Polygamie is iets waar je als moslim(a) misschien wel eens over hebt nagedacht. Als je bent zoals ik, zul je je vooral hebben afgevraagd hoe zoiets nu werkt in de praktijk. Mij intrigeert vooral de volgende vraag: hoe ervaren vrouwen die hun man delen dit?
Onlangs leerde ik Fatiha kennen, een vrouw die me dit uit eigen ervaring kan vertellen. Eindelijk eens iemand die niet alleen een mening heeft over polygamie, maar exact kan vertellen hoe het haar leven heeft veranderd. Ze staat open voor een uitgebreid gesprek. Dus ik brand los….
> Had je, zoals velen, moeite met het idee van polygamie?
“Toen ik er voor het eerst over nadacht, dacht ik dat ik het best aan zou kunnen. Maar tegelijkertijd dacht ik: yeah right…het is gewoon tough talk omdat je weet dat het toch niet op de stoep staat. Maar hoe vaker ik erover nadacht en hoe vaker ik er met andere zusters over sprak; niks in mij raakte in paniek en niks in mij had het idee dat ik dat écht niet, never nooit zou doen.
Sterker nog…ik ging mij voorstellingen maken. Stel dat ik getrouwd zou zijn en een van mijn beste vriendinnen zou de tweede vrouw worden? En ik dacht: cóól! Maar mijn vriendinnen dachten daar wel anders over, merkte ik al snel.
Ik ging er toen nog vanuit dat ik de eerste vrouw zou zijn en dat ik dan vrede zou hebben met een tweede vrouw voor mijn man. Een zuster die misschien niemand had of die door welke reden dan ook geen kans maakte op een huwelijk. Zo iemand dan helpen door haar ook het huwelijksleven te gunnen. En daarbij bedacht ik me dat ik dan al een stuk ouder zou zijn en dat ik mijn man al jaren zou kennen en we beiden ons imaan versterkt zouden hebben.
> Hoe kwam je aanstaande man op je pad?
Op een dag attendeerde een zuster mij op een vrouw die op zoek was naar een tweede vrouw voor haar man. Mijn vriendinnen vonden het maar raar, maar ik had behoefte meer over deze vrouw te weten. Ik mailde haar en vertelde haar dat ik benieuwd was naar haar verhaal, maar dat dat niet alleen uit nieuwsgierigheid was, maar dat ik oprecht positieve gedachten over polygamie had.
Al gauw hadden we een afspraak gemaakt. Ik was best zenuwachtig toen ik bij haar thuis kwam. Maar het klikte meteen. Deze vrouw vertelde me dat haar man al enige tijd de behoefte had aan meer intimiteit. Niet omdat zijn huidige vrouw niet goed genoeg was of dat er iets aan hun huwelijk schortte. Ik vond het bijzonder dat ze dit voor haar man wilde doen en dat ze daar zo open over was.”
> Was je niet enorm bang voor waar je aan zou beginnen?
“De klik met deze zuster was meteen zo goed en ik voelde dat ook haar intenties oprecht waren. We hebben eerst heel veel contact met elkaar gehad voordat de man in beeld kwam. Het leek bijna wel alsof ik met haar ging trouwen!
We wisten niet goed hoe ik dit aan moesten pakken, want mijn ouders zouden niet enthousiast reageren. Het zou voor mij de eerste keer zijn dat ik ging trouwen en als tweede vrouw was vast niet wat zij in gedachten hadden. Ik heb mijn man, die toen dus nog maar een kandidaat was, ontmoet in het bijzijn van zijn eerste vrouw. Op deze wijze waren we niet alleen met elkaar en omdat ik al zo’n goede band met zijn vrouw had, voelde ik me ook genoeg op mijn gemak om vragen te stellen.
Ook heb ik hem online vragen kunnen stellen waarbij ik altijd zijn vrouw bij de mailwisseling betrok. Ik heb nooit alleen contact met hem gehad.”
> Hoe heb je je ouders dit verteld?
“Dat was inderdaad nog wel een ander verhaal. Als eerste heb ik het mijn zusje en moeder verteld. Zij waren natuurlijk enorm verbaasd; mijn moeder zelfs een beetje in shock. Maar ze keurden het niet af, omdat ze weten dat ik niet zomaar ergens aan begin zonder er zeker van te zijn.
Mijn moeder heeft het mijn vader verteld en zijn reactie was nogal teleurstellend. Hij was boos, verdrietig, kon er geen begrip voor opbrengen. Maar toen hij zag dat dit echt was wat ik wilde, wilde hij mijn aanstaande wel ontmoeten. Ook hij was onder de indruk van de man die zijn dochter wilde trouwen en van mijn moeder hoorde ik dat hij groot respect had voor de eerste vrouw. Nou, dat had ik ook.”
