Met nog een aantal dagen te gaan tot de Ramadan insh’Allah maakt iedereen zich op om deze jaarlijks terugkerende en gezegende gast hartelijk te ontvangen. Was je nog niet begonnen met voorbereiden, treur dan niet. Het is nog niet te laat om mee te doen met het Ramadan Word Wakker Plan. Deze keer hebben we het over het orgaan dat jou zal maken of breken. Haal de engel in je zelf naar boven en leer je tong te beheersen.
Het orgaan dat jou kan maken of breken
Als je nadenkt over het lichaam en over welk orgaan het belangrijkste is, denk je al gauw aan je ogen, je handen of je oren. Deze zijn allemaal belangrijk, omdat elk van deze organen op de Dag des Oordeels zullen getuigen voor of tegen je. Zoals de Ethiopisch-Canadese dichter en storyteller Boona Mohammed uitlegt in zijn gedicht over lichaamstaal.
Maar het orgaan dat het meest kritisch is over jou, zal je eigen tong zijn. Het is zo klein, maar het heeft enorme macht. Door slechts enkele woorden te uiten, kun je al moslim worden. Je kunt er goede daden mee verrichten – vriendelijke woorden, opkomen voor de rechten van de mensen, en zo veel meer. Maar met dezelfde tong kun je andere mensen kwaad doen door over ze te roddelen, kwaad over ze te spreken, ze te beschuldigen, te beledigen, te schelden, te klagen, etc..
Spijt van je woorden
Hoe vaak heb je geen dingen gezegd waar je later spijt van had? Woorden waarvan je wist dat de ander zich enorm gekwetst zou voelen. Geuit tegenover degenen die je het meest nabij zijn, je geliefden. Hoe vaak is het voorgekomen dat je vriendschap daardoor verbroken is, of dat je familie niet meer op bezoek komt. Terwijl je diep van binnen weet dat jij een fout hebt gemaakt, maar je te koppig bent om het toe te geven. Hoe vaak heb je geklaagd over zaken die niet gingen zoals jij dat wou, of was je beledigd dat je iets niet kreeg waarvan je meende dat je daar recht op had?
Er zijn vele ahadith (overleveringen) waarin de profeet vrede zij met hem ons waarschuwt voor het gevaar van de tong en vertelt over de gunst van de tong. Hij maakte duidelijk dat het je ticket naar de hel of naar het paradijs kan zijn.
De Word Wakker Werkwijze om je tong te beheersen
Als we in alle eerlijkheid naar ons leven kijken, realiseren we ons al snel dat we veel voordelen zouden kunnen behalen als we onze tong beter zouden beheersen. Als we beleefd zouden spreken als het nodig is, en stil blijven als dat wijzer is. Wil jij dit leren? Doe dan mee en vul het Ramadan Word Wakker Werkblad 3: beheers je tong in.
Beheers je tong
Als je van plan bent om aan de beheersing van je tong te werken, heb je meer nodig dan alleen het maken van een goede intentie. Vaak als we luisteren naar een mooie preek, zijn we geïnspireerd en vol goede moed om ons leven te veranderen. Maar na een paar weken is er weinig over van het enthousiasme en vallen we terug in oude gewoontes.
Als je succes wil behalen op een bepaald vlak – en vooral waar het gaat over het veranderen van je gedrag – zul je kleine en praktische stappen moeten nemen. Als je te hard van stapel loopt, word je door je ego ingehaald:
1. Selectie: Kies een onderdeel uit dat je de komende week aan wil pakken (karakter, de wijze waarop je spreekt, vasten, liefdadigheid); of gebruik het onderwerp dat we deze week behandelen: beheers je tong.
2. Diagnose: Analyseer wat jouw huidige toestand is op dat gebied (kwaliteit, frequentie, etc.) en ook jouw zorgen/zwakheden of problemen.
3. Analyse van de oorzaak: Om het probleem bij de wortel te kunnen aanpakken, moet je weten wat de oorzaak is van het probleem.
4. Oplossingen: Bedenk wat de praktische methode is waarmee je het probleem kunt oplossen.
5. Planning en toepassing: Kom met een realistisch plan van aanpak, SMART-geformuleerd, van hoe jij de komende tijd dit probleem beetje bij beetje, stap voor stap aan gaat pakken ter voorbereiding op (en in) de Ramadan.
