Jaarlijks betaal je de zakaat (armenbelasting) omdat Allah je hiertoe verplicht. Het is ook de derde zuil van de Islam. Je helpt daarmee de armen en de behoeftigen en je zuivert je bezit ermee. Maar heb je er aan gedacht dat je met het voldoen van je zakaat ook jezelf helpt door je innerlijk te zuiveren?

Er is over de Ramadan en over de Salaat (gebed) veel informatie te vinden, maar over de zakaat is de informatie karig. Doorgaans gaat het over óf je moet betalen, hoeveel je zou moeten betalen, de wijze van berekening en wie er recht hebben op jouw bijdrage. Maar over het waarom van de innerlijke reiniging lees je niet zo vaak. Daarom is het belangrijk om meer te weten te komen over de innerlijke dimensies van de zakaat.

Wat is de diepere betekenis van de armenbelasting?

# Zakaat is een meting van de hoeveelheid liefde in je hart voor Allah #

De zakaat is ten eerste één van de vijf zuilen van de Islam. Er komt geen fysieke daad van aanbidding aan te pas en het lijkt ‘slechts’ een financiële transactie. En toch zit er, zoals altijd, een grote wijsheid achter van onze Schepper. Zakaat is in wezen verplichte lief-dadigheid. Het is een combinatie van een plicht en een grote daad van liefde. 

Als moslim spreek je de twee zinnen van de shahada (geloofsgetuigenis) uit:  “Er is geen god behalve Allah, en Mohammed is Gods dienaar en Boodschapper.” Daarmee bevestig je de Goddelijke Eenheid en getuig je dat alleen Allah het waard is en het recht heeft om aanbeden te worden. 

Het kost je vast niet zoveel moeite om deze twee zinnen uit te spreken. Maar het uitspreken alleen is niet meer dan een lippendienst als het hart er niet bij betrokken is. Hoe kan de hoeveelheid liefde in je hart voor je Schepper het best gemeten worden?

Dat kan door jou te scheiden van degenen of dingen waar jij van houdt. In het geval van zakaat gaat het over materie en niet over je dierbaren. Als jij begunstigd bent door Allah op persoonlijk of materieel vlak, is het logisch dat jij dankbaar bent. Shoekr (dankbaarheid) kun je op verschillende manieren tonen: je bedankt Allah door je dankbaarheid naar Hem toe te uiten. Dit kan in woorden en daden, door Hem te loven en te prijzen. En je uit je dankbaarheid door van wat jou gegeven is te delen met anderen. In het geval van zakaat gaat het om je geld en bezit, maar je kunt je liefde en dankbaarheid ook tonen door te delen van je kennis, energie en tijd.    

# Zakaat verwijdert de gierigheid uit je hart #

Geld is niet bedoeld om op te potten. Dan heb ik het niet over het sparen voor een doel, zoals de aanschaf van een nieuwe wasmachine omdat de oude stuk is. Ik heb het over het sparen om het sparen. Het is een goddelijk bevel te delen van je rijkdom. Geld oppotten is een zonde. Door het geld weg te geven op Allah’s weg, zuiver je jezelf van je eigen gierigheid. Het is een plicht voor je eigen bestwil om een deel van je geld weg te geven.

 En wie zich hoedt voor zijn eigen vrekkigheid: zij behoren zeer zeker tot de succesvollen. (Koran, 59:9) 

• Wees niet bang voor armoede

Het is je eigen verantwoordelijkheid om bij te houden wanneer je voor het laatst de zakaat hebt betaald. Je bent verplicht om één keer per jaar een percentage van 2,5 % van je bezit af te staan. Uitstel houdt in dat je zondigt. Een goede reminder voor jezelf is dat je de zakaat elk jaar in de  maand Moeharram betaalt. Dat is de eerste maand van het islamitische jaar en één van de heilige maanden. Je kunt ook kiezen voor de maand Ramadan.

