Sommigen zeggen dat geluk komt uit je geloof en je relatie met Allah, maar is dat genoeg om altijd gelukkig te zijn? Misschien moeten we vooral kijken naar hoe we geluk definiëren. Is het een constante staat van zijn? Dat als je eenmaal gelukkig bent, je dit ook zult blijven? Of is geluk vluchtig en kan het op verschillende momenten in verschillende gedaanten verschijnen?
Dit artikel is geïnspireerd op de Engelse Youtube serie Honest Tea Talks. Dit is een initiatief van drie zusters die verbonden zijn aan Solace, een netwerk voor bekeerde moslims die hulp nodig hebben (en inmiddels ook in Nederland actief is). Ze laten zien hoe schadelijk het kan zijn om altijd een masker te dragen. Waardoor eerlijke en echte gesprekken alleen maar gevoerd worden achter gesloten deuren en je als vrouw kunt gaan denken dat je als enige dit soort gevoelens hebt. De Engelstalige aflevering over ‘Happiness’ vind je hier.
Geluk in deze wereld of in het hiernamaals?
Eén van de zusters uit de serie stelt de vraag: Bestaat geluk eigenlijk wel in deze doenja, dit wereldse leven? Of is geluk alleen maar voor ons weggelegd als we Djennah, het paradijs bereiken?
Als al onze verlangens en al ons geluk namelijk gericht zijn op het hiernamaals, waarvoor leven we dan nog in deze wereld? Hoe kunnen mensen die ongelukkig zijn in deze wereld toch zeggen dat ze tevreden zijn met geluk in het hiernamaals? Is dat wel de bedoeling? Het antwoord hierop is misschien dat deze mensen het zo moeilijk hebben in deze wereld dat ze troost vinden in het gegeven dat het ware geluk in het hiernamaals ligt. Dat hun lijden niet voor niets is.
Geluk is het bewust leven in het moment
Een zuster uit de serie legt het als volgt uit: “Geluk vind je niet in dingen of mensen, maar is afhankelijk van hoe jij je verhoudt tot deze dingen en mensen. Als we niet in contact staan met dingen die gebeuren of mensen om ons heen, dan voelen we ons minder gelukkig.” Een herkenbaar voorbeeld uit onze tijd is dat je in gesprek bent met iemand terwijl je ook op je telefoon kijkt. Als je de telefoon zou wegleggen en echt aanwezig zou zijn in het gesprek in connectie met de ander, dan zou je genieten van het moment. En dat kan leiden tot geluk.
Als je ervoor kiest om niet bij de pakken neer te zitten en gelukkig te zijn, leef dan bewust in het moment. Dit is wat tegenwoordig ook wel ‘mindfulness’ genoemd wordt. Een concept dat door moslims en niet-moslims gebruikt wordt en goed op de islam aansluit.
Geluk in de kleine dingen des levens
Een andere zuster in het gesprek zegt dat we geluk op elk moment van de dag kunnen ervaren. En dit is niet om moeilijkheden en problemen te bagatelliseren. Maar Allah brengt verschillende dingen op ons pad; fijne momenten én moeilijkheden. Dat is voorbeschikt en daar kunnen we niks aan veranderen. Het gaat echter om de manier hoe we hiermee omgaan. Kunnen we wat ons overkomt innerlijk accepteren, er tevreden mee zijn en er niet tegen strijden?
Als je erg ongelukkig bent en een moeilijk leven hebt, klinkt het misschien nogal neerbuigend dat men zegt dat geluk een keuze is. Je kunt namelijk moeilijk zomaar beslissen dat je vanaf vandaag gelukkig zal zijn. Je kunt die keuze maken, maar die keuze zal ondersteund moeten worden door daden wil het iets betekenen.
Geluk in dankbaarheid
Tijdens het theekransje wordt een ander voorbeeld aangehaald over een moeder die in het ziekenhuis was omdat haar zoontje heel erg ziek was. In plaats van depressief in een hoekje te zitten, maakte zij bewust de keuze om het goede van de situatie in te zien. “Alhamdoelillah,” zei ze. “We wonen in een land met gratis gezondheidszorg.” En op dat moment vond zij genade en geluk in haar dankbaarheid.
Ik bevond mij gisteren in een situatie waarin ik mij ineens bewust was van mijn zegeningen. Dit vraagt misschien om een kleine uitleg; ik heb de ziekte multiple sclerose (MS), een auto-immuunziekte die het omhulsel van de zenuwen aantast. In de praktijk komt het er in mijn geval op neer dat ik inmiddels rolstoelafhankelijk ben. Ik kan niet meer lopen, heb spasticiteit in mijn lichaam en ook nog wat andere kwaaltjes. Deze week ging alles moeizamer en kwam het een aantal keer voor dat ik bij de overgang van bijvoorbeeld de rolstoel naar de bank op de grond terechtkwam. En dan kan ik zelf niet meer opstaan en heb ik dus hulp nodig.
