaap slachten
Een dier offeren omwille van Allah en daarna het vlees delen met minderbedeelden op Eid ul Adha, doen we als moslims omdat we het voorbeeld van de Profeet Ibrahiem عليه السلام volgen. Hét toonbeeld van offeren uit liefde voor Allah. Ook bij hem ging het niet om het slachten van een dier, maar om het ontwaken van een oneindige wilskracht of bereidheid om een offer te brengen omwille van Allah. Hij, die ons alles heeft gegeven wat we (denken te) bezitten.
“En Hij gaf jullie al wat jullie van hem vragen en als jullie de gunsten van Allah tellen, zullen jullie ze stellig niet kunnen opsommen. Voorwaar, de mens is zeer onrechtvaardig, zeer ondankbaar.” (Koran, 14:34)
De islamitische geleerde en schrijver Khurram Murad omschrijft het woord ‘offer’ als volgt:
“We kennen het vooral in de context van het offeren van een dier omwille van God, maar in een bredere context is een offer het opgeven van iets waardevols of iets waar behoefte aan is. Het kan gaan om zaken die tastbaar zijn, zoals ons geld of spullen die we weggeven, maar het kan ook gaan om onze tijd en energie, als het om vrijwilligerswerk gaat bijvoorbeeld. En het kan ook gaan om gevoelens, meningen en ambities. We geven ze op omwille van iets dat waardevoller of urgenter is.”
Als we op zoek gaan in de Koran vinden we een betekenis van offer die er dichtbij komt, namelijk nusuk:
“Voorwaar, mijn gebed, mijn aanbidding, mijn leven en mijn sterven zijn opgedragen aan Allah, Heer van de Werelden.” (Koran, 6:162)
‘Geven’ is een fundamenteel motief in de Koran, dat keer op keer benadrukt wordt. Als je gelooft, zo zegt de Koran op talrijke plaatsen, dan moet dat leiden tot het “uitgeven van waarmee Wij jullie voorzien hebben.” Als je voorzien bent, mag je dat geld niet allemaal voor jezelf houden. Je krijgt er een verantwoordelijkheid bij!
Zij vragen u, wat zij moeten besteden. Zeg hen: “Welke rijkdom jullie ook weggeven, het moet zijn voor ouders, naaste verwanten, wezen, behoeftigen en reizigers. En welke weldaad jullie ook doen – Allah is ervan op de hoogte. (Koran, 2:215)
Islam betekent simpelweg jezelf volledig (over)geven aan of onderwerpen aan Allah. Dus niet met slechts een klein deel van je bezittingen of van jezelf. Jij bent hier op aarde om Allah te aanbidden; je bent in dienst van Allah. Welbeschouwd is daarom ‘leven volgens de islam’ bij uitstek een leven vol met het brengen van offers, een leven vol opoffering. Het is geen gemakkelijk leven, want er zit een strijd aan vast die onophoudelijk gevoerd moet worden om imaan (het geloof) in het hart en in onze daden levend te houden. Khurram Murad omschrijft het als volgt:
“Opoffering is als de voeding zonder welke de kleine zaadjes van geloof nooit zullen uitgroeien tot loofbomen, met de koelte van de schaduw en met vruchten waarmee hele families gevoed worden.”
De bevestiging van jouw liefde voor Allah
Het maakt niet uit of het pad dat je bewandelt persoonlijk is – om spiritueel en moreel te groeien – of sociaal is – om iets te betekenen voor de samenleving. Als het maar omwille van Allah is. Hoe verhevener het doel en hoe moeilijker begaanbaar de weg, hoe groter je (op)offer(ing). En hoe meer je offert, hoe groter en dieper jouw geloof zal worden.
Elke daad die je doet, elk offer dat je brengt, voedt namelijk jouw ziel en verdiept je geloof. Want het brengt jouw woorden en jouw overtuiging tot leven. Je bevestigt hiermee jouw liefde voor Allah, omdat je iets opgeeft of weg geeft omwille van Hem. En het mooie is dat jouw liefde beantwoord wordt: de liefde zal wederzijds zijn, want Allah zal ook meer van jou houden!
