Soera Joesoef, de soera over de Profeet Joesoef عليه السلام, is niet zomaar een los verhaal; het is een compleet verhaal in de Koran, met een begin en eind. Het heeft een doel, dat helemaal op het einde duidelijk wordt. Namelijk: als je taqwa (godsbewustzijn) en sabr (geduld) hebt, zal Allah zal je een beloning geven. Verlies nooit de hoop, heb vertrouwen, want niets gaat verloren…
De openbaring van de soera kwam in het zogenoemde Jaar van het Verdriet. Het jaar waarin de Profeet Mohammed ﷺ zowel zijn geliefde vrouw Khadija als zijn oom verloor. Het kwam precies op het juiste moment. Het bood troost en hoop.
Het beste verhaal
Het beste verhaal
Soera Joesoef is de enige soera in de Koran met een complete verhaallijn, met verschillende scènes en veel details. Het verhaal wordt ingeleid door Allah in aya (vers) 3:
Wij vertellen jou het beste verhaal doordat Wij aan jou deze Koran openbaarden, hoewel jij daarvoor tot de onwetenden behoorde. (Koran 12:3)
Allah gaat “het beste verhaal” vertellen. En Hij kan weten dat dit het beste verhaal is. Veel van de ulama (bekende islamitische geleerden) en verhalenvertellers geven ook aan dat het alle elementen bevat van een goed verhaal. Met een goede opbouw, inhoud en knopen (verbanden die gelegd worden). Het is beeldend geschreven; je ziet het verhaal voor je ogen afspelen. Je kunt het lezen en voelen en het zal je hart raken. En het heeft een boodschap aan je. Namelijk: verlies nooit de hoop!
Het shirt van de Joesoef عليه السلام
Het verhaal begint met een droom en eindigt met tafsir (uitleg) van de droom. Wonderlijk is de rol van het shirt van Joesoef. Het diende als een symbool van onschuld. In één van de scènes gebruiken de jaloerse broers het shirt om hun zonden en verraad te verbergen, terwijl Joesoef عليه السلام onschuldig was. (Koran, 12:7-18) Ook in de scène met de vrouw van de Aziez, speelt het shirt die rol. Zij was verliefd op hem geworden, wilde hem verleiden, maar hij wees haar af. Toen haar echtgenoot erachter kwam, probeerde zij Joesoef de schuld in de schoenen schuiven. Joesoef werd daarom onschuldig vastgezet. (Koran, 12:21-35) Het shirt staat echter ook voor bishara (goed nieuws). Dat blijkt uit de scène waarin dat zijn vader, de Profeet Jaqoeb عليه السلام, eerst blind werd van verdriet en vervolgens zijn zicht terug kreeg, toen het shirt van Joesoef over zijn gezicht werd gelegd. (Koran, 12:83-96)
Het hele verhaal draait om vertrouwen. Je wordt aangemoedigd te blijven vertrouwen op Allah, wat er ook gebeurt in je leven, wat Allah ook met jou van plan is (tadbir). Verlies nooit de hoop noch je geduld.
Spannend verhaal
Als je begint met lezen, zie je dat het een spannend verhaal is met een goede opbouw. Het heeft meerdere verrassende elementen. Er gebeurt iets moois en dat loopt dan slecht af of andersom, er gebeurt iets ergs, maar het eindigt in iets goeds. Zo was Joesoef عليه السلام de lieveling van zijn vader en dat is heel mooi. Maar het gevolg was dat zijn broers jaloers werden en hem in de put wierpen. Het verblijf in de put was afschuwelijk en zwaar. Maar uiteindelijk haalden reizigers hem eruit, en hij werd opgenomen in het gezin van de beheerder van de stad. Hij verbleef in het huis van de beheerder en werd goed behandeld en dat is iets heel erg moois. Maar hij belandde uiteindelijk in de gevangenis, wat weer erg is.
Het verhaal eindigt goed. Behalve dat hij wordt aangesteld als de bewaker van de voorraadkamers, wordt hij ook herenigd met zijn vader. En hij vergeeft zijn broers die berouw tonen.
Laat het aan Allah over
Dit verhaal leert ons dat wat ons overkomt in ons leven soms ons begrip te boven gaat. Het heeft geen enkele zin om ons druk te maken over wat er zou kunnen gebeuren. Laat het aan Allah over. Hij heeft al een plan voor je bedacht, met de Goddelijke kennis en wijsheid waar wij niet over beschikken. Dus als iets gebeurt dat je verdrietig stemt en je begrijpt niet welke hikma (wijsheid) erachter zou kunnen zitten, ga dan niet wanhopig op zoek naar verklaringen. Accepteer geduldig dat de realiteit het is beste is dat je kan overkomen en heb vertrouwen in het plan dat Allah met jou voor heeft. Hij is de Koning van de koningen. Hij is de beste plannenmaker. Relax: God is in control!
