Het kan je overkomen tijdens een samenzijn met collega’s, vrienden of familie, dat iemand zich op een grove manier gedraagt. Iemand die moeite heeft zich op een beleefde manier te uiten. En dat kan je raken als het tegen jouw waarden en normen in druist. Vooral als het om een aanval op jou persoonlijk gaat of om iemand die jij liefhebt. En al helemaal als de kwetsende woorden komen van iemand die jou heel dierbaar is. Hoe kun je jezelf beschermen tegen het woord dat pijn doet of tegen een afwijzende houding? Wat is een remedie voor teleurstelling en verdriet?
“Ik voel me verlaten”
Het overkwam deze moeder, die haar leven wijdde aan haar kinderen en aan haar werk, maar die zich nu verlaten voelt.
Ze laat mij de foto van haar kinderen zien en lucht haar hart: “Ik ben 65 jaar, met pensioen gegaan na 35 jaar gewerkt te hebben als docente. Ik ben weduwe geworden toen ik 30 jaar oud was en had zes kinderen: vier dochters en twee zoons. Ik heb hen mijn tijd, jeugd, geld en gezondheid gegeven. Ze zijn nooit wat tekort gekomen en hadden niemand nodig. Ze hebben nooit het gevoel gehad dat ze anders of minder zijn. Ze zijn allemaal geleerd, ze zijn hoogopgeleid en getrouwd. Ik heb mijn leven geofferd, maar nu ben ik alleen met mijn hulp in de huishouding.”
Ze vertelt me dat haar kinderen wekelijks op bezoek komen, maar haar nooit mee uit nemen. “Ik ben diep gekwetst. Dat komt door de sociale media. Want iedere keer als ik op Snapchat of Facebook kijk, zie ik waar mijn kinderen met hun gezinnen naar toe gaan, naar welke restaurants, en naar welke pretparken. Zonder mij mee te vragen. Terwijl ik fit ben; ik ben gezond, ik kan lopen en ik doe nog aan de mode mee. Ze hoeven zich dus niet voor mij te schamen. Als ik hen vraag, waarom ze mij niet meenemen, zeggen ze: ja we willen jou met rust laten. In het begin was ik heel erg boos en ik ging in discussie met hen. Maar hun reacties deden mij te veel pijn. Het is alsof ik een last voor ze ben.”
“Ik wil gewaardeerd worden”
“Ik wil niets van ze. Het enige dat ik wil is dat ze mij waarderen, en niet dat ik als antiek op de bovenste plank van de kast ligt, bedolven onder het stof. Nu ben ik een oude vrouw geworden die kijkt naar hun mooie glimlachen en geluk, terwijl ik verdrietig ben. Is dat de beloning van een moeder die mooie jaren aan de maatschappij en haar kinderen gaf, om nu huilend naar een scherm te kijken. Waar ging het mis? Hoe is het misgegaan? Dan denk ik aan de aya:
“Wordt goedheid niet met goedheid beantwoord?” (Koran, 55:60)
“Het komt door de sociale media”
Als je zo’n pijnlijk verhaal hoort van een moeder – of van je partner, kind, broer, zus of vriend(in) – wil je zo iemand troosten of bescherming bieden. Je zou graag in gesprek gaan met degenen die de pijn veroorzaken. Maar wat kun je zo iemand het beste aanraden om te doen? Of wat kun je doen als jij zelf gekwetst bent?
Bescherm jezelf
Al iemand niets (meer) zegt, dan lijkt hij of zij vergevingsgezind en mild, maar dat hoeft niet zo te zijn. Van binnen kan iemand zeker nog boosheid en/of pijn voelen. In plaats van het op te kroppen, zou het beter zijn dat we leren onszelf te beschermen. De betreffende moeder verwoordde het zo: “Met sommige mensen ben je als pyrex, verhard glas. Er kan veel gebeuren, maar de relatie is onverwoestbaar. Met anderen, vaak dierbaren, ben je als een porseleinen kopje met een scheur er in. Je wilt het niet wegdoen. Ik doe er een dienblad onder om koffie te kunnen blijven drinken uit het kopje, maar als het kopje alsnog breekt, heb ik mezelf tenminste beschermd.”