“Voorwaar, mijn gebed, mijn aanbidding, mijn leven en mijn sterven zijn opgedragen aan Allah, Heer van de Werelden.” (Koran, 6:162)
Het offer en Tazkiya (zielszuivering)
Offers zijn essentieel voor de ontwikkeling van alle morele en spirituele kwaliteiten, maar vooral voor de ontwikkeling van deugden zoals geduld, uithoudingsvermogen, doorzettingsvermogen, standvastigheid, vastberadenheid en besluitvaardigheid. In één woord samengevat in de deugd sabr (dat wij vaak tekort doen door het te vertalen met het woord geduld).
Elk offer blaast nieuw leven in de deugd sabr, maakt het krachtiger in kwaliteit en kwantiteit. Sabr zorgt er op zijn beurt weer voor dat je in staat wordt gesteld om (meer) te offeren. Alle beloftes of hulp van Allah, alle garanties op succes in deze wereld en het Hiernamaals zijn afhankelijk van het bereiken van imaan en sabr. (Lees ook 3:139; 8:46 ; 7:137 ; 39:10).
Een offer brengen gaat dus zowel over een letterlijk offer, in de vorm van een dier, als wel over de opofferingen die we brengen. Waarbij we onszelf moeten blijven herinneren aan de reden achter het offer. We herhalen nog een keer: wat door Allah geaccepteerd wordt is niet het geofferde dier, maar de wil en onze bereidheid om te offeren, onze gehoorzaamheid aan Hem en onze liefde voor Hem.
“Hun vlees noch hun bloed bereikt Allah, maar uw godsvrucht bereikt Hem…” (22:37)
Besef ook dat het ultieme offer ‘jouw leven geven omwille van Allah’ is. Dat is een enorm offer, en het lijkt ook het moeilijkste offer dat wij kunnen brengen: ons leven geven. Maar wist je dat je élke dag en elk moment als het ware kan sterven? Je sterft namelijk ook een beetje elke keer als je je ego overwint. Als je alles wat buiten jouw macht ligt, los kan laten, en jezelf volledig overgeeft aan Allah. Ook al ontmoet je weerstand, van binnenuit of van je omgeving. Het leven laten, zoals we dat zo mooi in het Nederlands zeggen; niet één keer, maar telkens opnieuw. Dát is het werkelijke offer. Dat is de uitleg van “Mijn gebed en mijn offer, mijn leven en sterven behoren aan Allah, de Heer van de werelden.” (Koran, 6:162).
Welke offers kun je brengen?
In feite kunnen we elk moment van de dag kleine offers brengen. Want elk moment en elke stap die we zetten worden we weer voor de keuze gesteld. Je kiest er bijvoorbeeld voor om op te staan voor Fadjr (het ochtendgebed) – waarmee je je slaap en het comfort van je bed offert – of je kiest ervoor te blijven liggen.
Er zijn zoveel offers die je regelmatig kan brengen: thuis, op je werkplek, tijdens gesprekjes die je voert, op de markt en zelfs als je helemaal alleen bent. Het is zonde dat je de beloningen mist doordat je niet in de gaten hebt, dat je een offer brengt. Dat het geen weloverwogen keuze was en/of met de juiste intentie.
Verder kan iets alleen een offer genoemd worden, als je het werkelijk waardeert. Of het nu om abstracte of concrete zaken gaat. Concrete zaken zijn bijvoorbeeld tijd, geld, bezit en fysieke inzet. Abstracte zaken zijn bijvoorbeeld onze familie- en vriendschapsbanden, onze voorkeuren, vooroordelen, meningen, wensen en ambities, onze pleziertjes en onze rol in de maatschappij.
De zoetheid van het geloof
Hoe zorg je ervoor dat je met liefde offers brengt en in overgave aan Allah? Een offer waarmee je anderen en jezelf letterlijk en figuurlijk voedt. Welke belangrijke innerlijke bronnen zul je moeten aanboren en waar haal je de kracht vandaan?