Wat zegt de Koran over polygamie?
(*) Polygamie kent twee vormen. We spreken over polygynie als één man met meer dan één vrouw getrouwd is. Als één vrouw meerdere partners heeft, noemen we dat polyandrie. In de Koran wordt alleen gesproken over polygynie:
“En indien jullie vrezen de (vrouwelijke) wezen niet rechtvaardig (in hun recht op een bruidsschat) te behandelen, trouwt dan met de vrouwen die jullie aanstaan, twee, drie of vier. En als jullie vrezen hen niet rechtvaardig (te kunnen) verzorgen, dan een, of wat jullie aan slavinnen bezitten.” (Koran, 4:3)
In de Koran (4:129) waarschuwt Allah de mannen dat het heel moeilijk is om écht rechtvaardig te kunnen zijn. Sommige geleerden concluderen hieruit dat praktisch gezien monogamie de norm is. Polygamie kwam al voor de islam veel voor en was/is dus niet voorbehouden aan moslims. Vandaag de dag komt polygamie het meest voor in Afrikaanse landen met een christelijke bevolking.
> Hoe voelde het om na de bruiloft naar het huis van je nieuwe man te gaan, terwijl je wist dat er nog een vrouw op hem zat te wachten?
“Mijn mede-echtgenote (co-vrouw) en ik hadden hier al veel over gepraat. Ik was maagd, dus had recht op zeven opeenvolgende nachten. Van mij hadden het er ook minder mogen zijn omdat ik bang was dat zij hier erg onder zou lijden. Maar zij wilde hier niet van horen en vond dat dat gewoon mijn recht was. Ze wist dat het moeilijk zou worden, maar ze gunde mij het beste.
Op zich was de eerste nacht niet anders dan in een monogaam huwelijk. Ik vond het wel heel moeilijk om een paar dagen later mijn mede-echtgenote onder ogen te komen. Ik zag ook dat ze veel gehuild had. Ze omhelsde me heel hartelijk, maar ook toen merkte ik dat ze erg emotioneel was. Op dat moment ging ik nog meer van haar houden.”
> Was het altijd pais en vree?
“Nee, ik denk dat het vooral voor mijn mede-echtgenote echt een zware periode is geweest die eerste maanden. Maar gelukkig konden we heel goed met elkaar praten. Ze vertelde me dat ze heel blij met mij was, maar dat het toch was alsof ze een stuk van zichzelf moest inleveren. Ze was al meerdere jaren getrouwd met deze man en nu stond haar leven eigenlijk op zijn kop. Er waren momenten dat ik niet wist of ik haar kon bellen of bij haar langs kon gaan of dat afstand beter zou zijn. Maar zij heeft me nooit het gevoel gegeven dat ik minder was of een last.”
> Had je zelf dan geen last van jaloezie?
“Ik zou het geen jaloezie willen noemen. Ik was soms wat onzeker over mijn rol in het gezin en in het hart van mijn man. Mijn man en zijn eerste vrouw waren zo goed op elkaar ingespeeld, zij kende hem als geen ander. Ik moest hem nog helemaal opnieuw leren kennen. Maar ik hield mezelf voor dat dat eigenlijk niet anders was dan in een monogaam huwelijk. Het eerste jaar was het zwaarst, zowel voor mijn mede-echtgenote als voor mij. Het was toch een heel nieuw leven wat we samen gingen delen. Maar na dat eerste jaar zaten we alle drie beter in ons vel en voelde ik me zeker als een volwaardige echtgenote van mijn man. Zij had haar kwaliteiten en ik de mijne.”
Het verhaal van Fatiha is open en eerlijk en lijkt vooral een succes omdat de echtelieden alle drie serieus bezig waren met de gevoelens van de anderen.
Fatiha: “De klik met de eerste vrouw was meteen goed en haar intenties waren oprecht”
Dat het ook compleet anders kan lopen, hoorde ik van Latifa. Bij haar was het helaas geen happy end. Ook zij stemt toe in een openhartig gesprek.
> Hoe kwam de tweede vrouw in je leven?
“Een paar jaar geleden is mijn (nu ex-)man zonder het mij te vertellen met een andere vrouw getrouwd. Ik had al een tijdje het idee dat er iets niet klopte. Hij was veel weg van huis en als hij thuis was, leek hij nogal afwezig. Ik had hem meerdere keren gevraagd of er iets was, maar dit ontkende hij steeds. Hij was gewoon druk met zijn werk. Tot we op een nacht in bed lagen en hij zich naar me toekeerde.
