In mijn zoektocht naar informatie over mijn eigen naam (Atika) kwam ik al gauw het verhaal tegen van de bekende Atika bint Zayd. Maar ik kwam nog meer Atika’s tegen die leefden in de tijd van de Profeet Mohammed ﷺ . Eentje daarvan was Atika, de dochter van Amir ibnoe Rabie’ah el Kineniyyah. Zij zou later een dochter krijgen, Hind, beter bekend als Oem Salamah راضي الله أنها.
We zullen in dit verhaal lezen welke prijs Oem Salamah moest betalen om haar eigen weg te kunnen bewandelen. Maar ook hoe Allah haar tegemoet kwam en beloonde voor haar dappere keuzes.
Haar afkomst en stam
Atika stamde af van de Banoe Firaas stam en was getrouwd met een belangrijke man van de Qoeraysh stam, genaamd Aboe Oemmayah. Hij stond bekend onder de titel- of anno 2022 ook wel gezegd ‘nickname’ – ‘Zadoer Rakb’. Dat kun je vertalen als een soort van ‘beloning/ winst voor de reiziger’. Die naam kreeg hij omdat hij altijd heel goed zorgde voor een ieder die hem vergezelde tijdens een reis. Atika en Aboe Oemayyah kregen samen een dochter genaamd Hind. In het verhaal dat zal volgen, zal ik jullie meer vertellen over Hind, niet te verwarren met de bekende Hind, vrouw van Aboe Soefyan – vader van Oem Habieba en daarmee tevens de schoonmoeder van Profeet Mohammed ﷺ .
De Hind waar dit verhaal over gaat heeft haar eigen bijzondere verhaal. Zij groeide bij Atika en en Aboe Oemmayah op in een grote, hechte familie waar er goed voor elkaar gezorgd werd. De eer van de familie hooghouden was een taak voor ieder en Hind groeide op in deze norm. Een eervolle, waakzame familie is prettig, maar niet altijd makkelijk als jij ervoor kiest een andere weg te gaan bewandelen. We zullen in dit verhaal dan ook teruglezen welke prijs Hind moest betalen om haar eigen weg te kunnen bewandelen, maar ook hoe groots Allah haar voor haar dappere keuzes zal belonen.
Eerste bekeerlingen en eerste migratie
Hind trouwde al op jonge leeftijd met Abdoellah ibn Abdoel Asad Al Magzoemie. Zij bekeerden zich beiden als één van de eerste Mekkanen tot de Islam. De martelingen waren zo heftig dat Aboe Salamah aangaf te willen emigreren naar Abbessinië.
Zij vertrokken en lieten al hun bezittingen, land en familie achter in Mekka. In Abbessinië kregen zij een zoontje genaamd Salamah. Zij verbleven daar een tijdje, maar toen zij hoorden dat de boycot van de moslims in Mekka was opgeheven en dat de sterke Omar ibn Al Khattab en de krachtige oom van de Profeet ﷺ, Hamza, zich ook hadden bekeerd, besloten zij terug te keren naar hun oude, vertrouwde huis in Mekka.
Eerste moslims en eerste migranten
Migratie naar Medina
De familie van Hind -vanaf nu genoemd Oem Salamah- was ontzettend blij met hun kleine opvolger Salamah. In die tijd was het een eer om een jongen te krijgen die de stam zou kunnen versterken. Echter de haat jegens de Islam was nog volop aanwezig in de familie en het gezin kon daarom niet in rust en veiligheid hun zoontje als moslim opvoeden zonder telkens lastig gevallen te worden.
Aboe Salamah hoorde dat een delegatie uit Medina moslim was geworden en de Profeet had uitgenodigd naar Medina te komen als hun leider. De Profeet ﷺ zelf had gezegd ‘Ik heb in mijn droom Yathrib (Medina) gezien, jullie emigratie oord, dus wie wenst te vertrekken kan nu vertrekken.’ In een andere overlevering benoemde hij ﷺ Medina als een stad die de slechteriken zou verdrijven en waar hij ﷺ door Allah toe werd opgedragen om heen te gaan’.