Op zulke momenten voel ik mij vreselijk afhankelijk en erg klein. Ik kan er ook niets aan doen dat ik dan altijd moet huilen. Maar ‘s middags toen alles eigenlijk weer beter ging, dacht ik na over het goede dat ik in mijn leven heb ondanks of misschien zelfs wel dankzij de MS. Allereerst ben ik dankbaar dat ik in een land als Nederland woon. Ja, er zijn nog veel dingen die niet goed zijn of beter kunnen – denk aan toegankelijkheid voor mensen met een rolstoel – maar ik krijg eigenlijk al de dingen die ik nodig heb om mijn leven makkelijker te maken.
Omdenken stelt niet de vraag: Is mijn glas half leeg of halfvol, maar: ‘Waar is de kraan?’
Jezelf terug oppakken na een huilbui
Ik heb twee zusters die mij dagelijks bij de persoonlijke verzorging en in het huishouden helpen en kan altijd een beroep doen op andere zusters. Hier ben ik zo dankbaar voor. Zonder hen zou ik mijn bed niet eens uit kunnen komen. En hoewel ik niet blij ben dat ik deze ziekte heb, besef ik terdege dat ik met al deze dingen van geluk mag spreken. Ik stel me zo voor dat als je in een land woont waar je deze voorzieningen niet hebt, het leven een stuk zwaarder is. Dat je min of meer opgesloten zit in je huis en afhankelijk bent van de goodwill van anderen.
Ik leid binnen de grenzen van mijn beperking een actief leven. En dat maakt dat ik na een flinke huilbui, mezelf oppak. “Zie wat er allemaal wél mogelijk is!” Ik besef dan dat ik eigenlijk zoveel in mijn leven heb om dankbaar te zijn. En dus gelukkig.
Optimistisch en positief
Ik heb een vriendin die zo positief in het leven staat dat het me in tijden dat het mij niet goed ging, best soms irriteerde. Hoe was het mogelijk dat zij zo blij, optimistisch en positief was? In die tijd was mijn glas eerder half leeg dan halfvol. Ik hield en houd van haar, maar soms was haar positiviteit gewoon te veel om aan te zien. Ik merkte dat ik daar helemaal niet vrolijk van werd, juist in tegendeel. Toen er een periode in mijn leven aanbrak waarin alles eigenlijk duister was, merkte ik dat ik toch graag een voorbeeld aan haar wilde nemen. Ik wilde ook een zekere controle over mijn gevoelens, gelukkig zijn.
Omdenken
Mijn vriendin is zelf een groot voorstander van mindfulness en ook van het concept omdenken. We zijn in die tijd met een aantal zusters naar de theatershow ‘omdenken’ gegaan. Het idee achter omdenken is dat je dingen die gebeuren op een andere, positieve manier benadert. Een voorbeeld hiervan stond beschreven op een kaart die we na afloop kregen.
Stel jezelf de vraag: Is er een probleem? Ja of nee. Is het antwoord ‘nee’ dan is er dus niets aan de hand. Als het antwoord ‘ja’ is, dan volgt de volgende vraag: Kun je er wat aan doen? Is het antwoord ‘ja’ dan is het probleem opgelost en is het antwoord ‘nee’ dan moet je het probleem loslaten want dan kun je er niets mee.
Accepteer wat je niet kunt veranderen en verander wat je niet kunt accepteren. Omdenken stelt niet de vraag: Is mijn glas halfleeg of halfvol, maar: ‘Waar is de kraan?’
Tijd nemen om even stil te staan
Een tweede voorbeeld wordt gegeven door een zuster die in het buitenland woont. Telkens wanneer zij in Engeland terugkomt, valt haar op hoe ongelukkig de mensen eruit zien terwijl degenen in haar nieuwe omgeving die in pure armoede en ellende leven, lachen. Zij wijt dit aan de mate van afleiding die we in ons leven hebben. In dit deel van de wereld hebben we eigenlijk alles, maar het is zoveel dat we niet de tijd nemen om af en toe eens stil te staan.
Andere landen hebben juist niets en er is dan ook niets wat de inwoners kan afleiden van geluk. In hun ellende hebben ze geen andere keus dan overal het goede te zien en tevreden te zijn met kleine dingen. Veel westerlingen hebben zichzelf aangeleerd dat als ze dit of dat bereiken ze gelukkig zullen zijn. En tot die tijd zijn ze alleen maar gericht op het behalen van hun doelen en leven ze niet in het moment. Wanneer ze dan eindelijk hun doel wel behalen, blijkt ineens dat ze er niet gelukkig van worden.