(*) SMART staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden.
Roddelen
Diagnose:
Vraag jezelf af:
- Heeft de wijze waarop ik praat of wat ik zeg grote problemen of pijn veroorzaakt in mijn leven of in het leven van iemand anders?
- Ben ik mij bewust van wat de islam zegt over de beheersing van de tong? Wat weet ik ervan?
- Praat ik te veel? Of zeg ik juist te weinig?
- Ben ik te nieuwsgierig naar andermans zaken, bemoei ik mij met zaken die mij niet aangaan?
- Roddel ik wel eens? Luister ik wel eens naar roddel? Of moedig ik anderen aan om te roddelen?
- Hoe vaak bekritiseer ik anderen (vrienden, familie, collega’s, klasgenoten, beroemdheden)? En is dat nodig?
- Als anderen mij zouden horen, zouden ze dan blij zijn met wat ik over hen zeg?
- Als ik de gewoonte heb te roddelen, anderen te bekritiseren of te beschuldigen, weet ik dan zeker of ik genoeg goede daden heb om weg te geven op de Dag des Oordeels (als compensatie voor het roddelen)?
- Als ik geroddeld heb of iemand vals beschuldigd heb, weet ik dan hoe ik dit goed kan maken op een islamitische manier?
- Als ik boos ben op mijn kinderen, dreig ik dan zonder dit uit te voeren? Zeg ik wel eens iets wat ik niet meen? En weet ik wat dit voor effect op hen kan hebben?
- Als ik boos ben, weet ik dan hoe ik mij hoor te gedragen als moslim?
- Hoe vaak klaag ik over zaken?
- Hoe vaak ben ik dankbaar voor zaken (en toon ik dat aan de mensen of aan Allah)?
- Hoe vaak stimuleer ik anderen of zeg ik iets goeds?
- Hoe vaak doe ik dhikr (het gedenken van Allah) op een dag, door middel van Koran, smeekbeden of andere vormen van dhikr)?
Gebruik het werkblad van deze week, overdenk de vragen en schrijf je antwoorden op. Wees eerlijk naar jezelf toe en vul de antwoorden in. Je kunt dit in je eentje doen, of samen met iemand anders (bijvoorbeeld als stok achter de deur).
Analyse van de oorzaak:
Ga nu bij elk van je zwakheden/problemen na, wat de uiterlijke en innerlijke symptomen hiervan zijn. Hoe zouden we aan jou kunnen zien dat je iets doet of juist iets nalaat? En wat zijn de zaken die jij wel weet, in je hart, maar niemand aan de buitenkant kan zien?
Probeer te achterhalen wat de oorzaak van het probleem is. Blijf jezelf de waarom-vraag stellen totdat je bij de ware oorzaak komt. Als je bijvoorbeeld te veel over andere mensen praat, vraag jezelf dan af waarom dit is. Vraag jezelf af of je blij bent met deze gewoonte. Of je het doet om aandacht te krijgen van andere mensen. En als je gewend bent om je kinderen beloftes te doen die je niet nakomt, vraag jezelf dan af waarom je ze voorliegt. Ben je bang dat ze anders niet naar je luisteren? En heb je in de gaten dat je ze bedriegt en het verkeerde voorbeeldgedrag toont?
Oplossingen:
Als je een diagnose hebt gemaakt van de problemen, je hebt de symptomen geïdentificeerd en de oorzaak ervan blootgelegd, bedenk dan nu op welke praktische wijze je de problemen bij de wortel kunt aanpakken.
Wees realistisch bij het bedenken van oplossingen. Verwacht niet te veel van jezelf. Ga voor oplossingen die haalbaar zijn voor jou. Als je bijvoorbeeld gewend bent om veel te praten – over mensen die er niet bij zijn of over zaken die jou niet aangaan – maak dan de afspraak met jezelf om alleen te spreken als je door de volgende vier poorten kunt gaan (en in alle andere gevallen te zwijgen):
Ga door vier poorten voordat je spreekt
Ga door deze vier poorten voordat je spreekt:
- Poort 1: vraag bij de eerste poort aan jezelf: zijn deze woorden waar? Zo ja, dan kun je naar de tweede deur. Bij twijfel of bij een ontkennend antwoord, zwijg dan.
- Poort 2: vraag bij de tweede poort: is het nodig (dat ik dit zeg)? Zo ja, ga dan verder, zo nee, houd dan je tong in bedwang.