Zodra je geweten je roept  (of je agenda aangeeft dat het tijd is) om de zakaat te betalen, zoek dan uit hoeveel je moet betalen en voldoe direct je plicht. Wees je ervan bewust dat shaytaan (satan) zal proberen je van je plicht af te houden. Vaak krijg je eerst een inspiratie van de engelen om het goede te doen en wordt dit gevolgd door influisteringen van shaytaan om het betalen van de zakaat of liefdadigheid uit te stellen. Of nog erger: het na te laten! 

De satan dreigt jullie met armoede en beveelt jullie gierigheid en Allah belooft jullie vergeving van Hem en gunst. En Allah is Alomvattend, Alwetend. (Koran, 2:268)

Allah zal je ook niet vragen om alles wat je hebt weg te geven. Al zou dat wel goed voor je zijn, als je de werkelijke waarde ervan zou begrijpen.

Voorwaar, het wereldse leven is slechts spel en vermaak. Maar als jullie geloven en (Allah) vrezen, dan zal Hij jullie je beloningen geven en Hij zal niet om jullie bezittingen vragen. Als Hij jullie die (bezittingen) zou vragen en bij jullie zou aandringen, dan zouden jullie gierig worden en Hij zou jullie afgunst onthullen. (Koran, 47:36-37)

• Wees vrijgevig en ruimhartig

Nu is de zakaat een verplichting voor je, maar het wordt aangeraden om als moslim zeer vrijgevig te zijn. Als je aan die plicht voldoet, heb je aan het minste voldaan van wat je zou kunnen doen. Geef daarom meer, het is voor je eigen bestwil. Eén van de regels van zakaat is dat het geld dat je hebt een jaar lang in je bezit moet zijn geweest. Wees dan niet zo gierig dat je vlak voor de datum dat je de zakaat berekent expres een grote aanschaf doet waardoor er minder geld op je rekening staat en jij dus minder hoeft te betalen.

Asma, de dochter van Abu Bakr as-Siddiq heeft overgeleverd: “Houd je portemonnee niet gesloten, zodat Allah Zijn gunsten voor jou niet gesloten houdt.” (El Boechaari)

Als je een impuls van binnenuit voelt om goed te doen, grijp deze kans dan met beide handen aan en geef! We zijn als mens vaak wispelturig. Het ene moment zijn we vrijgevig; het andere moment zijn we gierig. Het ene moment zijn we ruimhartig; het andere moment rigide. 

De Boodschapper van Allah heeft hierover gezegd:  “Het hart van elk mens bevindt zich tussen twee vingers van de vingers van Allah. Hij maakt wie Hij wil standvastig en Hij laat wie Hij wil dwalen.” (Jami` at-Tirmidhi)

Daarom is het goed om de volgende smeekbede te doen om jezelf te beschermen:

“O wentelaar van het hart, maak mijn hart standvastig op Uw dien (geloof).”

In het Arabisch: يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ، ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ

(Uitspraak) Yaa Moeqallib al-Qoeloeb, thabit qalbie ‘ala dienak. (Sahiehoel-Djaami: 4801)

“Het hart van elk mens bevindt zich tussen twee vingers van de vingers van Allah. Hij maakt wie Hij wil standvastig en Hij laat wie Hij wil dwalen.”

# Zakaat reinigt je van arrogantie #

Arrogantie is dé zonde die shaytaan beging toen hij weigerde om Adam te eren. Hij dacht dat hij als jinn (geest) beter was dan de mens. Het gevolg was dat hij door Allah vervloekt werd. Dat is iets dat je natuurlijk koste wat kost wil voorkomen. Je wil dat Allah van je houdt.

• Geef in verborgenheid

Eén van de handelingen die ervoor zorgen dat jouw arrogantie toeneemt is het geven van de zakaat of liefdadigheid ten overstaan van de mensen. Wees daarom niet schijnheilig en hou je gift verborgen. Als je geld geeft in het bijzijn van anderen, kan de schijnheiligheid in je hart kruipen zonder dat je het in de gaten hebt. De enige reden om in het openbaar te geven is dat je een voorbeeld wil zijn voor anderen. Maar als je die intentie niet hebt, of als die intentie niet waarachtig is, pas dan op dat je hart geen ‘vlam vat’. 