Soms overkomt ons iets dat van de buitenkant rahma (genadig) lijkt, maar dat als we eenmaal binnen zijn, nadelig voor ons is en mogelijk zelfs leidt tot het begaan van zonden. Je wil bijvoorbeeld graag een nieuwe baan, en je wordt aangenomen bij een gerenommeerd bedrijf. Dan kom je erachter, dat er geen ruimte en mogelijkheid is om te bidden. Maar het kan ook andersom. Je denkt dat iets slecht voor je is, en dat je eronder gaat lijden, maar er komt eigenlijk iets moois uit voort. Toen ik in 1988 naar Nederland kwam, was ik bang. Er waren weinig moskeeën en ik liep bijna als enige rond met hoofddoek. Maar inmiddels is er zoveel veranderd. Ik geef les over de islam met veel zelfvertrouwen en ik kan overal in alle rust bidden.
Taqwa leidt tot succes
In deze soera zul je geen uitgebreide beschrijving van de Profeet Joesoef عليه السلام zelf vinden, maar wel lezen we, dat hij al van jongs af aan enorm beproefd werd. En ook over wat er van hem terecht is gekomen. Hij was een normaal mens en verrichtte geen wonderen. Maar hij was wel een mens met veel taqwa (ontzag voor God), wat hem succesvol maakte.
Verlies nooit de hoop is wat we kunnen leren van het verhaal van de Profeet Joesoef
Dit is een les voor elke jongere die veel ellende meemaakt, of voor een werkloze die werk zoekt. Of voor iemand die hoopt om succesvol te worden in zijn werk ondanks slechte invloeden van zijn omgeving of ondanks een moeilijke situatie waarin hij zich bevindt. Dit is de soera die – van alle soera’s – het meest over hoop en wanhoop spreekt. Zoals in de volgende aya’s:
Toen zij (de broers van de Profeet Joesoef) wanhoopten aan zijn beslissing (van Joesoef), terwijl ze onderling in het geheim overlegden, zei de oudste van hen: “Weten jullie niet dat jullie vader een belofte van jullie heeft aanvaard in de Naam van Allah? Jullie waren eerder nalatig met Joesoef. Daarom zal ik het land nimmer verlaten totdat mijn vader mij toestemming geeft, of Allah aan mij de beslissing geeft. En Hij is de Beste van de Rechters. (Koran, 12:80)
“O mijn zonen, gaat heen om nieuws in te winnen over Joesoef en zijn broeder en wanhoopt niet aan de Genade van Allah. Voorwaar, niemand wanhoopt aan de Genade van Allah, behalve het ongelovige volk.” (Koran, 12:87)
Wanhoop niet!
We worden er telkens weer aan herinnerd, dat we niet wanhopig moeten zijn. Degene die wanhopig zijn wordt vergeleken met de mensen die niet geloven. Maar ook zien we dat juist op het moment dat de wanhoop het diepst is, de hulp van Allah komt.
“Totdat de Boodschappers wanhoopten en dachten dat zij werden geloochend, toen kwam Onze hulp tot hen.” (Koran, 12:110)
Het is alsof Allah ons bemoedigt: “Waarom ben je wanhopig; Allah zal je helpen. Joesoef was, ondanks zijn negatieve ervaringen en de moeilijke situaties waarin hij verzeild raakte, nooit wanhopig. Hij verloor nooit de hoop.
En die deugd maakte hem succesvol. Hij wist dat alles van Allah komt en dat Hij de Schenker van gunsten is. Joesoef werd door Allah begunstigd met zelfbeheersing, waardoor hij weigerde om toe te geven aan de verleidingen van een mooie vrouw. En Allah schonk hem wijsheid, waardoor hij dromen kon uitleggen en van nut was voor de koning. Met als gevolg dat hij succesvol was en een leidinggevende positie in het land kreeg.
Jij zult ook slagen!
Zoals eerder gezegd is deze soera in het Jaar van het Verdriet. De Boodschapper ﷺ was heel erg verdrietig. Hij was van plan om op Hidjra te gaan (om te emigreren) en afscheid te nemen van Mekka.