Aboe en Oem Salamah twijfelden geen moment. Als eerste emigranten zouden zij met z’n drieën vertrekken. Daar, naar de stad waar zij in veiligheid hun kind in het licht van de Islam konden opvoeden.
Maar het liep anders…
Aboe Salamah maakte zijn kameel gereed en ze vertrokken samen naar Medina totdat ineens een aantal mannen van de Banoel Moeghrira, de stam van Oem Salamah’s vader, hen zagen. Ze zeiden; ‘We kunnen niets tegen jou zeggen, Aboe Salamah, maar zij hoort bij ons.’ Ze trokken de teugels van de kameel af en namen Oem Salamah en haar zoontje mee. Aboe Salamah kon niet tegen haar familie op en besloot door te reizen naar Medina.
Maar eenmaal terug in Mekka stond Oem Salamah nog een beproeving te wachten…
Eenmaal in Mekka aangekomen zag de stam Banoe Abdoel Asad dat Oem Salamah gescheiden van haar man terug was gekomen. Ze voelden zich in hun eer aangetast en pakten direct de kleine Salamah vast en zeiden ‘ Bij Allah, wij zullen onze zoon niet bij zijn moeder laten na wat jullie haar hebben aangedaan. Hij hoort bij ons.’
De mensen van beiden stammen begonnen nu aan de armen van het jongetje te trekken. Zo heftig dat één van zijn armpjes uit de kom schoot. Uiteindelijk namen de mensen van de Banoe Abdoel Asad stam de jongen mee.
Oem Salamah stond ineens volledig alleen. Haar man was verdwenen naar Medina en haar zoontje was meegenomen door haar schoonfamilie. Oem Salamah was gebroken door het verdriet. Een jaar lang liep ze dagelijks naar de plekken waar zowel haar man als haar zoon van haar werden afgenomen. Ze bad tot Allah en huilde tranen met tuiten die over haar wangen rolden.
Intens verdriet
Op een nacht was ze weer aan het huilen op de bekende plek, toen ineens haar neef langskwam. Hij vond haar zo enorm meelijwekkend, dat hij besloot met de familie te praten en zei;
‘O mijn lieve familieleden, zouden jullie deze verdrietige vrouw nou niet eens vrijlaten. Jullie hebben haar weggehouden van haar man en van haar zoon.’ Hij pleitte met vele woorden om haar vrij te laten. Uiteindelijk kreeg hij het voor elkaar dat de familie toch ook wel medelijden met haar kreeg. Ze zouden haar echter niet helpen, dat zou de eer van de familie aantasten, maar ze wilden haar wel vrij laten. Vrij om te gaan en staan waar ze wilde.
Toen de Banoe Abdoel Asad hoorden dat de familie de moeder vrij had gelaten gaven ze haar Salamah terug. Binnen no time had ze een kameel klaargemaakt en vertrok alleen met hem richting Medina.
Alleen door de woestijn
Even voor het idee. Als je nu opzoekt hoe ver Mekka van Medina is, dan krijg je 453 km op je scherm te zien. Think about it. Een vrouw. Alleen. Helemaal alleen. Door een verre, gevaarlijke woestijn, samen met een klein kindje. Oem Salamah was dus ontzettend dapper. Ze had immers haar vertrouwen bij Allah gelegd en was vastberaden haar doel te bereiken. Na ongeveer 5 kilometer te hebben gelopen kwam ze in het plaatsje Taniem, Oethman ibn Talha tegen.
Oethman ibn Talha zag haar en Salamah en vroeg haar; ‘Waar ga jij naar toe, o dochter van de ‘Zadoe Rakb?’ verwijzend naar haar eervolle, bekende vader. Zij antwoordde direct zonder blikken of blozen; ‘Ik vertrek naar Medina, ik ben onderweg naar mijn man’. Hij was verbaasd dat zij deze lange afstand helemaal alleen wilde afleggen en vroeg daarom verder; ‘Heb je niemand om jou tijdens deze reis te vergezellen?’.