Als jullie de liefdadigheid openlijk laten zien, is dat goed, maar als jullie het in stilte aan de armen geven, is dat beter voor jullie. (Allah) zal jullie je zonden vergeven. En Allah is Alwetend over wat jullie doen. (Koran, 2:271)

Als je graag naam maakt vanwege je liefdadigheid, zal het vergeefs zijn geweest. Liefdadigheid geef je namelijk om korte metten te maken met je arrogantie, je gierigheid en je hang naar welvaart en luxe. En het maakt niet uit welke liefde groter is, de liefde voor status en aanzien of de liefde voor rijkdom. Beiden zullen gevolgen voor jouw status hebben in het Hiernamaals.  

Volgens de Profeet zijn er zeven categorieën mensen die Allah schaduw zal schenken met Zijn schaduw op de dag dat er geen schaduw zal zijn behalve de Zijne: de rechtvaardige heerser, een jong iemand die opgroeit met het aanbidden van zijn Heer, een persoon wiens hart verbonden is aan de moskee, twee mensen die van elkaar houden omwille van Allah en op basis daarvan samenkomen en uit elkaar gaan, een man die geroepen wordt door een vrouw van stand en schoonheid, maar weigert te komen en zegt ‘Ik vrees Allah’, een persoon die in liefdadigheid geeft en het in dergelijke mate verbergt dat zijn linkerhand niet weet wat zijn rechterhand geeft en een persoon die Allah gedenkt wanneer hij alleen is en zijn ogen vullen zich met tranen.”
(al Boechaari, Moeslim) 

•  Voorkom dat je iemand kwetst

Je kunt ook niet altijd weten of iemand jouw zakaat nodig heeft. Onderzoek voor je je geld geeft of iemand de armenbelasting goed kan gebruiken. Als je niemand kan vinden binnen je eigen familie, ga dan op zoek naar vrome mensen. Zij die niet om de wereld en het wereldse geven en die zich richten op het Hiernamaals. Mensen die zich richten op het opdoen van kennis en wijsheid en die het met ons delen maar het lastig vinden om daar geld voor te vragen. Iemand die niet openlijk klaagt over zijn geldgebrek en die zich niet zo druk maakt om zijn armoedige toestand. Of zoek  iemand die een groot gezin moet onderhouden, maar daartoe niet in staat is vanwege een handicap, ziekte of iets anders.

Maar houd in je zoektocht rekening met de gevoelens van de behoeftige. Breng iemand niet in verlegenheid. Veel mensen schamen zich dat ze het financieel zwaar hebben. Houd daar dus rekening mee voordat je bijvoorbeeld een goedbedoelde liefdadigheidsactie opzet.

Doe je liefdadigheid ook niet teniet door mensen achteraf belachelijk te maken of door ze te kwetsen. Je herinnert bijvoorbeeld iemand eraan dat je hem een gunst hebt bewezen. Of je maakt bekend bij anderen dat je de zakaat of aalmoezen aan hem hebt betaald, terwijl hij zich schaamt voor zijn armoede.

Allah zegt hierover: 

O jullie die geloven: maakt jullie liefdadigheid noch ongeldig door opscheppen, noch door kwetsen, zoals degene die, van zijn eigendom geeft om op te vallen bij de mensen, en (die) niet in Allah en de Laatste Dag gelooft. En de gelijkenis met hem is als met een gladde rots, bedekt met aarde, waarop zware regen valt die haar kaal achterlaat: zij verdienen niets voor wat zij gedaan hebben… (Koran, 2:264)

• Wees nederig

Als je geeft, geef dan in alle bescheidenheid en nederigheid. Waak ervoor dat de trots bezit neemt van jouw hart. Het is een zonde die je goede daden teniet doet. Is dat niet zonde? Je mag je wel beter voelen over jezelf als je geeft en deelt van je rijkdom, maar je mag je nooit beter voelen dan de ander. 

