“Het is elk jaar hetzelfde. Opeens staat Ramadan voor de deur. De sociale media vullen zich met tips en adviezen over hoe we onze Ramadan het beste kunnen doorbrengen. Onze moslimbroeders en -zusters herinneren ons eraan hoe goed het is om taqwa (Godsontzag) te ontwikkelen. Hoe nederig je je voelt als je je kunt voorstellen hoe een arm iemand zich voelt die altijd te weinig eten heeft. Hoe bewust je wordt van hoe vaak je eigenlijk roddelt en boos bent.”
Dit is de start van een column van Omar Usman op zijn site Fiqh of Social Media, waarin hij de vinger op de zere plek legt. Ramadan is geen wedstrijd, maar een kans van Allah om onze ego’s te leren beheersen. Zodat we ons leven en dat van anderen blijvend kunnen verbeteren.
Usman: “Als we na dertig dagen de finish hebben gehaald, gaan de berichten nog even door. Men prent ons in dat we dit andere leven wel moeten vasthouden. Maar dat lukt bijna niemand, de doenja (het leven op aarde) slokt ons langzaam weer op en we zijn terug bij af. Om deze terugval tegen te gaan, zijn we de Ramadan gaan behandelen als een 30-daags trainingskamp.
Bizarre combinatie
We doen uit principe niet mee met de goede voornemens op 1 januari, maar maken ze wel voor de Ramadan. Dertig dagen zonder witte suiker, 30 dagen vasten in combinatie met het paleo-dieet, dertig dagen zonder sociale media apps op de telefoon (lees hier Usmans tips!). En daarmee maken we van de Ramadan een bizarre combinatie van Nieuwjaar en een sappenkuur.
De reden daarvoor is duidelijk. We hebben de lezingen over taqwa al duizenden keren gehoord en er is niets veranderd. Er zijn moslims die via een app bijhouden hoeveel calorieën ze verbranden tijdens de tarawih-gebeden…. dat is de manier van veranderen die ze kennen: modern, digitaal en níeuw. Ze houden zichzelf voor dat het zou kunnen werken, dus gaan ze ervoor.
Het idee erachter is dat we tijdens de Ramadan toch al onze routine omgooien, dus waarom zouden we niet kijken of we er nog meer uit kunnen halen. Dus zoeken we naar de dingen die we al jaren in onszelf of ons leven willen veranderen, en voegen die toe aan de Ramadan-mix. Maar diep van binnen weten we uit ervaring hoe het ons ook na déze Ramadan zal vergaan. De veranderingen zijn helaas kortstondig en niet blijvend.
Maar hoe moet het dan wel? Het antwoord is kinderlijk simpel. Zoals altijd zit de kracht in de uitvoering.
Wil je bijzonder worden? Beheers dan eerst de basis!
Of zoals Usman het in het Engels zegt: Master the ordinary to become extraordinary! Het is allemaal terug te voeren op de aya (vers) in de Koran die onze plicht om te vasten beschrijft. Met als doel het verkrijgen van taqwa :
O jullie die geloven, het vasten is jullie verplicht, zoals het ook verplicht was voor hen vóór jullie, hopelijk zullen jullie (Allah) vrezen. (Koran 2:183)
Volgens Ibn Hajr betekent taqwa het opwerpen van een muur tussen jouzelf en de straf van Allah, door zijn geboden te volgen en weg te blijven van wat verboden is. Door te beseffen en te voelen dat Allah altijd weet wat je doet, op je let en je beschermt.
In de bekende Hadith van Jibrīl noemt de profeet het vasten tijdens Ramadan een van de vijf basispilaren van de islam. En voegt hij eraan toe dat we al onze aanbiddingen moeten doen voor Allah “alsof we Hem kunnen zien; want ondanks dat jij Hem niet ziet, ziet Hij jou wel.” Dus de aanbidding alleen is niet genoeg, het gaat ook om de manier waarop je het uitvoert.
Het blijkt moeilijk om deze simpele waarheden en instructies te volgen. De sociale media zijn als extra stoorzender in ons dagelijks leven doorgedrongen. We hebben de neiging om de informatie tot ons te nemen en er daarna niets mee te doen.
Herkauwde clichés
In onze gedachten worden goede adviezen al gauw ‘herkauwde clichés’. En verlangen we naar iets nieuws en anders. Deze gedachtegang beïnvloedt helaas ook onze kijk op Ramadan. We gaan er als ervaringsdeskundigen vanuit dat we al voldoende weten van de basis van Ramadan en gaan zoeken naar nieuwe uitdagingen die andere mensen nog niet op hun Ramadan-lijst hebben staan.
Maar als we een stap terugdoen en goed kijken, weten we dat we onszelf voor de gek houden. Want het enige dat helpt is teruggaan naar de basis en je wapenen tegen afleiding. Vraag maar eens aan een tandarts wat de sleutel is voor een goede mondhygiëne. Die ligt niet in een dure tandenborstel, maar in élke dag je tanden poetsen. Of wat dacht je van je auto. Die gaat ook veel langer mee als je regelmatig de olie ververst en jezelf een rustige rijstijl aanleert, die de motor helpt beschermen.
De profeet benadrukte ook dat een kleine daad die consequent wordt volgehouden, meer waarde heeft dan een grote daad die eenmalig is. Een mooi voorbeeld hiervan is dat hij Bilal vertelde dat hij zijn voetstappen in het Paradijs hoorde, omdat Bilal altijd een kort gebed deed nadat hij zijn woedoe (rituele wassing) had vernieuwd. Ook de metgezel die elke avond voor het slapen gaan iedereen vergaf die hem die dag slecht had behandeld, werd door de profeet genoemd als een van de bewoners van het Paradijs.
Laat je niet opjagen
Kleine, constante daden zijn de basis. Focus je dus op wat Allah van je vraagt. En wees dankbaar:
Vreest daarom Allah, hopelijk zullen jullie dankbaar zijn (Koran 3:123)
Als jullie dankbaar zijn, dan zullen Wij zeker jullie (genietingen) vermeerderen
(Koran 14:7)
Bid op tijd. Vast. Geef geld aan de armen. Ga op Hadj. Wees vriendelijk voor iedereen. En hou dat dan vol. Dag in dag uit. Jaar in jaar uit. Richt je deze Ramadan op de constante daden en laat je niet opjagen. Wil je bijzonder worden? Beheers dan eerst de basis!”
Zo simpel. En zo mooi uitgelegd mash’Allah. Prachtige beeldspraak die je hiervoor gebruikt. We zijn halfweg. Nog ruim tijd om veel goed te maken. Mag Allah onze zwakke maar volgehouden pogingen aanvaarden!