‘Niemand is met mij behalve Allah en mijn zoon’, antwoordde ze dapper.
Oem Salamah vertrok alleen met haar kind van Mekka naar Medina
De nobele, respectvolle Oethman
Oethman was geen moslim, maar uit respect voor haar en haar vader en omdat hij toch ook wel medelijden met haar had, besloot hij haar niet alleen te laten gaan.
‘Nee’, zei hij. ‘Dit kan ik niet toestaan!’ Hij pakte de teugels van de kameel waar zij en Salamah op zaten en liep voor haar uit en besloot per direct haar verder te begeleiden op haar woestijntocht.
Oem Salamah vertelt in een overlevering het volgende hierover;
‘Bij Allah, ik heb nog nooit zo’n eervolle, nobele en respectvolle Arabier gezien. Als we ergens moesten rusten dwong hij de kameel te zitten. Bond deze vast en ging dan op een afstand bij een boom zitten of even slapen. Nadat ik was afgestapt en samen met mijn zoontje een plek had gevonden om te rusten, dan verzorgde hij de kameel en maakte deze klaar voor vertrek. Als we klaar waren met rusten, zei hij; ‘Nu kunt u hem weer berijden’ en liep weg. Pas nadat we op de kameel zaten, kwam hij weer terug om de teugels te pakken en ons weer voor te leiden. Zo bleef hij doorgaan totdat we Medina bereikten. Toen hij het dorpje Banoe Omar ibn ‘Auf in Quba zag, zei hij; ‘Dit is het dorp waar uw man woont. Ga naar hem met de zegeningen van Allah. Toen keerde hij direct terug naar Mekka.’
Eenmaal aangekomen in Medina vond Oem Salamah haar man in grote vreugde terug. Vanaf toen stond ze bekend als de eerste moehaajira in de Islam.
Hereniging van het gezin
In Medina wijdde ze haar leven volledig aan de opvoeding van haar kinderen. Het gezin breidde uit tot ze samen vier kinderen hadden. Aboe Salamah zorgde goed voor het gezin en werkte daarnaast als een dappere soldaat in het leger waarbij hij mee vocht in de strijd van Badr en Oehoed. Echter tijdens deze laatste slag werd hij getroffen door een pijl in zijn arm. De arm herstelde snel en hij was al weer gauw op de been om andere veldslagen bij te kunnen wonen. Twee maanden later, tijdens de slag van Qotn, bleek dat de wond nog niet helemaal hersteld was. Die sprong opnieuw open.
Dit keer was het herstel een stuk lastiger en Aboe Salamah werd er steeds zieker van. Dit, totdat hij op een punt kwam dat hij zijn bed niet meer uit kon. Oem Salamah verzorgde haar man met veel liefde. Maar hij werd met de dag zieker. Terwijl zijn vrouw hem verzorgde, sprak Aboe Salamah de onderstaande woorden uit die we kennen van een legendarische overlevering.
Legendarische woorden van Aboe Salamah
Hij zei: ‘Oem Salamah, ik heb de Profeet ﷺ het volgende horen zeggen; ‘Wanneer een moslim wordt gekweld door een beproeving of catastrofe en zegt ‘Inna lillahi wa inna ilayhi raji’oen’wat betekent ‘Van Allah komen wij en tot Hem keren wij terug’ en vervolgens zegt ‘Allahoemma oejoerni fi moesibati, wakhloef li khayran minha’ wat betekent ‘O Allâh, moge U mij belonen voor het verdragen van deze kwelling en mij compenseren met iets wat beter is,’ dan zal hij krijgen wat hij vraagt.’
Note: deze doea is een zeer krachtige smeekbede die wij allen kunnen verrichten als wij zwaar beproefd worden.
Het duurde niet lang of deze woorden zouden een enorme impact gaan krijgen op het leven van Oem Salamah.
