Toen mijn zoon op de middelbare school begon, leek het hem allemaal voor de wind te gaan. Het leren ging hem makkelijk af; hij hoefde weinig moeite te doen. Maar in de tweede klas veranderde dat. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat hij lange tijd achter de PlayStation zat – met name op de momenten dat ik niet thuis was – en dat hij school verwaarloosde. Toen ik hem vroeg waarom, zei hij: “Ik ben een beetje depressief.” Ik was geschokt, want ik had niets in de gaten.
“Tienerjongens hebben krachtige gevoelens, maar ouders denken vaak dat hun zwijgen betekent dat ze liever met rust gelaten worden,” aldus Kenneth Ginsburg, schrijver van “Raising Kids to Thrive” en mede-eigenaar van het Centrum voor Ouders en Tieners Communicatie in het Kinderziekenhuis van Philadelphia. “Dat is de fabel waar we tegen moeten vechten,” legt hij uit. “Jongens hebben een rijk innerlijk leven, en zij geven bijzonder om trouw, vriendschap en het beschermen van de mensen van wie ze houden.”
Volgens Ginsburg gaat het bij het behouden en versterken van de relatie tussen ouder en zoon in de tienerjaren meer om het omarmen van een filosofie dan om het invullen van een checklist. “Als je aanwezig bent, werkelijk gelooft in het kind, hem behandelt als de expert over zijn eigen leven en op de juiste tijd en plaats naar hem luistert, dan komt het vanzelf goed.” Hij voegt eraan toe dat sommige jongens stiller worden op het moment dat ze de puberteit ingaan, maar dat betekent niet dat ouders op een andere manier met ze moeten communiceren.
Hoe maak je als ouder nu het best contact met je puberzoon?
Houd contact met je tienerzoon; praat niet alleen over school en zijn gedrag
-
Focus op liefdevolle zinvolle interacties
Als ouders hun liefde en de onvoorwaardelijkheid van hun aanwezigheid blijven tonen, zullen ze een veilige haven zijn voor de zoon om over zijn gevoelens te praten. “Ouders moeten weten wie hun kind is, toestaan dat ze wat onevenwichtig zijn en blijven genieten van hun kind,” zegt Ginsburg. Hij stimuleert ouders om aandachtig te luisteren en te focussen op betekenisvolle interacties. “Veel mensen denken dat zinvolle gesprekken over schoolniveau en gedrag moeten gaan, maar het gaat werkelijk om in contact blijven met je kind en weten wat voor hem belangrijk is,” legt hij uit.
De relatie zal eronder lijden als ouders zich fixeren op de gebreken van het kind in plaats van op zijn sterke kanten. “Als je zoon geen goede atleet is, en je aandacht gaat daar naar uit in plaats van dat je opmerkt dat hij een goede kunstenaar is of een trouwe vriend, dan is het voor hem alsof hij niet goed genoeg is zoals hij is.”
Ouders moeten verdraagzaam zijn en onbevooroordeeld. De thema’s van de puberteit zijn:
– Zijn mijn ouders trots op me?
– Hoor ik erbij (bij mijn vrienden)?
– Doe ik het goed op school?
– Heb ik enig idee wat ik wil met mijn leven?
– Voel ik me op mijn gemak met mijn seksuele ontwikkeling?
– En vooral: ben ik goed genoeg?
“Als je alles bij elkaar optelt, begrijp je hoe belangrijk het is dat een ouder van zijn kind houdt zoals hij is. Dat is de basis die veiligheid biedt voor een jongeman om al de lastige (levens)vragen te beantwoorden,” aldus Ginsberg.
