“Ik wist dat ik het kon”, zegt oprichtster Aziyme Akgün zelfverzekerd als ze vertelt over hoe ze met Moskeetour begon. “Ik had een soort vrouwencafé op wielen voor ogen en dat werd werkelijkheid.” Tegen het organiseren zag ze niet op, omdat ze jarenlang ervaring had opgedaan bij verschillende vrijwilligersprojecten en ook in het bestuur van vrouwenorganisatie Al Nisa. “Daar was ik betrokken bij de Nationale Vrouweniftar en het online magazine Minah.nl. Ik was klaar voor een volgende uitdaging. Ik wilde de lezeressen ontmoeten en tegelijkertijd aandacht vragen voor de vele mooie verhalen die schuilgaan achter de moskeeën.”
Als ik Aziyme vraag om een interview over Moskeetour stemt ze enthousiast toe. Dat ze een vrouw is met een volle agenda blijkt als we op de dag zelf tot drie keer van locatie en tijd moeten veranderen. Als we dan eindelijk zitten, zet Aziyme duidelijk de knop om. Ze neemt alle tijd voor het gesprek en ik kan alles vragen.
Elke moskee is uniek
Moskeetour begon met rondreizen langs moskeeën in Nederland. Aziyme wist dat het voor veel moslimvrouwen niet gebruikelijk is om zomaar een andere moskee binnen te stappen. Met een grote groep vrouwen is dat leuker en makkelijker. “Tijdens onze bezoeken horen we heel bijzondere verhalen over het ontstaan van de moskeeën. Over het bloed, zweet en tranen die het de eerste en tweede generatie heeft gekost. Met Moskeetour wil ik deze generaties eren door aandacht te vragen voor al het harde werk dat ze hebben verricht.”
Aziyme vertelt dat elk gebedshuis – of het nu Turks, Marokkaans of Hindoestaans is – zijn eigen unieke culturele invloed heeft. En dat je dat terugziet in de architectuur en de inrichting van de moskee. Ze geeft als voorbeeld dat er in de Turkse moskeeën vaak een buitenplaats is waar het djanazah-gebed (dodengebed) kan worden gedaan. Maar je hebt natuurlijk ook de kleine huiskamer-moskeeën die van buitenaf vaak niet eens als moskee herkenbaar zijn.
Aziyme: “De moskee van Keulen was bij ons bezoek nog niet helemaal af, dus daar moeten we insh’Allah nog een keer naar toe.”
“Ik had al een flink netwerk opgebouwd en heb me vol op Moskeetour gestort. Er was wel een stemmetje in mijn hoofd dat zei: ‘Wat als het niet lukt?’ Maar de eerste dagexcursies naar Antwerpen, Brussel en Keulen waren een groot succes en ik besloot om het concept verder te ontwikkelen. Toen heb ik er een eigen bedrijf van gemaakt en me als Moskeetour.nl ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.” Daarna was Aziyme niet meer te houden. Er kwamen ook moskee-reizen naar het verdere buitenland: eerst Londen en Parijs, gevolgd door bijzondere bestemmingen als Bosnië en Palestina.
Een gids met een luisterend oor
Aziyme benadrukt dat het bij Moskeetour gaat om een religieuze reis. De moskeeën staan centraal. Natuurlijk is het gezellig in de bus. “Ik begin bij vertrek met de dua (smeekbede) voor reizigers. Ik draai heel bewust geen muziek in de bus, met uitzondering van de anasheeds (religieuze liederen, met alleen stem, zonder instrumenten) die sommige vrouwen zelf meenemen. Als de groep er zin in heeft, doe ik een islam-quiz. Er ontstaan vaak mooie gesprekken en er wordt in de bus flink genetwerkt. Ik merk dat de naam Moskeetour automatisch zorgt voor een serieus publiek. Heel streng in de selectie van de reizigers hoef ik dus niet te zijn.” De momenten waarop de vrouwen uiteindelijk gezamenlijk in de moskeeën het gebed verrichten, zijn heel speciaal. “Daar doe ik het voor. Het is niet alleen bijzonder voor de vrouwen, óók de mensen van de moskee zelf zijn vaak ontroerd!” Aziyme straalt helemaal.