Hij vroeg: ‘Zou je me alles vergeven?’ Ik wist niet waar hij op doelde maar alle alarmbellen gingen af. Om de avond niet in ruzie te eindigen, vertelde ik hem dat ik hem alles zou vergeven als hij eerlijk tegen me zou zijn. Toen vertelde hij mij dat hij een tijd geleden een vrouw had leren kennen en dat hij daar inmiddels mee getrouwd was. Ik dacht dat ik ter plekke dood zou gaan. Ik was zo verbijsterd dat ik hem zei dat we er de volgende dag verder over zouden praten. We zijn toen gewoon gaan slapen. Nu begrijp ik niet dat ik überhaupt nog heb kunnen slapen.
De weken erna zijn als een roes aan me voorbijgegaan; ik leefde heel erg in ontkenning. Dit kon niet waar zijn, wat was er mis met mij? Wat was er mis met hém?
Af en toe was hij ‘s nachts niet thuis en hoewel we er niet over spraken, was het duidelijk waar hij de nacht had doorgebracht. Het was niet eerlijk ten opzichte van mij, maar ook niet eerlijk ten opzichte van haar want hij verdeelde zijn tijd niet zoals het hoorde. Maar daar klaagde ik niet over, want ik was alleen met mezelf bezig.”
> Hoe heb je je door deze periode heen geslagen?
“Ik heb geen idee. Het ene moment huilde ik tot ik dacht dat ik letterlijk op zou drogen en het andere moment leidde ik mijn leven alsof er niets aan de hand was. Ik moest ook wel, want we hadden vier kinderen. Wie de tweede vrouw was, wist ik niet. En mijn man vertelde het mij ook niet. Ik wilde geen contact met haar en zij kennelijk ook niet met mij. Op een gegeven moment merkte ik dat hij regelmatiger ‘s nachts wegbleef.
Het was duidelijk dat de ene nacht voor mij was en de andere voor die vrouw die mijn leven op zijn kop gezet dat. Ik wist niet eens op wie ik boos moest zijn; op haar, omdat ze me mijn man had afgenomen terwijl ze wist dat hij getrouwd was of juist op hem omdat hij dit stiekem achter mijn rug om gedaan had. In deze periode heb ik me afgesloten voor alles en iedereen, behalve voor mijn kinderen.
Ik kon de woorden niet vinden om te zeggen wat er in mij omging. Daar kwam bij dat ik helemaal niemand kende die ook in polygamie leefde. Eigenlijk schaamde ik me.
Mijn huwelijk was best wel goed in mijn opinie, dus ik begreep niet wat hij bij een andere vrouw te zoeken had. Hij was mijn jeugdliefde, dus al heb ik het zeker overwogen, ik kon de stap niet nemen om daadwerkelijk van hem te scheiden.”
> Hoe ben je dan toch verder gegaan?
“Na een paar maanden heen en weer geslingerd te zijn tussen mijn emoties, variërend van extreme woede tot depressie tot gelatenheid, dacht ik dat ik het geaccepteerd had. Als ik dan niet van hem wilde scheiden dan had ik dit gewoon te accepteren. Maar er was niet veel meer van mij over; ik was nog maar een schaduw van wie ik ooit was. Toch deed ik mijn uiterste best dit vanuit de islam te bekijken en te begrijpen dat dit zijn recht was en dat ik toch niet beter was dan de vrouwen van de profeet die met veel meer hun man moesten delen.
Latifa: “Mijn man had dit in zijn eentje bedacht en ik moest nu op de blaren zitten”
Soms relativeerde dit de boel. Maar als hij bij haar geslapen had en de volgende dag bij mij kwam, deed het me pijn hem te zien, omdat ik wist waar hij vandaan kwam en als hij dan de volgende dag weer vertrok, stond ik weer te huilen omdat ik wist waar hij naartoe ging! Het was een soort rouwproces; ik was een deel van mijn leven kwijt, ik had ook het gevoel dat ik een deel van mijn man kwijt was, ook al deed hij erg zijn best voor mij.
> Hoe was toen de omgang met je man?
Hij kocht cadeautjes voor me en we gingen uit eten of andere leuke dingen doen, maar bij alles wat hij deed dacht ik: dat doe je ook met haar. Ik berispte mezelf daar zelfs om want was het niet zo dat de profeet gezegd had dat je moest wensen voor je zuster wat je voor jezelf wenst? Maar dat was slechts mijn hoofd dat sprak, mijn hart zei iets heel anders. Dit gold toch zeker niet voor mijn man?
Uiteindelijk was ik elke dag aan het huilen, terwijl ik probeerde het te doen slagen, maar het lukte niet meer. Ik was totaal uitgeput. Ik begon me aan mijn man te ergeren en wist niet meer goed hoe ik met hem om moest gaan als ik alleen met hem was. Na een paar maanden zat ik er helemaal doorheen, ik wilde dit niet meer.