-
Wees als vader een rolmodel
Als ouders willen dat hun zoon zijn gevoelens deelt, dat hij om hulp vraagt en zich kwetsbaar opstelt, moeten ze het eerst hebben over de stereotypen omtrent mannelijkheid. “Als je met mensen uit de jaren 50 en 60 spreekt,” zegt Ginsburg, “hielden mannen hun gevoelens voor zichzelf en bleven ze zwijgen totdat ze ervan overtuigd waren dat ze maar weinig voelden.” Hij merkt op dat het veel gezonder is voor jonge mannen om gevoelens te hebben en om vervolgens uit te zoeken hoe ze deze kunnen erkennen en uiten.
Vooral vaders moeten volgens hem rolmodellen zijn: “Als ik heel gestrest ben, doe ik dan alsof het me niets kan schelen of bel ik een vriend? Als ik een slechte dag heb, ga ik dan drinken of ga ik rennen?” vraagt Ginsburg. “Elke keer als ik uiting geef aan een emotie en een oplossing zoek in plaats van dat ik het ontken of er voor wegloop, doe ik voor hoe ik als een echte man met echte emoties om ga.” Volgens hem moeten we genuanceerder, realistischer zijn over mannelijkheid, waar het menselijke contact een belangrijk onderdeel van is.
-
Toon interesse in het leven van je tienerzoon
Als ouders hun oprechte interesse tonen voor hun zoons passies, zullen ze eerder een goede band opbouwen. Wees aanwezig bij het theateroptreden van zijn klas, zijn voetbalwedstrijden, en wees op de hoogte van wat hij leert op school. Hoe meer ouders over het leven van hun zoon weten, hoe meer onderwerpen ze samen hebben om over te praten. Zoek activiteiten die passen bij zijn interesses, of het nu om een sportevenement gaat, een film of een museum. Weet waar je kind graag rondhangt als hij wil ontspannen.
Dit betekent overigens niet dat je over zijn grenzen heen gaat. Ouders kunnen oprechte interesse tonen maar moeten niet hun zoons behoefte aan privacy en zelfstandigheid schenden.
-
Stel vragen en wacht dan geduldig af
Om een gesprek mogelijk te maken, kunnen ouders hun zonen concrete vragen stellen waar een duidelijk antwoord op gegeven kan worden. “Vraag ze wat het leukste en het vervelendste was wat ze op school hebben meegemaakt. Vraag ze of het inmiddels beter gaat met de wiskundeleraar,” zegt Michael Thompson, een klinisch psycholoog en schrijver van ‘Raising Cain: Protecting the Emotional Life of Boys.’ Als je vraag niet concreet is, denken ze: waar gaat dit gesprek naartoe en waarom wil mijn (vader of) moeder dit weten?”
Toon interesse in de hobby’s van je tienerzoon; ga vaker samen ‘bankhangen’. Ouders moeten ook geduldig kunnen afwachten. “Als je denkt dat je elk moment zo maar de diepte in kunt gaan, duw je je zoon misschien wel verder van je af,” zegt Ginsburg. “Je zou een wandeling kunnen maken of samen gaan vissen, en dan zul je zien dat na een half uurtje of drie uren van stilzwijgen, hij zijn gedachten en gevoelens vanzelf gaat spuien.” Ouders zullen met de stilte moeten leren omgaan terwijl hun zoons reflecteren, en erop vertrouwen dat het op het juiste moment eruit zal komen.
-
Kies de tijd en de plaats om contact te maken
Als ouder kun je creatief zijn over wanneer en hoe je met je zoon in gesprek gaat, zo meent Aziz Abdur-Ra’oof, een voormalige nationale Football League-speler en maatschappelijk onderwijsadviseur die tienerjongens begeleidt. “Als ze van games houden, vraag ze dan hoe ze het spelen,” stelt hij voor.” Of het nu etenstijd of bedtijd is, houd een tijd aan waarop de zoon verwacht dat hij kan praten, zorg zelf voor een goed begin van het gesprek en wees er voor hem.” Dat betekent volgens hem dat de televisie uit is, en dat je niet middenin het gesprek een telefoonoproep beantwoordt, want dan zullen ze denken dat je niet geïnteresseerd bent.