- Poort 3: vraag bij de derde poort: is er een voordeel aan (als ik dit zeg)? Opnieuw betekent ‘ja’ dat je doorgaat, en ‘nee’ dat je je mond houdt.
- Poort 4: vraag bij de vierde poort: is het vriendelijk (wat ik wil zeggen of hoe ik het wil zeggen)? Als je antwoord ‘ja’ of ‘nee’ is, weet je of je kunt praten of dat je beter zwijgt.
En als je bijvoorbeeld gewend bent om snel kritiek te leveren, te klagen of te dreigen, weet dan dat je daarvoor veel sabr (geduld) nodig hebt.
Om jezelf sabr aan te leren, kun je de volgende zes stappen in acht nemen:
- Maak ten eerste de intentie om geduldiger te worden. Ali ibn Abi Talib heeft gezegd: “Geduld is Allah’s Hulp zoeken.” (Patience and Gratitude Ibn Qayyim al-Jawziyyah p.12).
- Kies iets uit je dagelijkse leven waarin je wel wat geduldiger mag worden.
- Maak een lijstje van de triggers die jou uit de tent lokken in deze situaties. Denk daarbij aan snel geïrriteerd raken, boos reageren, snel je geduld verliezen, te graag iets willen, te hoge verwachtingen hebben, etc..
- Maak de afspraak met jezelf dat de eerstvolgende keer dat dit je overkomt, je vijf minuten niet zal reageren.
- Als je van nu af aan in deze situatie komt, blijf dan stil óf leid jezelf af en doe iets heel anders.
- Met de tijd en met de hulp van Allah zal het makkelijker worden. Stel vervolgens je reactie nog langer uit. Maak er tien of twintig minuten van of zeg helemaal niets meer. Als je wel moet reageren, bijvoorbeeld omdat de situatie er om vraagt, neem dan de tijd om een positieve zin in je hoofd te formuleren.
Planning en toepassing:
Als je de oplossingen hebt bedacht, kom dan met een realistisch plan van hoe je dit in de praktijk kunt toepassen. Bedenk dat een oplossing veel effectiever zal zijn als je het langzaam opbouwt in kleine stappen. Dit werkt beter dan er volop in gaan en het dan niet kunnen waarmaken na een of twee weken.
Als je bijvoorbeeld veel kritiek levert op je geliefde, verwacht dan niet dat je van de één op de andere dag van overdreven kritisch naar complimenteus kan gaan. Je zult kleine stapjes moeten nemen en je zult je eerst bewust moeten worden van de triggers die jouw kritiek oproepen. In plaats van iemand verwijten maken, kun je iemand ook een direct verzoek doen of een vraag stellen. Probeer bijvoorbeeld om je negatieve kritiek op een positieve wijze te formuleren. Zeg in plaats van: “Heb je je kamer nou nog niet opgeruimd?” “Ik denk dat je wel wat ordelijkheid kunt gebruiken om je kamer op te ruimen.”
Loop niet te hard van stapel
Het is niet eenvoudig om jezelf te beheersen en minder of niet te praten. Maar het effect zal groot zijn in je leven als jij hiertoe in staat bent. Als je te veel (negatief) praat, schaad je niet alleen jezelf, maar ook een ander. En andersom is het ook waar: als jij niet over andere mensen praat of hen in bescherming neemt, zal Allah jou in bescherming nemen. De profeet Mohammed vrede zij met hem zei: “Degene die zijn islam het beste uitoefent, is degene voor wiens tong en hand (andere) moslims veilig zijn.” (Moeslim, Boechari)
Je kunt nu alvast aan de slag. Vul het werkblad in of kies een ander werkblad uit de serie: Ramadan Word Wakker Plan. Klik hier op het werkblad naar keuze: Werkblad 1: salaat – Werkblad 2: ongezonde gewoontes – Werkblad 3: beheers je tong
Download het werkblad, vul het in en bewaar het document via ‘opslaan als’. Print het eventueel uit.
Lees ook de andere artikelen in deze reeks: Breng de engel in jou naar boven! Doe mee aan het Ramadan Word Wakker Plan en Kom af van je ongezonde gewoontes.Qantara wenst jou succes en volharding!
JazakAllah for using this. May it be of maximum benefit to your readers.