Voor een buitenstaander kan het lijken alsof moslims alleen maar regels uitvoeren. Alsof we in een streng en strikt keurslijf zitten. Natuurlijk zijn er flink wat basisregels waar we ons aan willen en moeten houden. Maar daarnaast is ons geloof ook heel erg gebaseerd op onderling overleg. Met de Koran als gids bepalen we samen wat het beste is. En dat kan dus per tijd en land verschillen.
Zo was het ook in de tijd van de profeet vrede zij met hem. Het concept van shoera (overleg) is zo belangrijk dat het in de Koran samen met het gebed wordt genoemd als een verplichting. In de soera die de naam Ash-Shoera (het Beraad) draagt, staat:
“En zij zijn degenen die naar hun Heer luisteren en de gebeden onderhouden en die hun zaken regelen door gemeenschappelijke raadpleging en zij geven uit van waar Wij hun mee voorzien hebben.” (Koran, 42:38)
Goed leiderschap
Allah spreekt onze profeet ook rechtstreeks aan over het toepassen van shoera. Hierbij maakt Hij meteen duidelijk wat het gevolg is als je voor een harde vorm van leiderschap kiest:
“En door de genade van Allah ging jij vriendelijk (en liefdevol) met hen om. Maar als je streng en hardvochtig tegen hen was geweest, dan hadden zij zich ongetwijfeld van je afgekeerd. Vergeef hen dus hun fouten (op basis van dit verheven karakter) en vraag (Allah vervolgens om) vergiffenis voor hen zodat je hen kunt raadplegen bij het nemen van beslissingen. En als je een besluit hebt genomen, stel dan je vertrouwen in Allah. Want voorzeker, Allah houdt van degenen die (onbeperkt) vertrouwen hebben (in Hem alleen).” (Koran, 3:159)
Wanneer ben je dus een goede leider? Als je op een zachte manier omgaat met mensen. Wanneer je beseft dat hardheid ervoor zorgt dat je het respect verliest dat je nodig hebt als leider. Dat je makkelijk in de omgang bent en niet gefocust op fouten. Dat je smeekbeden doet voor degenen waarover jij leiding hebt. Dat je beslissingen neemt na onderling beraad en daarna op Allah vertrouwt voor het beste resultaat.
Abu Hurairah zei dat hij nooit iemand meer shoera zag doen dan de profeet vrede zij met hem. Juist de enige persoon die shoera eigenlijk niet nodig had omdat hij rechtstreeks openbaringen van Allah kreeg, was degene die het meest met zijn volgelingen in gesprek was en anderen om advies vroeg.
Het belang van overleg
Onderling overleg maakt dat een beslissing beter begrepen en gedragen wordt. Zeker bij grote beslissingen die je in je leven moet nemen – over zaken als trouwen, een gezin starten, verhuizen, werk, studie – kun je eigenlijk niet zonder. Want jouw beslissing heeft ook gevolgen voor de levens van anderen. Vergeet niet dat jouw plannen ontstaan in jouw hoofd, maar dat ze voor een groot deel komen uit je onderbewustzijn. Juist daarom is om advies vragen zo belangrijk. Het maakt én je blinde vlekken zichtbaar én je wordt je bewust van je eigen (belemmerende) vooroordelen.
De valkuil waar veel leiders in trappen, is dat ze als ze succesvoller worden in het leven, ze steeds minder advies gaan vragen en dus de input missen vanuit hun directe omgeving. Het gevaar is groot dat je dan als leider steeds meer wordt omringd door ja-knikkers. Wat weer een garantie is voor mislukking op lange termijn. Omdat je alleen maar te horen krijgt wat mensen denken dat je wil horen en je dus de realiteit uit het oog verliest.
Onderling overleg maakt dat een beslissing beter begrepen en gedragen wordt
In principe zitten we als volwassene altijd in een leiderschapsrol. Dat kan zijn in onze eigen gezinnen en families, in onze naaste omgeving of op ons werk.