Ginsburg houdt ervan om contact te leggen in de auto. Jongens vinden die setting vaak minder confronterend. Er is minder oogcontact en je kunt over dingen praten die je onderweg tegenkomt zonder dat je zijn personal space binnendringt.
-
Begin zelf over ongemakkelijke onderwerpen
Als ouders over ongemakkelijke onderwerpen willen praten met hun zoon, moeten ze zelf het startschot geven. Volgens Thompson praten de meeste ouders nooit met hun zoon over seksualiteit. Hij dringt aan om de kinderen over de feiten te vertellen en om hen duidelijk te maken dat ze elke vraag mogen stellen.
Ouders moeten opletten dat ze niet te heftig reageren als hun zoon op een gevoelig terrein terecht komt, want dan slaat het gesprek dicht. “Je kunt je ouders misschien heel druk maken over iets dat het kind gezegd heeft, terwijl het kind het eigenlijk niet zo bedoelde zoals zij dat dachten,” zegt Abdur-Ra’oof. Het gesprek zal op gang blijven als de ouders een open mind-set hebben en soepel zijn.
-
Praat met je tienerzoon over de zin van het leven
Het is ook belangrijk om vaste momenten te creëren waarop je samen praat over de zin van het leven. Als ouder geef je vaak het voorbeeld en vertel je over het geloof in Allah, maar laat ook ruimte voor je zoon om de vragen te stellen die hij mogelijk heeft in zijn hart of de zaken waar hij moeite mee heeft. Als hij iets niet begrijpt of twijfelt, wil dat nog niet zeggen dat hij niet gelooft. Dat wil zeggen dat hij zich bezig houdt met zingeving. En daar moet je blij mee zijn.
Onze moslimzoons leven tussen twee culturen die doorgaans niet overeenkomen: de cultuur op school en de cultuur thuis. Ze zullen hun eigen weg daarin moeten zien te vinden en als ouder is het jouw nobele taak om hen daarbij te begeleiden. Als je zoon vragen heeft over het geloof of over de regels van het geloof, ga daar dan serieus op in. Als daar geen goede uitleg over gegeven wordt, en hij kan nergens terecht met zijn vragen of kritiek, dan zal zijn onbegrip en desinteresse toenemen. Wakker het geloof dus aan door je zoon vragen te stellen over hoe hij ergens in staat. Je zult soms verbaasd zijn over zijn wijsheid. Benoem de deugden die je bij hem ziet; het zal hem en jou als ouder goed doen.
-
Vertel hem dat zijn welzijn het belangrijkste is voor jou
Wat mijn eigen zoon betreft. Toen ik een op een dag een wandeling met hem maakte, en zelf vertelde over wat ik lastig vond in het leven, begon hij daarna vanzelf te praten. Hij vertelde dat hij zoveel druk voelde vanuit school en thuis om het allemaal goed te doen. Ik kwam erachter dat hij in paniek raakt als hij niet aan de verwachtingen voldoet en dan maar gewoon opgeeft. De PlayStation was zijn moment van ont-stressen.
Toen het hoge woord er eenmaal uit was, hebben we afspraken gemaakt over het gebruik van de PlayStation en heb ik hem verzekerd dat het ons niet om de schoolresultaten gaat, maar om zijn welzijn. Dat het belangrijk is om positief te denken. En dat hij zijn verhaal altijd bij God kwijt kan. Ook zit ik vaker bij hem op zijn kamer om te ‘bankhangen’ en te kletsen. Het mooie is dat hij nu zelf ook kan aangeven wat hij wel of niet waardeert tijdens onze gesprekken. Dat helpt mij om een betere ouder te zijn.
Niet dat hij altijd zijn mond opendoet als ik vragen stel. Ouders moeten ook niet alles willen weten. Zoals Thompson zegt, zijn er geen ouders die over magische krachten beschikken om een 15-jarige jongen te laten praten.