Hier zien wij parallellen tussen de profeten Mohammed en Joesoef vrede zij met hen beiden. Joesoef verliet zijn vaderland Palestina, en Mohammed verliet zijn geboortestad Mekka. Hij hield zoveel van Mekka, maar voelde dat het tijd was om te gaan. Joesoef kwam zonder stam te zitten, de boodschapper verloor zijn geliefde oom en geliefde vrouw. Het is alsof Allah hiermee wil zeggen: Joesoef heeft ook veel meegemaakt, net als jij. Jullie situaties lijken op elkaar. Hij slaagde. En jij zult ook slagen bi idni Allah (met de hulp van Allah)!
Wanneer Allah’s hulp komt en het succes. En jij de mensen in drommen in Allah’s godsdienst ziet binnengaan. Prijs dan de lof van jouw Heer en vraag Hem om vergeving; Hij is Berouwaanvaardend. (Koran, 110:1-3)
Je bent niet de enige
De boodschapper en zijn sahaba (volgelingen) hadden deze bemoediging heel hard nodig. Ze hadden tijdelijk geen positief zelfbeeld; ze werden als verschoppelingen beschouwd. Er was niets over van hun trots en zelfvertrouwen. Het is alsof Allah wilde zeggen: “Kom op, je bent niet de enige in de wereld.”
Wat de boodschapper en de volgelingen mee hebben gemaakt is naar mijn gevoel hetzelfde als wat in deze dagen onze Oemma (moslimgemeenschap) ervaart. Een laag zelfbeeld, verwoesting van onze landen, vertrek uit onze landen, verlies aan geld en goederen. Veel van onze landen zijn verwoest. Veel van onze kinderen zijn zonder baan. Ze hebben geen hoop en een gebrek aan vertrouwen. En het geld dat ze hebben, heeft geen waarde. Ook al heb je er veel van; je kunt er weinig voor kopen.
Pas op voor afgunst
Er zit nog meer wijsheden in het verhaal van de Profeet Joesoef. Het laat ons inzien, dat mensen ons soms haten; niet omdat we iets slechts gedaan hebben, maar vanwege het goede gedrag dat we tonen of het goede dat ons overkomt. Mensen willen niet herinnerd worden aan hun tekortkomingen door jouw vriendelijkheid, schoonheid of succes. Het maakt ze boos en afgunstig.
Ik heb hiervan geleerd om mensen niet zo maar te vertellen over mijn deugden en gunsten, omdat er een kans bestaat, dat ze kleinhartig en kleingeestig zijn. Ze kijken alleen maar naar wat de ander heeft en zijn onachtzaam en ondankbaar voor wat ze zelf hebben gekregen.
Liefde is niet altijd wederzijds
Daarnaast is het lang niet altijd ‘de wolf’ die je aanvalt. Het mes in je rug komt soms van iemand van wie je het totaal niet had verwacht. Van iemand die je liefhebt! En je dacht dat de liefde wederzijds was!
Het verhaal van de Profeet Joesoef in de Koran is een genezing voor de wanhopigen
Ik heb ook geleerd om de mensen niet te vertellen over mijn angsten, want ze kunnen dat tegen mij gebruiken. De vader van Joesoef zei: “Ik ben bang dat de wolf hem opeet.” En zijn angst werd bewaarheid, toen zijn zoons logen dat de wolf Joesoef had opgegeten.
Deze soera maakt ons erop attent om onszelf te beschermen tegen jaloezie en afgunst. Om in alle nederigheid op Allah te vertrouwen en onze hoop op Hem te richten en niet op andere mensen. Succes komt namelijk van Allah; niet van onszelf noch van andere dienaren.
Genezing voor de wanhopigen
Over deze soera hebben vele ulama (geleerden) gezegd: als een wanhopige dit leest, en hij leest dit met zijn hart, dan is het zijn genezing. Laat de Profeet Joesoef عليه السلام daarom een voorbeeld voor ons zijn. Met zijn verhaal van hoop en de smeekbede die hij verrichtte:
O mijn Heer, voorzeker, U heeft mij een gedeelte van het koninkrijk gegeven en U heeft mij de uitleg van de dromen onderwezen. Schepper van de hemelen en de aarde, U bent mijn Beschermer, op de wereld en in het Hiernamaals, doe mij sterven als iemand die zich (aan Allah) overgegeven heeft en verenig mij met de oprechten.” (Koran, 12:101)
Vertaling door Nora Naber. Hoofdfoto: flickr.com.