Alles goed en wel beschouwd is 2,5 % van je bezit slechts een fractie van wat je is toebedeeld. Dit is echt het minimale dat je kunt geven. Als dit alles is wat je geeft, terwijl je genoeg hebt, heb je geen enkele reden om trots op jezelf te zijn. Je zou jezelf juist moeten schamen. 

Alle rijkdom is van Allah. Je hebt het gekregen om je dankbaarheid te tonen en om ervan uit te geven in liefdadigheid. Aan je gezin, aan de behoeftigen, aan de moskee, aan het goede doel. Dat is niet iets om trots op te zijn, want het geld komt niet van jou. Realiseer je dat het betalen van de zakaat neerkomt op het voldoen van je betalingsverplichting aan Allah, alle Glorie aan Hem. Dit terwijl de behoeftige zijn onderhoud van Allah krijgt via jou. Uiteindelijk komt het er wat het doel, het belang en de betekenis van zakaat betreft op neer, dat degene die geeft, dat doet in zijn eigen voordeel. Door van je rijkdom te delen, toon je je liefde aan Allah en je dankbaarheid voor al Zijn gunsten en boen je je hart schoon van gierigheid en arrogantie. 

• Wees niet jaloers op de rijken

Wees niet jaloers als iemand rijk is en veel weg kan geven, terwijl jij dat niet kan. Rijkdom kan een gunst zijn maar ook een enorme beproeving zijn voor de mens als hij het niet spendeert op Allah’s weg. Er zijn vele miljardairs in de wereld die over zichzelf zeggen dat ze filantroop zijn, maar die slechts goeddoen om er zelf beter van te worden. En dan bedoel ik niet vanbinnen. Het zijn degenen die erover opscheppen dat ze goeddoen. Het zijn degenen die hun investeringen verpakken als filantropie. Als de rijksten op de aarde hun zakaat zouden betalen, zou er daadwerkelijk geen armoede en honger in de wereld zijn. Deze zogenaamde filantropen zijn verantwoordelijk voor de dood, ziekte, armoede en honger van vele mensen. Zij zullen hiervoor op een Dag een zeer hoge prijs voor betalen.

En geef aan de verwanten, de armen en de reizigers hun recht. En verspil niet door meer uit te geven (om zo anderen dan Allah te behagen). Waarlijk, verspillers zijn de broeders (en de fans) van shaytaan, en de duivel is altijd ondankbaar aan zijn Heer. (Koran, 17:26-27)

Er is geen enkele reden om jaloers te zijn op de rijke fans van shaytaan. Of je nu rijk of arm bent, als je uitgeeft op Allah’s weg, zul je er rijkelijk voor worden beloond. Zowel in dit leven als in het Hiernamaals.

# Geef het hele jaar door #

Je hoeft niet te wachten om van je rijkdom te delen tot het moment van het betalen van de zakaat. Integendeel, Allah moedigt ons in de Koran aan om te delen van ons geld en vermogen op het moment dat het binnenkomt. 

Wedijver met elkaar in het vragen om vergiffenis van jullie Heer en om het Paradijs, dat zo wijd is als de hemelen en de aarde, bereid voor de godvrezenden. Degenen die in voorspoed en tegenspoed besteden, die de woede onderdrukken en die de mensen vergeven, waarlijk, Allah houdt van degenen die het goede doen. (Koran, 3:133-134)

De wijsheid hierachter komt geheel overeen met wat moderne economen stellen, namelijk dat de circulatie van geld voor welvaart en groei van de economie zorgt. Het geld uitgeven zodra het is verdiend zorgt voor meer circulatie en is goed voor het land. Daarnaast: waarom zou je wachten met doneren als er mensen in nood zijn?

Geef iets weg van je bezit, dat je liefhebt.

# Oefenen in vrijgevigheid

Herken je na het lezen van dit artikel gevoelens van gierigheid bij jezelf? Erken en vind je het lastig om te geven en te delen? Dan heb ik nog wat tips voor je om tussendoor te oefenen met vrijgevigheid.