Aboe Salamah keert terug naar Allah
Aboe Salamah werd zieker en zieker. Het was op een dag dat de Profeet ﷺ hem kwam bezoeken dat de engel des doods ook zijn intrede deed in zijn huis. Net op het moment dat de Profeet ﷺ afscheid nam en uit het huis van Aboe Salamah wilde vertrekken, keerde hij terug naar Allah. De Profeet ﷺ, die enorm veel liefde had voor hem, bedekte zijn ogen met zijn zachtaardige handen en verrichte de volgende smeekbede:
‘O Allâh, vergeef Aboe Salamah zijn fouten en verhef hem tot degenen die het dichtst bij U zijn. Schenk hem een opvolger en nakomelingen, die achterblijven. Vergeef ons en hem, O Heer der Werelden.’
Oem Salamah hoorde het nieuws en was ontzettend verdrietig dat haar lieve man deze wereld had verlaten. Het was haar steun en toeverlaat in dit leven. Hij was de man met wie ze haar intrede had gedaan tot de Islam en die haar vier kinderen had geschonken. De pijn die ze voelde was immens. Plots herinnerde zij zich de doea die haar man haar op zijn ziektebed had geleerd.
Ze sprak de woorden uit maar stopte bij het stukje ‘En compenseer mij met iets beters’. Ze aarzelde om deze zin uit te spreken want wie zou er nu beter zijn dan haar lieve steun en toeverlaat, Aboe Salamah? De man die zo lang op haar had gewacht in Medina, de man die haar, hun vier kinderen had geschonken. De man die haar zelfs in zijn laatste momenten leerde over Allah en nu zelf tot Hem was teruggekeerd. Wie zou nou beter zijn dan…. Uit overgave aan Allah en het volgen van de soennah sprak ze de woorden met enige moeite toch uit.
Geen plaats in haar hart
In haar hoofd bleef echter dezelfde gedachte. Had ze niet ooit zelf de wens uitgesproken om elkaar te beloven niet te hertrouwen als één van hen zou sterven. Aboe Salamah had haar toen echter geantwoord ‘Ik vraag Allah je een betere echtgenoot te gunnen.’
Wat was Aboe Salamah een lieve man. Terwijl zij hem het liefst voor altijd voor zichzelf wenste, wenste hij haar altijd het allerbeste….
Oem Salamah voltooide haar wachtperiode (de ‘idda) en voelde nog een sterk gemis. Aboe Salamah was jaren haar levenspartner geweest en het gemis viel haar zwaar.
Het was een islamitische gewoonte om goed voor de weduwen in de gemeenschap te zorgen dus al gauw ontving zij meerdere huwelijksaanzoeken. Ook de eervolle Aboe Bakr en Omar -Allah is tevreden met hen- dachten eraan haar te huwen. Welk aanzoek zij ook kreeg, zij wees ze allen direct af. Geen man kon een plek naast Aboe Salamah in haar hart veroveren.
Ze wees resoluut alle huwelijksverzoeken af
Een bijzonder huwelijksaanzoek
Tot op een dag zij een dierenhuid aan het verven was in haar huis en de Profeet ﷺ bij haar deur om toestemming vroeg om binnen te treden. Zij gaf akkoord en bood hem ﷺ een kussen aan om op te zitten. Toen hij eenmaal zat vroeg hij ﷺ of zij open stond voor een huwelijksaanzoek. De Profeet ﷺ liet hierbij weten dat het hijzelf was die graag met haar wilde trouwen.
Oem Salamah was verbijsterd. De Profeet die met haar wilde trouwen? Al snel herinnerde ze zich de doea uit de overlevering die Aboe Salamah haar had geleerd en dacht aan de woorden
‘en compenseer mijn kwelling/ beproeving met iets beters…’
Zij besefte dat er geen betere man dan Aboe Salamah kon zijn, met uitzondering van de Profeet ﷺ. En waar alle andere aanzoeken – hoe goed deze mannen ook waren – totaal geen optie waren, was het nu de Profeet ﷺ zelf die haar ten huwelijk vroeg. Na enig nadenken besloot Oem Salamah het aanbod echter toch af te wijzen. Hij ﷺ was de beste man die ze ooit kon wensen, maar uit angst dat zijzelf niet de beste vrouw voor hem ﷺ kon zijn zei ze:
‘O Boodschapper van Allah ﷺ. Hoe zou ik niet van u kunnen houden? Maar ik ben een jaloerse vrouw en ik vrees dat ik iets zou kunnen doen, waardoor Allah boos op mij zal worden. Ik ben ook al een oude vrouw met kinderen.’