Het is belangrijk om jezelf – zowel je hart als je nafs (ego) – te beschermen tegen elke vorm van schade en kwaad. Want de emoties kunnen ons overmannen als we geraakt worden. We kunnen haten, boos worden, jaloers, afgunstig, of gewelddadig. En het kan er zelfs toe leiden dat we er zelf fysiek en/of psychisch ziek van worden.
De remedie staat in de Koran
Op drie plaatsen in de Koran vind je de aanwijzingen waarmee je jezelf kunt beschermen. Zo vinden we een remedie in het laatste deel van soera Al Hidjr. Eerst wordt beschreven hoe verdriet je borst kan beklemmen:
“Voorwaar, Wij weten dat jouw borst benauwd is door wat zij zeggen.” (Koran, 15:97)
En de remedie wordt beschreven in de aya’s (verzen) die daarop volgen:
“Verheerlijk jouw Heer met de lof die Hem toekomt en wees één van degenen die (voor Hem) knielen. En aanbid jouw Heer totdat het zekere (de dood) tot jullie komt.” (Koran, 15, 98 en 99)
Tasbih is de remedie
Tasbih verrichten is de eerste en belangrijkste remedie: dat is een vorm van dhikr (gedenken van Allah) door een (bepaald) aantal keren lofprijzingen te herhalen waarbij je het aantal keren bijhoudt door te tellen met je vingerkootjes. Zoals na het gebed, waarbij we 33 x zeggen “soebhan Allah” – heilig is Allah. Vervolgens 33 x “Alhamdoe lillah” – alle lof aan Allah en 33 x “Allahoe Akbar” – God is de Grootste. En waarbij we afsluiten met 1 x “La ilaha ilallah” – er is geen God dan Allah. Je kunt Allah ook prijzen door middel van Zijn 99 Schone Namen.
Maar je kunt ook op het moment, dat iemand je kwetst, gelijk tasbih doen, bijvoorbeeld doordat je zegt: “Astaghfiroellah” “Dat Allah het moge vergeven”, “La hawla wa la qoewata ila billah” – Er is geen macht of kracht behalve bij Allah. Of: “Hasbi Allah wa ni’mal wakiel” – “Allah is voldoende voor mij, en het beste om op te vertrouwen.” De tweede remedie is: doe sujud (buig neer voor je Schepper met je voorhoofd op de grond) en de derde remedie is Allah blijven aanbidden door je aan de verplichtingen te houden en door een goed mens te zijn totdat je sterft.
De vierde, vijfde en zesde remedie staan in soera Taha.
“Wees daarom geduldig (O Mohammed) met wat zij zeggen, en verheerlijk en prijs jouw Heer vόόr de opkomst van de zon, en vόόr haar ondergang, en gedurende wat uren in de nacht en aan de uiteinden van de dag. Hopelijk ben jij tevreden.” (Koran, 20:130)
Wees geduldig ook al kwetsen zij jou. Verricht tasbih en dank Allah voor de zonsopgang en vlak voor zonsondergang. En sta op de nacht om Hem te danken en te aanbidden. Dan zul je tevreden zijn.
Verlang niet naar de doenja
En als we verdrietig zijn, zoals de moeder in bovenstaande verhaal, dat haar kinderen via sociale media laten weten waar ze zijn, zou de remedie de volgende aya van soera Taha kunnen zijn:
En staar niet met je ogen in verlangen naar zaken die Wij aan verschillende groepen voor vermaak hebben gegeven, (het is slechts) de schittering van het leven van deze wereld, dat Wij hen daarmee mogen testen. Maar de voorziening van jullie Heer is beter en blijvender.” (Koran, 20: 130, 131)
Verlang niet naar de doenja (het wereldse leven) is de zevende remedie. Ook al gaat het om je eigen kinderen waar je teleurgesteld in bent, of je vrienden, of wie dan ook: de voorziening van je Heer is beter en blijvender. Dat moet onze troost en reminder zijn.