Liefde ligt aan de basis van elk offer of elke opoffering. Wat zou jou helpen om de moed te verzamelen die nodig is om te offeren? Het is jouw liefde voor Allah. Hoeveel hou je van Hem? Hou je meer van Hem dan van al het andere/van alle anderen?
De mensen die deelgenoten aan Allah toekennen, houden van de afgoden zoals zij van Allah moeten houden. Maar gelovigen houden meer van Allah dan van al het andere…” (Koran, 2:165)
We worden met een wezenlijke vraag geconfronteerd: van wie hou je meer? Allah, Zijn Boodschapper, je ouders, je zonen, je partner, je broers en zussen, je woning, je business, je carrière? (Lees ook Koran, 9:24).
Alleen met een diepe liefde voor Allah zal een offer als een innerlijke behoefte en drang voelen in plaats van als een aanmoediging van buitenaf. Dan zal je de ware vreugde en welbehagen voelen in de vervulling van wat het geloof van je vraagt.
De Profeet ﷺ zei: “Degene die de volgende drie eigenschappen bezit heeft de zoetheid van het geloof: 1. Degene die Allah en Zijn Boodschapper meer lief heeft dan alle andere dingen. 2. Degene die van een ander houdt omwille van Allah’. 3. Degene die het haat om terug te keren naar ongeloof net zoals hij het haat om in het Vuur te vallen.” (Sahieh al-Boecharie, Moeslim)
Hoe zorg je ervoor dat je meer van Allah houdt dan van al het andere? Er bestaat geen exacte formule voor dit doel. Maar er zijn een paar dingen die kunnen helpen om dit te bereiken. Met elk ervan bouw je een innerlijk reservoir op dat je nodig zult hebben om aan de voorwaarden van het offeren te voldoen.
– Het gedenken van Allah (Dhikroellah) –
Het is van wezenlijk belang dat je je bewust bent van Allah en Hem zoveel mogelijk gedenkt. Het zal je helpen om het offer met liefde, overgave en overtuiging te brengen. Het gaat erom dat je bewust bent van zijn Alomtegenwoordigheid. Dat je Hem graag wil ontmoeten en Zijn beloningen wil ontvangen. En dat je begrijpt wat de waarde en plek van het wereldse leven is. Dankbaar en nederig, bevreesd dat het niet genoeg is wat je doet, bereid om Hem te gehoorzamen.
Allah ziet alles wat we doen
– Leven in Zijn Aanwezigheid –
Leef alsof je in Zijn gezelschap verkeert. “Hij is met jullie waar jullie ook mogen zijn, want Allah ziet alles wat jullie doen.” (Koran, 57:4). Wanneer je ertoe wordt opgeroepen om een offer te brengen, of je bent bezig met de voorbereidingen van het offer, herinner jezelf er dan aan dat je dit doet terwijl Hij naar je kijkt. Dat is waar Hij ons attent op maakt, want: “Jij bent zeker onder Onze ogen.” (Koran, 52:48).
Wát je ook offert, het was nooit echt van jou; het behoort in feite toe aan Degene die jou ziet. En Zijn beloning zal veelvuldig en eeuwig zijn. Met dit in je achterhoofd zal je verlangen en innerlijke kracht toenemen.
– Denken aan de dag van de ontmoeting met Allah –
Als je de aard en werkelijkheid van dit leven begrijpt, als je weet dat je eerlijk behandeld zal worden op het moment dat je Allah ontmoet, dan zul je twee gevoelens ontwikkelen. Het eerste gevoel is je verlangen Hem te ontmoeten, terwijl je ergens ook wel bang bent vanwege de fouten die je begaat. Het tweede gevoel is de bereidheid om alles (op) te offeren dat tot deze wereld behoort, in de wetenschap dat de beloning van het Hiernamaals er tegenover staat.
Eén van de smeekbeden van de Profeet ﷺ was “O Allah, schenk mij de vreugde van het aanschouwen van Uw nobele gezicht en een verlangen om U te ontmoeten.” (Nasa’i, Ahmad, Hakim)..