Moeder der gelovigen
De Profeet ﷺ glimlachte en antwoordde:
‘Wat betreft je leeftijd, ik ben nog ouder dan jij bent. Wat betreft je kinderen, Allah en Zijn Boodschapper zullen voor hen gaan zorgen. En wat betreft je opmerking over dat je heel jaloers bent, daarvoor zal ik Allah voor aanroepen om je van die eigenschap te verlossen.’
Toen ze dit hoorde, antwoordde ze blij; ‘ Het is Allah die Aboe Salamah vervangt met iemand die beter is dan hij; de Boodschapper van Allah.’ Ze kreeg vanaf die dag de eretitel ‘Moeder der Gelovigen’.
Zayneb, een eerdere vrouw de Profeet ﷺ was recentelijk overleden en Oem Salamah kreeg haar huis om samen met haar kinderen te verblijven. Zij was een oudere, maar zeer mooie vrouw. Haar jaloezie, waar ze zelf zo bang voor was, was volledig afwezig als het ging om de verhoudingen met de andere vrouwen van de Profeet ﷺ. We weten echter uit een betrouwbare overlevering dat een van zijn andere vrouwen Aicha – Allah is tevreden met haar- aangaf wel eens jaloers te zijn op de schoonheid van Oem Salamah.
Knap, wijs, mondig en geleerd
Maar Oem Salamah was meer dan alleen een mooie vrouw. Ze was ook enorm wijs en geleerd. De Profeet ﷺ vond het erg fijn om in haar aanwezigheid te zijn en visa versa. Ze hadden samen een hele speciale vriendschappelijke band en de Profeet ﷺ vroeg haar vaak om advies daar zij een wijze, analytische vrouw was. Een bekende overlevering van Oem Salamah is haar advies op de dag van Hoedaybiyah.
De Profeet ﷺ had de mannen van de Qoeraysh opgedragen hun dieren te slachten nadat zij een verdrag met de Qoeraysh hadden gesloten. Maar de metgezellen reageerden niet op zijn verzoek. Hij ﷺ herhaalde zijn bevel om een dier te slachten drie keer, maar alsnog luisterden de metgezellen niet. Boos ging hij naar huis om aan Oem Salamah te vertellen wat er was gebeurd.
Zij gaf haar man ﷺ toen een zeer wijs advies. Ze zei ‘O Boodschapper van Allah, als u wilt dat de moslims gaan doen wat u hen heeft opgedragen, ga dan naar buiten. Spreek met niemand totdat u uw eigen kameel hebt geslacht en uw eigen haren hebt afgeschoren.’
Ze adviseerde dus dat de Profeet ﷺ zelf best eerst datgene wat hij predikte, moest uitvoeren voordat hij ﷺ de moslims het advies zou geven dit te doen. Hij ﷺ was het met haar eens, prees haar om haar goede advies en liep naar buiten om zijn kameel te slachten en zijn haren af te scheren.
Het goede voorbeeld geven en wederzijds respect
Vanaf het moment dat de moslims de Profeet ﷺ zagen, volgden ze hem massaal. Enthousiast slachtten ook zij nu hun dieren en schoren elkaars haren af zoals hij ﷺ hen had voorgedaan.
Uit deze mooie overlevering leren we dat we onze omgeving het meest beïnvloeden door zelf het goede voorbeeld te geven. Maar ook zie je hier in het voorbeeld van de Profeet ﷺ en Oem Salamah hoe een vrouw en man elkaar horen te steunen door elkaar goede adviezen te geven en naar elkaar te luisteren.
Sterk en mondig
Oem Salamah vergezelde de Profeet ﷺ graag als hij op reis ging en zij nam zelf dan ook actief deel aan verschillende oorlogen. Zij hield zich dan o.a. bezig met het verzorgen van de gewonde soldaten en bewaakte de watervoorraden voor het leger.