Ik heb mijn man gezegd dat ik me wilde terugtrekken uit het huwelijk. Maar daar wilde hij niets van horen. Maar in mijn hart had ik mijn keuze al gemaakt. Ik vroeg hem om een keuze te maken tussen haar en mij. Ik wist wel dat ik dit recht niet had, maar ik ging hier echt aan onderdoor. Hij bleef bij zijn standpunt dat hij van niemand zou scheiden. Uiteindelijk heb ik dus de keuze gemaakt om via een imam een scheiding van hem aan te vragen.”
> Wat gebeurde er toen?
“Mijn hart brak bij de gedachte dat ik mijn grote liefde op zou geven, maar hij had dit in zijn eentje bedacht en ik moest nu op de blaren zitten. Ik heb de imam duidelijk gemaakt dat er van mijn kant niks meer te verwachten was. De imam heeft vervolgens een gesprek gehad met mijn man en hem mijn kant van het verhaal verteld. Nog steeds wilde mijn man niet van mij scheiden; hij dacht dat het wel goed zou komen.
Maar toen het duidelijk was dat ik polygamie niet zou gaan accepteren, en Allah weet dat ik echt mijn best gedaan heb, heeft de imam mijn man gevraagd me talaaq te geven. Hij had me ook een khula kunnen toekennen, maar dit zou betekenen dat alles na een maand helemaal over zou zijn.
Bij talaaq was er nog een wachtperiode van drie menstruatiecycli waarin we eventueel nog bij elkaar zouden kunnen komen. Maar eigenlijk hoopte ik nergens meer op. Mijn vertrouwen was diep beschaamd en ik weet niet eens zeker of ik wel met hem verder zou zijn gegaan als hij van zijn tweede vrouw zou zijn gescheiden. Na die drie maanden was de situatie niet veranderd en zijn we uiteindelijk gescheiden.”
> Wat is je advies aan andere vrouwen die hetzelfde doormaken?
“Ik zou willen beginnen met het adviseren van de mannen. Lieg niet. Een huwelijk moet naar mijn mening gebaseerd zijn op vertrouwen en eerlijkheid. Als mijn man eerlijk was geweest over zijn behoeften dan was het misschien anders gelopen.
Op zich ben ik niet tegen polygamie, het is in mijn geval de manier waarop het tot stand gekomen is.
Het voelde alsof mijn man vreemdging en me belazerde. Ik denk dat polygamie alleen maar weggelegd is voor mensen met een sterk imaan. En als je met zijn drieën bent, dan hoeft er maar één iemand zwak te zijn en dan valt de hele boel in elkaar.
Als je het op kunt brengen, dan zou mijn advies zijn om je op je eigen ziel en eigen welzijn te richten. Om je man te behandelen alsof hij geen andere vrouw heeft, alsof jij de enige voor hem bent en hij de enige voor jou. Wat hij bij die andere vrouw doet, is niet jouw zaak. Probeer een mild hart te hebben zowel voor hem als voor haar en laat dat wat buiten jouw vermogen valt, ook gewoon los.
Je kunt je man wijzen op zijn plichten, maar denk vooral aan je eigen plichten en kom die zo goed mogelijk na omwille van Allah. Je man is tenslotte maar een schepsel van Allah en geen enkel schepsel is het waard jou te doen lijden. Allah is rechtvaardig en Hij zal het laatste oordeel hebben. Maar ik begrijp dat ik niet de aangewezen persoon ben om hier advies over te geven. Ik kon het niet meer opbrengen en achteraf is het natuurlijk altijd makkelijk praten.”
> Hoe gaat het nu met je?
“Ik ben inmiddels voor zowel de islamitische als de Nederlandse wet gescheiden. Mijn ex-man is nog steeds getrouwd met de tweede vrouw die nu dus de eerste is. De wrok en de pijn heb ik losgelaten; ik zal altijd van hem blijven houden. Het doet me nog steeds pijn dat het zo gelopen is en dat hij kennelijk niet het vertrouwen in mij had dat ik hem hierin zou steunen. Maar ik kon hem niet steunen in zijn bedrog. Ook naar zijn vrouw heb ik geen negatieve gevoelens; ik heb van anderen gehoord dat zij niet eens wist dat hij al getrouwd was. Hij heeft dus tegen ons beiden gelogen. En met zo’n man wil ik sowieso mijn leven niet delen.
Ik ben verder gegaan met mijn leven, ik heb het druk met mijn werk en mijn kinderen en wordt binnenkort oma. Mijn ex-man en ik hebben sporadisch contact, met name over en voor de kinderen. Het is goed zoals het nu is. Of er ooit nog een man in mijn leven komt? Ik zeg nooit nooit, maar op dit moment geniet ik van de vrijheid die ik heb en is het leven goed zoals het is. Alhamdoelillah.”
Rabia Frank heeft inmiddels twee boeken uitgegeven: ‘Het leven van een jonge bekeerlinge’ en ‘Een leven in polygamie’