De grote vraag die we ons zouden moeten stellen is de volgende:
Wie zitten er in jouw persoonlijke shoera-team?
– Familie –
Je moet zeker een plaats inruimen voor je ouders en (als je die hebt) je echtgeno(o)t(e). Zij hebben over het algemeen de unieke positie dat ze het beste voor je willen, maar tegelijkertijd je ook durven pushen of uitdagen. Zelfs als ze geen kennis hebben over datgene waarover je gaat beslissen, dan nog moet je hen raadplegen. Omdat jouw beslissing hen meestal op een directe manier raakt. Als je beslist om je gezin en directe familie niet te betrekken in het shoera-proces, is het gevaar groot dat je hen onderweg uit het oog verliest.
– Goede vrienden –
Goede vrienden zijn níet de mensen die al je posts liken op Instagram of Facebook. Het zijn de vrienden die je meestal al wat langer kent en die jou als mens goed kunnen doorgronden. Zij hebben het beste met je voor en kunnen je aanspreken zonder dat je je persoonlijk aangevallen voelt. Zeker als je inmiddels een bepaalde status hebt gekregen, zijn je goede vrienden degenen die je al kenden voordat je die hoge positie kreeg.
– Pleitbezorger –
Dit is iemand die jou altijd heeft aangemoedigd, bijvoorbeeld een oude baas waar je lang mee hebt samengewerkt, en voor wie je veel respect hebt. Dit zijn de mensen waar je naar toe gaat als je er zelf niet meer uitkomt. Waarvan je weet dat zij je een alternatief kunnen voorspiegelen waar je wat aan hebt.
– Mentor –
Dit is iemand die het pad dat jij wilt nemen al aan het bewandelen is. En die al een paar stappen verder is dan jou. Kies het liefst verschillende mentoren. Voor elk facet van je leven een ander persoon. Als werkende moeder heb je bijvoorbeeld apart advies nodig over werk en over opvoeding. Een mentor helpt je inzien wat er allemaal nog op je ligt te wachten en kan je helpen om niet dezelfde fouten te maken als zij.
– Buiten je eigen groep –
Let op dat niet iedereen in je persoonlijke shoera-team uit dezelfde groep komt. Zoek juist ook mensen uit een andere sociale groep. Zij kijken automatisch op een hele andere manier naar jouw leven en positie in de maatschappij. Zij zien daardoor soms mogelijkheden die je zelf niet voor mogelijk hield maar wel haalbaar blijken te zijn.
Stel je shoera-team met zorg samen
Je shoera-team hoeft niet groot te zijn. Ze hoeven elkaar zelfs niet te kennen. Het gaat erom dat je vrijuit kan spreken en dat je het advies van ieder van hen serieus neemt. Wat overigens niet gelijk staat aan het klakkeloos opvolgen ervan.
Het blijft altijd jouw persoonlijke beslissing waarvoor je zelf verantwoording moet afleggen bij Allah. Welke beslissing je ook neemt, vergeet niet om daarna nog salaat al-istikhara te doen. Want uiteindelijk is Allah de beste Planner.
Als ik naar mijn eigen situatie kijk, groeit je shoera-team ook gaandeweg met je mee. Afhankelijk van de levensfase waarin je je bevindt, verschuiven jouw rollen. Mijn shoera-team van tien jaar geleden is compleet anders dan die van nu. Ik heb andere uitdagingen omdat mijn kleine kinderen in de puberteit zijn gekomen. Ik heb veel ervaring opgedaan en ben nu zelf mentor in het shoera-team van jongere moslima’s. Ook ouders die chronisch ziek zijn of meer zorg vragen, maken dat je andere beslissingen neemt in je leven.
Wees je bewust van de kracht van je shoera-team en selecteer je teamleden zorgvuldig. Hoe divers is jouw team eigenlijk? Laat het ons weten!