– Dankbaarheid en nederigheid –
Wat voor soort offer het ook is, groot, klein, tastbaar of niet, bied het aan in dankbaarheid en nederigheid. Het is mogelijk dat je moe wordt van het geven op de weg van Allah. Dat je tegen jezelf zegt: “Ik heb al zoveel van mijn vrije tijd opgeofferd; ik heb al zoveel geld gegeven; wat moet ik nou nog meer doen?” Dit zal je overkomen als je in plaats van bij Allah erkenning en goedkeuring zoekt bij andere mensen. En let wel: dit overkomt ons allemaal! Of als je je onvoldoende realiseert dat je dankbaar zou moeten zijn, dat Hij jou in staat stelde om te geven.
Want als je er goed over nadenkt, geef jij geen geld aan anderen of aan Allah, maar aan jezelf. Hij heeft immers bepaald dat wát je ook geeft, een lening is aan Hem. Een lening die Hij zal vermenigvuldigen. In feite geef je dus alles aan jezelf. Word je ooit te moe om aan jezelf te geven?
En noem het geen egoïsme, want dat is het niet. Het betekent alleen dat je ervan overtuigd bent dat je welvaart en welzijn afhankelijk zijn van je overgave aan de wil van Allah. Door een offer te brengen, probeer je jezelf te verbeteren in het leven en hoop je op succes in het Hiernamaals. Tegelijkertijd zal elk offer dat je brengt ook de gemeenschap en de onderlinge band en liefde versterken.
Wees daarom dankbaar dat Allah je de kans geeft om te offeren, dat Hij jou oproept om Hem te dienen door jou te zegenen met de mogelijkheid iets voor een ander te betekenen. Het had ook anders gekund, bijvoorbeeld dat je geen geld zou hebben om te offeren.
Het had ook gekund dat jij de behoeftige was en de mensen met het vlees bij jou op de stoep zouden staan. Waar overigens niets mis mee is. Maar wel als jij degene bent die het vlees brengt en jij je beter voelt dan de behoeftige. Wees nederig. Denk nooit dat je genoeg gedaan of gegeven hebt. Besef dat dit offer nog niets is vergeleken bij alle plichten die je hebt ten opzichte van Allah. Nederig zijn of bang zijn dat het niet genoeg is, hoort bij je offer, want de Koran zegt:
En degenen die hun giften geven terwijl hun harten vol ontzag zijn omdat zij tot hun Heer zullen terugkeren”. (Koran, 23:60)
– Innerlijke behoefte en zuiverheid –
De belangrijkste motivatie om te offeren moet uit jezelf komen. De behoefte moet van binnen komen. De wortels moeten diep in je hart en ziel liggen. Het moet niet gaan om de goedkeuring van de groep of om groepsdruk. Houd je niyya (intentie) zuiver. Offer uit liefde voor Allah.
– Bereidheid om te offeren en de tevredenheid van Allah zoekend –
Het is jouw keus om wel of niet te offeren. Je bent vrij. Kies er daarom uit vrije wil voor om datgene te offeren waar je toe in staat bent om Allah tevreden te stellen. Hoe mooi is het als jouw wil en Zijn in harmonie zijn met elkaar?
Foto: Roel Wijnants
Tot slot: denk niet dat je geen moeite, pijn of ongemak mag voelen terwijl je een offer brengt. Die gevoelens zijn heel menselijk. Het kan overweldigend zijn om aanwezig te zijn terwijl het dier geslacht wordt. En het kan pijnlijk zijn of lastig om iets weg te geven dat je lief hebt. Hoe moeilijker je het vindt, hoe waardevoller het offer! Als de pijn of het ongemak opgevolgd worden door innerlijke vrede en tevredenheid, dan weet je dat je hebt gegeven uit liefde voor Allah. En die liefde is beter, zoeter, puurder en meer vervullend dan elke andere liefde die er bestaat.
bron: tazkiyatips.blogspot.com, islam.ru, haqislam.org, serv-online.org. Hoofdfoto: pixabay
