Over de positie van de vrouw in de islam is natuurlijk al veel gezegd en geschreven. In het Westen heerst de mening dat de moslimvrouw onderdrukt is, maar in de praktijk hoor je vaak juist dat vrouwen tot de islam bekeren juist omdát zij zoveel rechten krijgen. Hoe het ook zij; de discussies rondom dit onderwerp kennen we allemaal en we hebben hier allemaal onze mening over. Maar wat is waar? En nog belangrijker: hoe gaan we hiermee om?
Zelf ben ik opgevoed zoals de doorsnee Nederlanders. Individuele ontplooiing stond hoog in het vaandel en je moest leren je mannetje te staan. Na de scheiding van mijn ouders was het motto: alles went, behalve een vent. Mijn moeder voedde haar drie dochters alleen op en heeft de eindjes soms echt aan elkaar moeten knopen. Toch is dit haar heel goed gelukt, ook zonder hulp van een man.
Ik vond dat ik alles kon wat een man kon en zelfs beter.
Mijn beeld van de man
De functie van mannen was mij dan ook niet helemaal duidelijk; ik was pas 9 jaar oud. Ik vond dat ik alles kon wat een man kon en zelfs beter. In mijn puberteit werd dit beeld alleen nog maar versterkt. Mijn vriendin en ik deden niet voor elkaar onder waar het om stoerheid en afkraken van mannen betrof.
Toch zag ik dat de praktijk anders was. Op momenten van verliefdheid liepen we als hondjes achter onze liefdes aan en ik weet nog dat ik haast van verbazing achteroverviel toen ik hoorde dat mijn vriendin de hemden van haar vriend streek! Was dit nou die geëmancipeerde meid?
Dat we eigenlijk gewoon zorgzame, huiselijke mutsen waren, dat zeiden we liever niet.
We hadden wel in de gaten dat onze theorie niet helemaal strookte met onze praktijk – waar heb ik dat eerder gehoord? – maar daar verzonnen we wel iets op. We maakten excuses die we afhankelijk van de situatie naar ons goeddunken aanpasten. Dat we eigenlijk gewoon zorgzame, huiselijke mutsen waren, dat zeiden we liever niet. Wij waren onafhankelijke, zelfstandige, ondernemende meiden!
Nooit zou ik mijn hand ophouden bij een man; ik zou zelf mijn geld verdienen, mijn man zou minstens de helft van het huishouden en de opvoeding van de kinderen op zich nemen en we zouden heel gelukkig zijn.
Spaans benauwd
Inmiddels was ik in aanraking gekomen met de Marokkaanse cultuur en kreeg ik zelfs wel eens Marokkaanse visite. Ik merkte dat ik dan stikzenuwachtig was en ontzettend mijn best deed om alles goed te laten verlopen. Op zulke momenten wenste ik vurig dat mijn moeder me toch wat meer in het huishouden had laten doen en me had leren koken. Want ik voelde de onzichtbare, doch priemende ogen van de Marokkaanse vrouwen op mij gericht. Wist ik veel hoe je muntthee moest zetten, ik gebruikte altijd alleen maar zakjes. En couscous? Ik had daar niet eens een pan voor. Toen ik aan een huwelijk begon te denken, kreeg ik het Spaans benauwd. Vanzelfsprekend en geheel tegen mijn eerdere overtuiging in, nam ik alvast de verantwoordelijkheid voor het draaiende houden van het huishouden.
Deels kwam dit onbewust doordat de man waar ik mee wilde trouwen Marokkaans was. En ik had wel in de gaten dat in de Marokkaanse cultuur het huishouden geen mannenzaak was. Toch was dit niet de enige reden. Ik merkte dat ik eigenlijk heel veel respect had voor vrouwen die een huishouden runden en hun kinderen alle tijd gaven die ze nodig hadden. Ik stond een beetje in tweestrijd, want ik wilde ook graag een carrière en niet ‘alleen maar’ moeder en huisvrouw zijn. Was ik dan toch die huismus of wilde ik liever een carrièretijger zijn? Wat was biologisch en wat was cultureel?
Biologisch versus cultureel
Het belangrijkste argument om te onderstrepen dat vrouwen eerder geneigd zijn te ‘zorgen´ is het biologische gegeven dat zij degene is die zwanger raakt en kinderen baart. Het krijgen van een kind doet iets met elke vrouw; je bent ineens niet meer alleen verantwoordelijk voor jezelf, maar hebt een kwetsbaar, prachtig wezentje in je armen dat volledig van jou afhankelijk is. Daar wil je voor zorgen. Maar dat culturele en maatschappelijke factoren ook een rol spelen, kunnen we niet ontkennen.
Wereldwijd zien we dat er een bepaald verwachtingspatroon is voor vrouwen (en mannen) waar moeilijk tegenop te boksen is. Alleen dat boksen brengt zoveel strijd met zich mee. En waarom moeten we de strijd aangaan terwijl het antwoord in de islam te vinden is?
Het is bekend dat de eerste vrouw van de profeet Mohammed, Khadidja, een belangrijke handelsvrouw was; zij wist haar eigen boontjes wel te doppen. En ook zijn jongste vrouw Aicha is voor de verspreiding van de islam van enorm belang geweest. Zij heeft tot aan de dood van de profeet samen met hem geleefd en kon als geen ander vertellen wat zijn boodschap was. Er is niemand, niet 1400 jaar geleden en niet nu, die haar overleveringen in twijfel trekt. Zij is gezaghebbender dan vele mannen.