Haar rol tijdens de reizen is gaandeweg wel veranderd. In de begintijd hield ze een strakke planning en tijdschema aan en maakte ze lunchpakketjes voor de deelnemers. Nu is ze daarmee gestopt, luistert goed naar wat de groep wil en stelt zich op als gids. “Ik voel daardoor beter aan wat er in de groep leeft en heb een sterkere verbinding met de deelnemers. Elke reis is uniek en puzzel ik zelf in elkaar. Ik kijk daarbij naar de wensen die de deelnemers me sturen, de tijd die ik heb en de prijs die betaalbaar moet blijven. De dagexcursies wil ik rond de 30 euro houden. Rijk word ik er niet van,” glimlacht Aziyme, “maar als ik eenmaal knuffelend afscheid neem van de dames waar ik mee op stap ben geweest, voel ik me dankbaar en tevreden.”
De meeste reizen verkopen zichzelf
Ik vraag aan Aziyme of ze veel reacties krijgt op het feit dat ze alleen met vrouwen reist. “Sommige moslims keuren dit af vanuit islamitisch oogpunt. Maar ik ben daar nuchter in en sta stevig in mijn schoenen. De vrouwen die meereizen dragen zelf die verantwoordelijkheid. Natuurlijk sta ik wél open voor vragen waaruit een oprechte interesse blijkt. Onze tours zijn geschikt en toegankelijk voor moslims én niet-moslims. Ik heb ook een keer een Moskeetour georganiseerd voor een christelijke organisatie. Dat was een mooie reis, met bij de deelnemers de oprechte intentie om kennis te maken met de ‘kerken’ van de moslims.
“Vrouwen zijn altijd in voor een uitje. De meeste reizen verkopen zichzelf”, glundert Aziyme. “Inmiddels heeft Moskeetour er al meer dan 20 reizen op zitten. Ik vraag mijn Facebook-volgers regelmatig om input voor nieuwe (of oude) bestemmingen. Zo kwam vorig jaar opeens de bestemming Texel uit een poll, waarbij de deelnemers hun favoriete bestemming konden opgeven.” Omdat er op het eiland geen moskee staat, zocht ze naar moskeeën in Noord-Holland, op weg naar de veerpont in Den Helder. Het werd uiteindelijk een kleine Hindoestaanse moskee in Heerhugowaard. “Het kleinkind van de oprichter vertelde hoe het geld voor de moskee bij elkaar gespaard was met statiegeld. En dat er nu niet voldoende geld was voor het achterstallig onderhoud. Het was zo’n mooi en emotioneel verhaal dat Aziyme spontaan ter plekke een inzamelingsactie hield onder de busreizigers. De dankbaarheid van de moskee was groot.”
Aziyme: “Deze mooie tegelmuren vind je in de Fatih Moskee in Roermond!”
Nieuwe uitdagingen op haar pad
Ik vertel Aziyme dat ik de organisatie van zo’n moskeereis niet op me zou durven nemen. Het lijkt me een hoop gedoe en ik denk dat je er veel focus voor nodig hebt. Ze vertelt dat het bij haar ook niet altijd gaat zoals gepland. “Op de reis naar Maastricht heb ik bijvoorbeeld stevig verlies gedraaid. Ik had de marketing onderschat en mijn prioriteiten niet goed vastgesteld. Daar heb ik enorm veel van geleerd. Ik ervaar dit niet als tegenslag maar als een wijze les. En vind het belangrijk om op eigen benen te blijven staan. Ik hou daarom Moskeetour bewust klein en maak geen gebruik van subsidies. Als controlfreak is dat wat bij mij past.”
“Moskeetour is echt mijn baby, maar er komen steeds weer nieuwe uitdagingen op mijn pad.” Als onderneemster in hart en nieren zit Aziyme nooit stil. Op dit moment is ze bezig met de oprichting van een landelijke Moslim Vrijwilligers Organisatie. “Moskeetour staat daardoor nu even op een laag pitje.”
Ook reizen voor mannen
Voor het verder uitbouwen van Moskeetour is ze afhankelijk van het vinden van partnerorganisaties die dezelfde filosofie hebben. “Ik heb een nare ervaring achter de rug en ben nu extra nauwkeurig. Reizen voor mannen wil ik ook graag mogelijk maken, maar kan ik logischerwijze niet zelf leiden. Ik denk ook na over de combinatie van vrouwen mét gezinnen; bijvoorbeeld in een dubbeldekker met beneden de gezinnen en boven de vrouwen. Als reisleider zal het dan wat ingewikkelder worden, maar óók die uitdaging ga ik graag aan!”