Wat hier mooi bij aansluit, staat in soera Al Kahf:
“En wees zelf geduldig met degenen die hun Heer in de morgen en de avond aanroepen, verlangend naar Zijn Aangezicht. En wend jouw ogen niet af van hen omdat jij de versierselen van het wereldse leven wenst. En gehoorzaam niet degene wiens hart Wij Onze gedachtenis hebben doen veronachtzamen en (die) zijn begeerten volgt: en hij is in overtreding in zijn zaak.” (Koran, 18:28)
Immuun voor de pijn
Nogmaals: laat je niet uit het veld slaan door wat ze zeggen. Als mensen je kwetsen, doe dan gelijk tasbih (prijs Allah) en dua (smeekbede). Als de pijn en teleurstelling blijven, vergeet dan niet Allah te smeken in de ochtend vóór het fadjr-gebed, want dat is de tijd dat Allah neerdaalt om de smeekbeden te verhoren van de dienaren die tot Hem smeken. Houd je tong vochtig door het verrichten van tasbih, en zo zal je hart rustig worden en blijven.
Als wij ons deze aya’s ter harte nemen en in ons dagelijks leven gebruik maken van de rijke kennis die ons wordt aangereikt, dan zal dit ons beschermen. Tasbih is een remedie en beschermt je tegen de pijn. De mensen kunnen je niet meer kwetsen; je wordt er immuun voor omdat jij leeft naar de Koran. Maar ook zul je ridha (innerlijke vrede) ervaren in jezelf en in je leven.
De scherpe tong
Laten degenen die trots zijn dat ze zo goed voor zichzelf durven op te komen door brutaal en grofgebekt te zijn, wakker worden door de volgende ahadith (overleveringen) over de scherpe tong van de profeet vrede zij met hem:
“De gelovige is nooit iemand die de mensen aanvalt, ze beledigt, die grof is of grove woorden gebruikt.” (Sahih in Boechari, Tirmidhi, Ahmad, Al Hakim, Al-Bayhaqi, Ibn Abi-d-Dunya)
“Allah houdt niet van degene die grove woorden gebruikt en die grof is. (Hasan in Ahmad, Haakim)
Bir al walidayn
Tot slot: wij lijken soms niet te begrijpen wat Bir al walidayn is (goed gedrag ten opzichte van onze ouders) is. Dat betekent dat wij voor de ouders moeten zorgen en hen geen verdriet mogen doen. Waarbij een goede relatie met de moeder extra benadrukt wordt vanwege de liefde en barmhartigheid van de moeder voor het kind. Als onze ouders de ouderdom bereiken, moeten wij attent zijn dat we niets verkeerds doen of hen kwetsen. Al-Hasan Al-Basri zie hierover: “Bir tegenover de ouders houdt in dat je ze gehoorzaam bent, behalve als ze van je vragen ongehoorzaam te zijn aan Allah. Het tegenovergestelde daarvan is ‘oeqoeq, je ouders verwaarlozen en hen geen vriendelijkheid tonen.” Onze ouders verdienen het niet dat ze zich als een last voelen; ze verdienen onze liefde, respect en aandacht.
“ En Wij bevolen de mens (goedheid) jegens zijn ouders. Zijn moeder droeg hem in zwakheid op zwakheid en het zogen van hem duurde twee jaren. Wees daarom Mij en jouw ouders dankbaar. Tot Mij is de terugkeer.” (Koran, 31:14)
Hoe is het toch mogelijk dat we tegenover de buitenwereld altijd beleefd en vriendelijk zijn, maar zodra we thuiskomen, dat masker laten vallen? Terwijl onze dierbaren in feite het beste van ons verdienen. Laten we ook in onze eigen omgeving op onze woorden letten in de wetenschap dat Allah en Zijn engelen altijd onze getuigen zullen zijn.
Als jij geen grofheid over je heen wil krijgen, geef dan zelf het voorbeeld. Bescherm jezelf en je gezinsleden door middel van de toepassing van de remedies uit de Koran en bescherm anderen tegen jouw scherpe tong.