Studie
In het tweede jaar na mijn bekering ging er voor het eerst een studie van start in Diemen. Hbo-islam was een opleiding tot docent en er werden verschillende islamitische, algemeen theologische en didactische vakken gegeven. Deze opleiding kwam als een geschenk uit de hemel. Mijn man en ik besloten deze opleiding samen te gaan volgen. Net voor de aanvang van het eerste leerjaar werd ik zwanger. Even heb ik getwijfeld, maar ik vond deze opleiding te belangrijk om te laten schieten. Mijn baby zou gewoon op de crèche bij de school gaan, dat leek me ideaal.
Ik kwam tot de ontdekking dat ik mezelf voor de gek aan het houden was en mijn door Allah ingegeven vrouwelijke kant zoveel mogelijk probeerde te vermijden en ontkennen.
Tot het moment dat ons zoontje zijn intrede in ons leven deed. Dit had zo’n grote impact op mijn leven dat ik het echt niet kon combineren met een opleiding die ook nog eens twee uur reizen was. Ik besloot te stoppen en me te wijden aan de opvoeding van mijn kind. Vanzelfsprekend kwam daar het huishouden bij. Ik was nu tenslotte elke dag thuis, terwijl mijn man meestal weg was. Zo werd ik van student huismoeder. Ergens vond ik dit wel een degradatie en ik probeerde een gevoel van meerwaarde te vinden door het huiswerk van mijn man te maken. Zo had ik het vreemde idee dat ik nog in de roulatie zat.
Nu ik meer tijd voor mezelf had, verdiepte ik me nog meer in de islam en met name in de positie van de vrouw. Ik kwam tot de ontdekking dat ik mezelf voor de gek aan het houden was en mijn door Allah ingegeven vrouwelijke kant zoveel mogelijk probeerde te vermijden en ontkennen. In de boeken die ik las en de gesprekken die ik met anderen voerde, bleek telkens weer de grote waardering voor de vrouw in het algemeen en de moeder in het bijzonder.
Islamitische opvoeding
Langzaamaan kwam ik tot het besef dat het goed opvoeden van je kinderen tot de zwaarste taken in het leven behoort, niet te evenaren door welke andere wereldse baan ook. Zeker het islamitisch opvoeden was en is een zware taak in deze niet-islamitische samenleving. Vooral ook omdat ik deze opvoeding grotendeels zelf vorm moet geven. Ik heb tenslotte geen voorbeeld van huis uit meegekregen. Dit is ook een groot voordeel; ik draag niet de last van een culturele opvoeding waarvan ik dácht dat het een islamitische opvoeding was.
Een jaar na de geboorte van mijn tweede zoon, begon het weer te kriebelen. Ik besloot, ook in het kader van de islamitische opvoeding, aan de Pabo (leraar basisonderwijs) te gaan studeren. Deeltijd, dus ‘s avonds, want ik wilde mijn kinderen niet te kort doen. Het eerste jaar ging heel goed; mijn propedeuse haalde ik op mijn sloffen. Maar gedurende het tweede jaar voelde ik dat iets me tegen ging staan. Ik vond dat ik toch nog te veel tijd kwijt was aan huiswerk, tentamens en met name ook de stage. Ik vond dat ik niet echt iets goed af kon maken. Toen ook nog eens bleek dat ik weer zwanger was, was het voor mij duidelijk dat ik moest stoppen.
Het goed opvoeden van je kinderen behoort tot de zwaarste taken in het leven
Eigen keuze
Mijn eigen levensweg en keuzes zijn natuurlijk niet dezelfde als die van andere vrouwen. Ik wil dan ook niet met het vingertje zwaaien en voor andere vrouwen bepalen wat zij wel of niet zouden moeten doen. Dit is hun eigen keuze. Zoals we allen weten, staan we straks allemaal alleen voor Allah onze Schepper.
Je wilt respect tonen aan je ouders, je echtgenoot en je omgeving, maar wanneer dit ten koste gaat van jouw eigen hoop en dromen, zul je niet gelukkig worden.
In de praktijk zul je merken dat je deze keuze in overleg met anderen zult maken. Op de eerste plaats je echtgenoot en vader van je kinderen. Mijn advies aan de nieuwe generatie jonge moslimvrouwen is om deze kwestie – carrière versus opvoeding – al ruim voor het huwelijk te bespreken met je aanstaande echtgenoot. Het kan namelijk heel goed zijn dat jouw man er heel andere ideeën op nahoudt. Als je er pas achter komt, als je eenmaal getrouwd bent, zul je bereid moeten zijn de strijd aan te gaan en waarschijnlijk wil je dat helemaal niet.
Schroom dus niet deze zaken aan te kaarten voordat je besluit in het huwelijksbootje te stappen. Want welke beslissing je ook neemt; het is erg prettig, zo niet noodzakelijk om de steun van je omgeving te hebben. Je wilt respect tonen aan je ouders, je echtgenoot en je omgeving, maar wanneer dit ten koste gaat van jouw eigen hoop en dromen, zul je niet gelukkig worden.
