Kun jij je het nog herinneren? Dat je aan jezelf had beloofd dat je het anders zou doen dan jouw ouders? En dan groeit je eigen kind op en lopen de dingen niet zoals jij gepland had. Je kind is zo eigenwijs! Hij of zij wil niet luisteren als kleuter en al helemaal niet als puber. Op school doet hij zijn best niet. En als hij gaat studeren, vind je zijn keuze maar niets. Net zoals jouw ouders jouw keuze afkeurden. Hoe zit het met jouw verwachtingen? Hoe zorg je ervoor dat jij jouw kind biedt wat het nodig heeft om zelfstandig in de wereld te staan?
Hoge verwachtingen
Jaren geleden, toen ik nog schoolleider was, kwam een externe deskundige op school. Hij vertelde dat het hem opviel dat onze kinderen – de moslimkinderen wel te verstaan – enorm gebaat waren bij hoge verwachtingen. “Ik zie het in hun ogen,” zei hij, “als je aangeeft dat je veel van ze verwacht, gaan ze harder werken. Moslimkinderen zijn hier gevoeliger voor dan andere kinderen.”
Je kunt te hoge maar ook te lage verwachtingen van je kind hebben
Het klonk me goed in de oren. Hoge verwachtingen hebben van de kinderen. Dat is beter dan ze te laag inschatten, wat vóór de oprichting van de islamitische basisscholen regelmatig gebeurde. En soms nog steeds het geval is. De vergissing wordt nog steeds gemaakt dat als het kind een taalachterstand heeft, het automatisch minder goed kan leren. Dezelfde vergissing wordt ook gemaakt als een volwassen man of vrouw de Nederlandse taal niet zo goed spreekt. Dan gaan sommige ambtenaren ineens tegen diegene praten alsof het een kind is. Zo denigrerend!
Professor
Een dierbare vriendin van mij had op de deur van haar kinderen een bordje gehangen met de naam van het kind en het woord professor ervoor. Om haar kinderen te stimuleren om alles uit zichzelf te halen. Het is gelukt. Haar beide kinderen hielden van leren en zijn naar de universiteit gegaan. En dat terwijl haar zoon veel te vroeg geboren was en grote kans maakte op een ontwikkelingsachterstand. Het tegenovergestelde gebeurde: hij sloeg op het VWO een klas over!
Maar wat als je kind geen bolleboos of hoogvlieger is? Dan loop je het risico dat je met je hoge verwachtingen je kind onder druk zet. Of als jouw verwachtingen niet in lijn zijn met zijn of haar wensen, verlangens en mogelijkheden, dan kunnen ze jullie relatie flink in de weg staan. Dan kan het kind daar wel eens gefrustreerd of zelfs depressief van worden. Vooral als hij op school ook al op zijn tenen moet lopen.
Eigenwijs
Toen ik klein was, wilde ik in eerste instantie kapper worden. Ik kan me nog herinneren dat de meester heel hard moest lachen toen ik in groep 3 een tekening maakte van het beroep dat ik zou kiezen en ik er ‘kaper’ bij schreef.
Daarna wilde ik schrijver worden, want ik hield van schrijven. Of fysiotherapeut, want ik bewonderde mijn tante die dit beroep uitoefende en die mij zo goed geholpen had in de periode dat ik rugpijn had op mijn veertiende. Maar ik was niet goed in wiskunde en biologie, dus dat viel af. Het schrijven bleef. Ik besloot om journalistiek te gaan studeren, omdat dit het meest bij het schrijven paste. Mijn vader zei: “Als je journalistiek gaat studeren, kun je maar beter meteen communist worden. Ga toch de Pabo doen.” Ik bleef bij mijn keuze. Mijn ouders zeiden: “Je bent altijd al eigenwijs geweest,” maar ze lieten mij mijn gang gaan.
De grap is dat mijn vader toch nog gelijk heeft gekregen. Ik heb toch nog de Pabo gedaan, maar dat was als zij-instromer op 36-jarige leeftijd!
Een kind blijft op zoek naar erkenning
En in al die jaren zocht ik altijd naar de tevredenheid van mijn ouders. Als klein kind en als volwassene. “Ik ben trots op je,” voelt nog steeds alsof ik goud heb gewonnen op de atletiekbaan bij het hoogspringen. En als ik geen erkenning krijg, ben ik weer even dat kleine kind dat in een hoekje op zolder gaat zitten mokken.
Dring je ‘vervlogen dromen’ niet op aan je kind
Zo was ik hevig teleurgesteld naar aanleiding van de reactie van mijn moeder toen ik haar vertelde dat ik was aangenomen als schoolleider. Ik was toen 42 jaar oud. Ik verwachtte dat ze blij en trots zou zijn, maar ze zei alleen: “En hoe moet het dan met de kinderen?” De vraag trof me als een messteek in mijn maag.
Nu weet ik waar dit vandaan komt. Dat, als je geraakt wordt door een vraag of kritiek, je het jezelf eigenlijk ook al afvraagt of kwalijk neemt. Hoe moet het nou met de kinderen? Het was precies die vraag die mij later op mijn knieën kreeg en ervoor zorgde dat ik stopte als schoolleider: “Waarom luistert mijn kind niet naar me?” Nou Nora, dat is simpelweg, omdat je ook niet naar jezelf luistert. Je neemt het jezelf ook kwalijk dat je er vaak niet bent voor je kinderen!
Terug naar de verwachtingen.
Mijn ouders hebben mij altijd gerespecteerd. Soms begrepen ze niets van mijn wensen en verlangens, maar uiteindelijk hebben ze de verantwoordelijkheid steeds bij mij gelegd. En ik ben ze daar dankbaar voor. Het heeft mij gevormd tot de vrouw en moeder die ik ben. Ik heb dit meegenomen in de opvoeding van onze kinderen. Ik heb er vier. Elk van hen is weer anders. En elk van hen heeft een andere benadering nodig.