Gaandeweg het gesprek durf ik te vragen hoe het thuisfront naar haar activiteiten kijkt. “Ik ben niet getrouwd; heb gewoon nog niemand ontmoet.” vertelt Aziyme zonder schaamte. “Dus dat is voor Moskeetour wel een zegen, ik heb mijn handen vrij.” Toch kriebelt het wel, maar Aziyme wil ook op het persoonlijke vlak een partner die écht bij haar past. “Vanuit de Turkse cultuur wordt het je niet makkelijk gemaakt. Daar ben je zodra je een bepaalde leeftijd voorbij bent al gauw te oud. Maar ik heb een vol en rijk leven en ben dankbaar met alle liefde die ik om me heen voel van familie en vriendinnen. Dus ik wacht geduldig af.”
Aan de gewelven is nog duidelijk te zien dat de Fatih Moskee in het centrum van Amsterdam ooit een rooms-katholieke kerk was.
Welke moskeeën staan er eigenlijk in de top 3 van Aziyme? “Ik wil geen rangschikking maken; daarvoor is elke moskee te uniek, met een eigen geschiedenis en verhaal.” Ze blijkt wel een zwak te hebben voor moskeeën die vroeger een andere bestemming hadden. Ze noemt de Fatih-Moskee op de Rozengracht in Amsterdam, voorheen een rooms-katholieke kerk. Nu is het een laagdrempelige moskee met een heel apart interieur. De oude hoofdingang is nu de mihrab (gebedsnis) en het woord Allah is in een passende stijl geschreven tussen de gewelven. Toeristen die het centrum bezoeken zijn op elk moment van de dag welkom om het gebed te verrichten.
Nu moskee, vroeger kerk of synagoge
Verder noemt ze een moskee in Den Haag, gevestigd in een oude synagoge. Die werd, na een aantal jaren leeg te hebben gestaan, gekraakt door de moslims uit de buurt. Met toestemming van de gemeente – en met respect voor het gebouw – is er nu een moskee van gemaakt. Een aparte mix om te zien, door de twee minaretten die aan de synagoge zijn toegevoegd. Ook noemt Aziyme een moskee in Roermond, vanwege de mooie architectuur en dubbele verdieping in de koepel. Qua aantrekkingskracht voor bekeerlingen staat de Blauwe Moskee in Amsterdam op de lijst en ze roemt de warme sfeer die Centrum de Middenweg in Rotterdam uitstraalt.
Aan de Wagenstraat in Den Haag vind je dit bijzondere gebedshuis met een dubbele “identiteit”: vroeger synagoge, nu een moskee! (Foto: Eelco van der Waals/Flickr)
Een ding is zeker, Moskeetour is zelf nog lang niet aan het einde van de reis. “We willen insh’Allah zeker nog een keer naar Bosnië. Dat is een land met een geschiedenis die elke moslim zou moeten leren kennen”. Londen is een andere topbestemming, Aziyme raakt niet uitgepraat over het contrast en grote diversiteit op de straten van deze bijzondere stad. Ook in Turkije wil ze dolgraag naar nieuwe bestemmingen zoals bijvoorbeeld de Zwarte Zee regio. En wat te denken van een reis naar het Midden-oosten, bijvoorbeeld naar de sprookjesachtige moskeeën in Abu Dhabi, of een rondreis door Marokko.
Gelijkgezindheid is de basis
Of deze reizen van de grond komen, is afhankelijk van het vinden van een geschikte reisorganisatie als partner. In het geval van Palestina is dat gelukt met Riang Travel. Ik snap nu ook waarom Aziyme bewust geen oemrah of hadj-reizen aanbiedt. Want daar is het hebben van een betrouwbare reispartner helemaal van groot belang. Aziyme: ”Ik sta wel open voor het organiseren van een speciale reis voor hulpbehoevenden, maar ook daar is de sponsoring door een gelijkgezinde organisatie voor mij van doorslaggevend belang.”
Zelf weet ik het nu zeker. Zodra mijn thuissituatie het toelaat, ga ik ook een keer mee ‘Moskeetouren’. Aziyme is een echte ambassadeur, mij heeft ze in ieder geval de ogen geopend voor de rijke geschiedenis van onze gebedshuizen.
