Hirudotherapie, beter bekend als bloedzuigertherapie, is terug van weggeweest in Nederland. Zowel de Egyptenaren, de Indianen, de Grieken als de Arabieren hebben de bloedzuiger bij allerlei ziektes ingezet. Tot de 19e eeuw waren bloedzuigers ook in Europa en Amerika nog erg in trek, maar daarna vertrouwde men liever op modernere medicijnen en raakten ze in de vergetelheid. Recente onderzoeken wijzen ons echter op de effectiviteit van de kleine diertjes bij onder andere huidaandoeningen, kanker en hart-en vaatziekten.
Hirudo medicinalis
Hirudotherapie wordt de therapie genoemd waarbij er gebruik wordt gemaakt van de medicinale bloedzuiger. Er zijn meer dan 1000 soorten bloedzuigers geïdentificeerd, maar niet allemaal kunnen voor medische doeleinden gebruikt worden. Sommigen zijn zelfs giftig. De Perzische arts – en leraar van Ibn Sina (Avicenna) – Ibn Masihi (960-1000 nC) heeft op basis van de morfologische eigenschappen, zoals vorm en kleur, in zijn boek Umda Fi Jarahat de bloedzuigers onderverdeeld in de categorieën ‘wel en niet medisch’. Het zijn de bioactieve componenten in het speeksel die een bloedzuigersoort tot de medische categorie laat behoren. De meest gebruikte bloedzuiger is de Europese Hirudo medicinalis.
Hij reinigt en ontgift
De meeste bloedzuigers hebben drie kaken, met aan elk een rij van kleine tandjes, waarmee ze een Y-vormige insnijding maken. Die tanden weten zelfs de dikke huid van een nijlpaard te doorboren. Zodra een bloedzuiger toehapt zal er eerst een lichte niet-pijnlijke beet opgemerkt worden, waarna de bloedzuiger binnen luttele seconden stoffen vrijlaat die gevoel op lokaal niveau uitschakelen, waardoor we niets meer van de beet voelen. Na de beet nemen ze, ongeacht de kwaliteit ervan, o.a. het bloed van hun gastheer op. Hij reinigt en ontgift het opgenomen vloeistof, zelfs bij blootstelling aan zware chemicaliën.
Maar wat maakt de Hirudo medicinalis anders dan de andere bloedzuigers en waarom is hij geschikt voor medicinale doeleinden?
Pijnstillend, bloedverdunnend, antibacterieel etc.
Bloedzuigers staan bekend als parasieten die het bloed van hun gastheer tot zich nemen. De medicinale bloedzuiger levert echter ook iets op voor de mens. Het is een mini versie van een apotheek.
Zoals ook bij hijama (cupping) gebeurt, wordt er bloed onttrokken aan het lichaam. De medicinale bloedzuigers hebben echter nog een extraatje: ze staan hun saliva (speeksel) af. Dit speeksel bestaat uit verschillende componenten die pijnstillend, bloedverdunnend, ontstekingsremmend, gewrichtssmerend, bloeddruk- en hormoonregulerend en antibacterieel zijn.
Voor een lijst van de componenten in het speeksel die al die activiteiten in gang zetten, klik hier. Het effect van zo’n beet blijkt gemiddeld 12 uur lang te werken.
Maaltijd
De bloedzuigers hebben een enorme eetlust en kunnen tot 10 maal het eigen lichaamsgewicht aan bloed tot zich nemen. Dat staat gelijk aan 2 tot 20 ml bloed. Daar doet de bloedzuiger ongeveer 10 tot 30 minuten over. Maar hij kan er ook een paar uur over doen. Hier kunnen twee redenen voor zijn: 1. De bloedzuiger heeft een slaappauze ingelast of 2. Er zijn blokkades die de doorstroom van bloed en andere vloeistoffen hinderen. De bestanddelen in de saliva moeten dit eerst wegwerken, voordat de bloedzuiger weer verder kan met zijn maaltijd.
Eenmaal verzadigd, laat de bloedzuiger los en valt neer. Het verwerken van het bloed gebeurt zo traag dat een bloedzuiger na een goede maaltijd 12 tot wel 18 maanden zonder voedsel kan overleven. Tegenwoordig worden ze, na gebruik, in alcohol ondergedompeld om hun leven te beëindigen, zodat ze geen infecties van patiënt op patiënt kunnen overdragen.
Hedendaagse toepassingen
Bloedzuigertherapie is in Nederland herontdekt in de jaren tachtig en wordt met name in de plastische chirurgie gebruikt. Bijvoorbeeld bij weefseltransplantaties, reconstructies en replantaties. Bijvoorbeeld nadat een patiënt een ongeluk heeft meegemaakt, verbrand is of postoperatieve complicaties heeft opgelopen. Medicinale bloedzuigers worden wereldwijd tegenwoordig ook toegepast bij hart- en vaatziekten, kanker en metastase, micro-operaties, diabetes mellitus, infecties, artritis en meer. De werking ervan is aangetoond in een enorm aantal wetenschappelijke studies en case reports. Ze zijn worden ingezet vanwege het makkelijke gebruik en de veel kleinere kans op bijwerkingen.
Wonderlijke vergelijking
In de Koran (23: 12-14) wordt het embryo vergeleken met al-‘alaqah wat wonderlijk genoeg de Arabische term is voor bloedzuiger. De vergelijking wordt gemaakt vanwege de fysieke vorm en ook vanwege het feit dat het embryo – tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder – teert op het bloed van de moeder.De bloedzuiger heeft 32 hersenen en een zenuwstelsel dat vele gelijkenissen heeft met die van de mens. Dit maakt hem een ‘biologisch apotheekje’, ideaal om te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek en antwoorden te vinden op menselijke gezondheidsproblemen. Het is niet voor niets dat in Nederland het aantal behandelcentra, die bloedzuigertherapie aanbieden, groeit. Allah weet wat voor interessants deze kleine, kruiperige schepseltjes nog voor ons in petto hebben.
Ben je geïnteresseerd in een soortgelijk islamitisch/wetenschappelijk stuk? Lees dan over de vlieg die in jouw drinken valt.