Geen algemene handleiding
Er bestaat geen algemene handleiding van hoe je je kind zo harmonieus mogelijk opvoedt. Het ene kind vraagt veel aandacht; het andere kind zit het liefst de hele dag alleen boven op zijn kamer. Het ene kind houdt ervan veel te praten; het andere kind is een attente luisteraar. Het ene kind lijkt een leider; het andere kind een volger. Elk kind is anders en verdient specifieke aandacht; verdient het om gehoord en erkend te worden; verdient het om te ontdekken wat het zèlf wil in het leven. Jouw rol als ouder is om het kind te begeleiden en een duwtje in de goede richting te geven zodat het zelfredzaam wordt en zelfvertrouwen ontwikkelt.
Als we het kind vergelijken met een plant, dan zien we ook dat de ene plant meer en vaker water nodig heeft dan de andere plant. En dat de ene plant in het zonlicht moet staan, terwijl de andere plant op een schaduwrijk plekje moet staan. De ene plant is teer, de andere plant heeft stevige wortels. Soms heb je de plant vergeten water te geven en zie je dat blaadjes verwelken; soms heb je de plant teveel water gegeven en zie je dat er rotting heeft plaatsgevonden. Elke plant heeft de op haar afgestemde aandacht en verzorging nodig om te groeien en te bloeien. En zo is het ook met onze kinderen.
Spreek geen negatieve verwachtingen uit
Kijk naar het kind, verwacht niet teveel en niet te weinig. Spreek in elk geval nooit je negatieve verwachtingen uit om het kind te vernederen. Al helemaal niet in het bijzijn van andere mensen, zodat jij de lachers op jouw hand hebt.
Negatieve verwachtingen uitspreken zou wel kunnen als je kind het verkeerde pad op lijkt te gaan. Bijvoorbeeld als hij foute vrienden uitkiest die tot ‘s avonds laat rondhangen op straat. Of als je erachter komt, dat je dochter of zoon op het internet aan het chatten is met een onbekende persoon die vieze praatjes heeft. Dan waarschuw je je kind voor de gevolgen van zijn of haar keuze en leg je uit wat de islam erover zegt.
Elk kind heeft de juiste zorg en aandacht nodig
Woorden zijn krachtig
Let erop dat je woorden gebruikt die het zelfvertrouwen van het kind niet afbreken. Zeg niet: “Dat zal jou nooit lukken,” of ‘dat kan jij toch niet!” Behalve dat je je kind veel te laag inschat, is het een kwalijke zaak waarmee je behalve je kind ook jezelf naar beneden trekt. Dit is desastreus voor een opgroeiend kind. Woorden zijn enorm krachtig. Je kind zal jouw woorden nooit vergeten; het kan negatieve invloed hebben op de rest van zijn of haar leven. En zeg nooit: “Ik wou dat je nooit geboren was” of “het is jouw schuld dat ik me ellendig voel”. Leg met andere woorden jouw last nooit en te nimmer bij je kind neer. Jouw ellende is jouw zaak.
Mocht jij – om een of andere reden en voor jouw gevoel – ‘gefaald’ hebben in jouw jeugd, pas dan op dat je niet jouw ‘vervlogen’ dromen aan je kind opdringt. Jouw kind is geen kopie van jou! Ga zelf alsnog met je dromen aan de slag; het is niet te laat. Het leven biedt jou genoeg kansen, als je ze maar wil zien. Daarbij zul je zeker fouten maken, maar als je daarvan leert, heb je zeker niet gefaald. Jouw kind heeft in elk geval een eigen weg te gaan. Jouw kind heeft zijn eigen dromen.
Steun je kind door dik en dun
Jouw kind heeft jouw steun nodig, ook als hij in de problemen komt. Want dat komt hij hoe dan ook. We willen onze kinderen beschermen voor fouten, maar hoe kan hij leren als hij geen fouten mag maken? Wees niet hard, maar genadig. Wees niet gesloten, maar open. Zorg ervoor dat je kind altijd bij jou terecht kan. Leer je kind dat het altijd bij Allah terecht kan. Dat Allah hem nooit zal afwijzen. Vertel hem dat Allah alle fouten vergeeft, vergeef hem én vraag hem om vergeving als jij een fout maakt.
En je kunt je kind nooit genoeg knuffelen. Er zijn de laatste tijd steeds meer wetenschappelijke studies die aantonen dat baby’s die veel geknuffeld zijn later veel minder hechtings- en dus relatieproblemen hebben. Baby’s die weinig geknuffeld zijn, lopen daarnaast ook een ontwikkelingsachterstand op, blijkt uit een studie van de University of British Colombia.
De Profeet ﷺ knuffelde daarom ook veel met zijn kinderen: “De boodschapper van Allah, vrede zij met hem, kuste Hasan toen al-Aqraa ibn Haabis al-Tamimi bij hem zat. Al-Aqraa-e zei: ‘Ik heb tien kinderen en ik heb nooit een van hen gekust.’ De boodschapper van Allah keek hem aan en zei: ‘Degene die geen genade toont zal niet begenadigd worden.’” (Overgeleverd door al-Boechari.)
Of je nu één kind hebt, of tien, elk kind in het gezin verdient jouw liefde, zorg en aandacht. Als deze basisbehoeftes worden vervuld, voorkom je veel problemen in het leven van het kind. Kijk naar wat elk van je kinderen nodig heeft om zich op verschillende vlakken te kunnen ontwikkelen tot een evenwichtig en vriendelijk mens. Geef zelf het goede voorbeeld. Meer dan je best, kun je niet doen.