Oem Salamah was een sterke, mondige vrouw. Dat waardeerde de Profeet ﷺ enorm in haar, echter leidde het ook een keer tot een conflict met één van de bekendste metgezellen, Omar ibn Al Khattab, Allah is tevreden met hem. Tevens zeer bekend vanwege zijn fysieke en verbale kracht.
Omar ibn Al Khattab bemoeide zich af en toe met het familiale leven van de Profeet Mohammed ﷺ en zijn vrouwen. Naast dat Omar een dierbare, close metgezel van de Profeet ﷺ was, was Hafsa, zijn dochter, ook nog eens getrouwd met hem ﷺ. Regelmatig als Omar zijn dochter bezocht, hoorde hij hoe mondig de vrouwen van de Profeet ﷺ waren en totaal geen blad voor de mond namen tijdens het bespreken van verschillende kwesties.
Op een dag kwam Omar weer langs en dit keer hoorde hij weer dat de vrouwen op een toon spraken die hem niet beviel. Hij sprak daarom de vrouwen streng aan vanwege hun mondigheid ten opzichte van de eerbare Profeet van Allah ﷺ.
Oem Salamah hoorde de opmerking van Omar en was daar echter niet van gediend en zei;
‘Wie heeft jou het recht gegeven om tussen de Boodschapper van God en zijn echtgenotes te komen? Ja, wij zeggen eerlijk wat wij denken. Als hij ﷺ dit aanvaardt, dan is dat zijn zaak, maar als hij ﷺ ons dit zou verbieden, dan zal hij ons gehoorzamer vinden dan jij.’
Omar stond met zijn mond vol tanden en vertrok uit het huis zonder enig tegenargument.
Bijzondere positie tijdens en na de dood van de Profeet ﷺ
Oem Salamah stond dus bekend als een vrouw met een sterke persoonlijkheid. Ze kon lezen, schrijven en was tevens een dichteres. Het bijzondere is dat er meerdere keren een openbaring van Allah plaats heeft gevonden toen de Profeet ﷺ bij Oem Salamah was. Naast Aicha en Khadija was zij de enige bij wie dit gebeurde.
Toen de Profeet ﷺ overleed, was Oem Salamah erg verdrietig. Zij bleef echter een belangrijke rol in de oemmah (gemeenschap) innemen en bleef nauw betrokken bij alle ontwikkelingen die volgden na de dood van de Profeet ﷺ. Zoals zij de Profeet ﷺ altijd ondersteunde met goede adviezen, bleef zij haar wijsheid en adviserende kwaliteiten inzetten voor de oemmah.
De kaliefen kwamen regelmatig bij haar langs voor advies op het gebied van hun leiderschap. Ze bleef hen met advies begeleiden om hen te behoeden voor corruptie en uitbuiting van het volk. Ze stond daarbij bekend om haar discretie in handelen en haar betrouwbaarheid.
Een inspiratiebron voor velen
Ze heeft ongeveer 67 overleveringen op haar naam en stierf op 84-jarige leeftijd. Het was Aboe Hoerayrah die het gebed voor haar leidde en zij werd begraven op de vrouwen begraafplaats in Medina.
Als we de hoogtepunten uit haar leven bestuderen, kunnen wij enorm veel van haar en de mensen om deze bijzondere vrouw heen leren. Zij is 1 van de vele bijzondere metgezellen en voor mij een inspiratiebron omwille van haar eigen, unieke kwaliteiten.
Enerzijds was ze een dappere vrouw, maar ook een liefhebbende echtgenote. Ze hield zich in alle moeilijke momenten in haar leven stevig vast aan het touw van de Islam. Anderzijds was ze een mondige adviseur. In deze tijd mogelijks een coach of trainer genoemd en zo steun voor velen om haar heen.
Moge Allah haar genadig zijn en ons met haar en de overige moeders der gelovigen verenigen in de Hoogste Rangen van het Paradijs.