Band met Allah
De reis naar geluk hangt ook sterk samen met hoe je ten opzichte van Allah in je leven laat, de connectie die je met Hem hebt. Als je in moeilijke en gelukkige tijden Hem kunt smeken of kunt danken, geeft dat een intens gevoel van geluk. Vaak raffelen we onze daden van aanbidding af. We reciteren bijvoorbeeld vaak de Koran zonder dat we ons bewust zijn van wat we eigenlijk lezen. Als we ook bij deze handelingen bewust in het moment leven en volledig aanwezig zijn, geeft dit een compleet andere ervaring. Als je je bewust bent dat Allah intensief naar je luistert en dat jij slechts een nederige dienaar bent die Zijn hulp nodig heeft, geeft dit een meerwaarde aan je smeekbeden.
Geluk kun je leren, je hoeft alleen maar de keuze te maken
Zoetheid van imaan, geloof
Ik prijs mezelf gelukkig dat ik de zoetheid van het geloof kon proeven. In tijden dat mijn imaan sterk was, kon weinig me deren. Het was Allah en ik en ik en Allah. Er was niets zaliger dan tijdens het ochtendgebed in het donker op mijn gebedskleed te zitten, mijn hoofd voor Allah te buigen en al mijn zorgen en conflicten bij Hem neer te leggen. Op die momenten vloeiden de tranen rijkelijk en hoewel dit misschien raar klinkt, zijn dit de mooiste momenten van verdriet geweest. Ik voelde me gesterkt door de gedachte dat ik niet alleen was en dat ik met Zijn hulp alles aankon. Dit maakte me krachtiger; ik kon moeilijke zaken beter loslaten door ze bij Allah te leggen en het maakte mij ook sterker als moslim omdat ik uit dankbaarheid daden van aanbidding makkelijker kon verrichten.
Oefening baart kunst
Om gelukkig te zijn, moet je echt aanwezig zijn en je bewust zijn van wat je voelt. Dat je weet dat de afleidingen om maar niet aan je verdriet te hoeven denken, slechts kortstondig verlichting geven. Als je namelijk al deze afleidingen weghaalt, zit daar nog steeds het gevoel waar je niets mee gedaan hebt. Dit is iets wat je echt moet oefenen. Want oude gewoontes laat je niet zomaar los. Het is ook nu een kwestie van een keuze maken en alle afleidingen los te laten. Echt te voelen wat er op dit moment in je leven gaande is.
‘Gelukkig’ opvoeden
Dit geldt ook in de opvoeding. Eén van de zusters werd emotioneel bij de herinnering aan een moment waarop ze opgeslokt werd door haar werk en geen tijd voor haar dochtertje had.
Nu mijn eigen kinderen ouder zijn, realiseer ik me dat ik tijdens hun opvoeding veel te weinig in het moment geleefd heb. Om eerlijk te zijn, voortbordurend op de vorige aflevering van honest Tea Talks over ‘echt’ zijn, vond ik de opvoeding gewoon zwaar. Ik heb drie zoons en die maakten regelmatig ruzie en vochten met elkaar. Gek werd ik ervan. Als ik terugkijk op die periode was ik zo ongeduldig en zo met mezelf bezig. Ik wilde ook alles goed doen en legde daardoor de lat hoog. Zowel voor mezelf, mijn partner en ook voor mijn kinderen. Ik was zo bezig met hoe ik het wilde dat ik vergat te genieten van het moment.
Op het moment dat ik dit schrijf, worden mijn ogen weer waterig. Ik heb hier zo’n spijt van. Hun jeugd is eigenlijk voorbij gevlogen zonder dat ik er optimaal van heb genoten. Als ik foto’s zie van toen ze klein waren, zie ik lieve, grappige kinderen maar op dat moment zag ik alleen maar hoe druk en vervelend ze waren. Dat mijn kinderen zulke leuke jongemannen zijn geworden, is dan ook ondanks mij en niet dankzij mij.
De logica van geluk
Een boek dat je kan helpen gelukkig te worden ondanks je omstandigheden is De logica van geluk geschreven door Mo Gawdat. De schrijver van dit boek had in wereldse termen alles bereikt. Toen zijn zoon echter onverwachts stierf, besefte hij dat hij helemaal niets had. Met zijn zoon als voorbeeld is hij op zoek gegaan naar geluk. Dit heeft hij op een zo wetenschappelijk mogelijke wijze proberen te doen. Het boek is makkelijk om te lezen en staat vol tips die je ter plekke in praktijk kunt brengen.
Mindfulness, omdenken en ‘De logica van geluk’ komen alle drie eigenlijk op hetzelfde neer: Geluk kun je leren, je hoeft alleen maar de keuze te maken.
Hoe ervaar jij geluk in je leven?
