Hoe vaak sta je erbij stil dat iedere ademtocht je dichter bij de dood brengt en dat elk moment je laatste kan zijn?
Toch is dat wat onze profeet ons aanraadt om elke dag te doen.
Hij heeft gezegd: “Wanneer het avond is, verwacht dan niet dat je de ochtend haalt. Wanneer het ochtend is, verwacht dan niet dat je de avond haalt. Neem van jouw gezondheid voordat je ziek wordt en van jouw leven voordat je sterft.” (Sahih Boekhari, 6416)
Deze dagelijkse gedachte is een goede manier om je mentaal voor te bereiden op de dood. Een gedachte die ervoor zorgt dat je minder angstig wordt voor de dood. Waardoor je niet je kop in het zand steekt en beseft dat je je op de dood voor kunt bereiden. En dat laatste kan juist weer ruimte en rust in je hart geven.
Ik ken een zuster die om die reden voor haar kinderen brieven heeft geschreven. Ze vertelt dat ze er niet aan moet denken dat ze onverwachts dood zou gaan en haar kinderen zonder moeder achterblijven: “Ik heb brieven voor ze geschreven om ze op die manier iets tastbaars van mij te geven waardoor ze een beeld van hun moeder krijgen en waarin ik ze adviezen kan geven.”
Niet lang meer te leven hebben
Ik vind dit nalaten van iets tastbaars een mooie gedachte. Zeker voor mensen die de diagnose krijgen dat ze nog maar kort hebben te leven. Maar hoe zou het zijn om zelf zulk nieuws te krijgen?
Ik spreek hierover met Nouria. Zij kreeg als veertienjarige de diagnose spinale musculaire atrofie (SMA). Door deze progressieve ziekte worden er geen of gebrekkige signalen aan de spieren doorgegeven, met als gevolg verlamming en dunner worden van spieren.
Nouria kreeg te horen dat zij waarschijnlijk niet ouder zou worden dan 20 jaar. Ik leerde haar kennen toen zij mij belde omdat ze zocht naar iemand die haar dodenwassing wilde doen als zij overleed. Dit was de eerste en enige keer dat iemand mij deze concrete vraag stelde omdat zij er rekening mee hield dat haar overlijden niet lang op zich zou laten wachten. Natuurlijk zegde ik toe en bezocht haar regelmatig. Wat mij meteen opviel, was hoe optimistisch en positief Nouria was. Ondanks het feit dat ze niet kon lopen, ze beademd moest worden en voor veel dagelijkse dingen afhankelijk was van de hulp van anderen, nam zij het leven zoals het was.
We wonen allebei in een andere stad en omdat ik zelf multiple sclerose heb en ook rolstoelgebonden ben, zagen we elkaar daarna niet veel meer. Wel hielden we telefonisch contact. Het moment van overlijden ging voorbij. Nouria is inmiddels 38 jaar en nog steeds even vrolijk en positief.
Nouria: “Ik denk dat Allah mij ook mijn positieve instelling geschonken heeft, waardoor ik makkelijker met mijn ziekte omga.”
Een nuchtere reactie
Als ik haar voor dit interview vraag hoe het is om op zo’n jonge leeftijd een dergelijke diagnose te krijgen is haar reactie is voor mij erg ontnuchterend. Ze vertelt me dat haar situatie niet anders is dan van wie dan ook; het feit dat zij een kortere levensverwachting heeft volgens de artsen wil niet zeggen dat je ook echt eerder zal overlijden dan een ander. Ze vind dat iedereen zich bewust moet zijn dat hij of zij ieder moment kan sterven. Ook zonder dodelijke ziekte kun je zomaar aangereden worden of kan je hart er ineens mee stoppen.
Onbewust had ik me toch proberen voor te stellen wat zo’n diagnose met je als puber doet en wat het betekent als je toch veel langer leeft dan de artsen in eerste instantie dachten. Ik vraag haar of ze ook zo nuchter was toen ze veertien jaar was en de diagnose kreeg. Of ze niet enorm in shock was. Maar zij lacht mijn gedachten weg en zegt: “Nee joh, ik stond midden in het leven en de dood interesseerde me eigenlijk helemaal niet. Ik was gewoon een puber en deed wat pubers deden.”
Niet je kop in het zand steken
Ook als ik haar vraag wat het dan met haar deed toen ze twee keer bijna overleed, reageert ze hetzelfde: “Ik accepteer het leven dat Allah me gegeven heeft. Dat kan kort zijn en dat kan lang zijn. Ik vind dat iedereen zich voor moet bereiden op de dood. Zoals een achttienjarige zich inschrijft bij een woningcorporatie voor het geval hij in de toekomst een huis wil, zo tref je ook voorbereidingen voor je dood. Ik verbaas me er ook over als jongeren dit niet doen en hun ouders kennelijk verwachten dat zij de rest van hun leven bij hen blijven wonen. Voor mij is dit hetzelfde als een uitvaartverzekering nemen.”
Rabia: “De lach en positiviteit van Nouria maken dat ik ook anders tegen de dingen ben ga aankijken.”
Nouria vertelt hoe ze eigenlijk pas tien jaar met de islam in haar hart en handelen leeft. “Ik ben niet echt met islam opgegroeid. Maar een positief karakter heb ik altijd gehad. De diagnose SMA heeft daar geen verandering in gebracht. Ik veranderde van een kind dat gewoon kon lopen en spelen met andere kinderen tot een volwassen vrouw die voor veel zaken afhankelijk is van anderen. Natuurlijk is en was dit niet altijd even leuk, maar ik zie overal altijd het zonnige van in.”
Positieve instelling als geschenk van Allah
“Toen ik me ging verdiepen in de islam ontdekte ik dat de manier waarop ik met mijn ziekte omging eigenlijk heel goed paste bij de islam. Ik besefte dat Allah mijn leven bepaalt, dat Hij heeft vastgelegd dat ik deze ziekte kreeg. Het heeft geen zin me af te vragen waarom en hoezo dan? Hij weet het het best. En ik denk dat Hij mij ook mijn positieve instelling geschonken heeft waardoor ik makkelijker met de situatie omga. Het zijn vooral mensen die mij niet kennen die mijn leven zwaar vinden, maar ik neem het zoals het komt. Ook al kan ik veel dingen niet, toch sta ik volop in het leven. Ik doe wat ik leuk vind en weet mijn mondje wel te roeren.”
Het gesprek met Nouria verloopt al gauw zoals het vaker gaat. Ze geeft mij medische adviezen en zet me aan tot actie en we moeten samen ook erg lachen. Haar lach en positiviteit maken dat ik ook anders tegen de dingen ben ga aankijken. We kunnen samen nu ook hartelijk lachen om dingen die ik vaak niet eens met anderen bespreek. Zoals luiers, katheteriseren en mensen die willen helpen maar niet weten hoe. Het leven is zo gek nog niet, het heeft niets met je lichaam of je laatste dag te maken.
Het is je mindset, de manier waarop je over het leven en de dood denkt. De Romeinen wisten het ook al: Carpe diem et memento mori. Pluk de dag en gedenk te sterven.