• Geef van wat je dierbaar is

Geef iets weg van je bezit, dat je liefhebt: de mooiste jurk die in je kast hangt, of het meubelstuk dat je hebt geërfd, een gouden ketting of je mobiele telefoon. Wat zou jou het meest pijn doen om weg te geven? Geef dat dan weg. En niet wat je toch al naar de Kringloop zou brengen. Allah is Goed en accepteert alleen wat goed is. Niet wat versleten is, wat je toch niet meer draagt, waar je toch niet zo veel waarde aan hecht.  

O, jullie die geloven! Geef van de goede dingen die jullie eerlijk verdiend hebben en van wat Wij voor jullie uit de aarde hebben voortgebracht en neem jullie niet voor om van het slechte te besteden, “waarvan jullie slechts met gesloten zouden nemen. En weet dat Allah Behoefteloos, Prijzenswaardig is. (Koran, 2:267)

Soms is het goed jezelf de vraag te stellen hoe het voor je zou zijn als je huis in brand zou vliegen. HOe zou je je voelen als al je spullen verbrand zouden worden? Welke spullen zou je willen redden, als je dat zou kunnen? En als dat zelfs niet zou lukken, zou je daar dan mee zitten? Als je daar veel moeite mee zou hebben, zou dat je liefde voor Allah in de weg kunnen zitten. Je toont werkelijke vroomheid en liefde door te geven van waar je aan gehecht bent.

Het is niet vroomheid dat jullie je gezichten naar het Oosten en (of) het Westen wenden, maar vroomheid is (het niveau) van degene die in Allah gelooft, in de Laatste Dag, de engelen, het Boek, de Profeten en zijn rijkdommen geeft ondanks de liefde daarvoor, aan zijn verwanten, aan de wezen en aan de armen die bedelen en aan de reiziger en aan degenen die daarom vragen en die slaven bevrijden en de gebeden volmaakt verrichten en de zakaat betalen en die hun belofte nakomen nadat zij dat overeengekomen zijn, en die in uitzonderlijke armoede en tijdens ziekten en gevechten geduldig zijn. Dit zijn de mensen van de Waarheid en zij zijn de godvrezenden. (Koran, 2:177) 

 

• Houd je hart open en levend

Voldoe in elk geval elk jaar de zakaat, als je hiertoe verplicht bent. Dat is het minste dat je kunt doen. Maak er een goede gewoonte van om je geld weg te geven. Houd je portemonnee open, zodat Allah Zijn portemonnee open houdt voor jou. Wees niet bang dat je zelf niet genoeg over houdt. Allah zal voor jou zorgen. Geef zo nu en dan iets weg wat je dierbaar is, dan zal je overvloed ervaren. Voel je je ongelukkig en lijkt je hart dood, geef dan geld uit in liefdadigheid. Je hart zal weer opleven. Als jij een behoeftige helpt, zal Allah jou helpen. Hij zal je van Zijn Gunsten schenken. Succes gegarandeerd!

Tot slot vraag ik Allah om jou vrijgevig te maken en jou te beschermen tegen gierigheid, hebberigheid en inhaligheid. En datzelfde vraag ik voor mezelf:

“O Allah, ik zoek mijn toevlucht bij U tegen bedroefdheid en bezorgdheid, tegen onvermogen en luiheid, tegen gierigheid en lafheid, tegen verzwakking door leningen en tegen onderdrukking door onrechtvaardige mensen.” (Sahih al Boechaari)

In het Arabisch:

 للّهُـمَّ إِنِّي أَعْوذُ بِكَ مِنَ الهَـمِّ وَ الْحُـزْنِ، والعًجْـزِ والكَسَلِ والبُخْـلِ والجُـبْنِ، وضَلْـعِ الـدَّيْنِ وغَلَبَـةِ الرِّجال 

(Uitspraak)  Allahoemma innie a3oedhoe bika mina l-hammi wa l-huzni wa l-3adjzi wa l-kasali wa l-boegli wa l-djoebni wa dal3i d-dayni waghalabati r-ridjaal.

Bron: www.soundvision.com/ (samenvatting van Imam Al-Ghazali’s “Innner Dimensions of Islamic Worship”). Hoofdafb. Unsplash