We denken dat kinderen een gebruiksaanwijzing hebben. Dat als we ze zus of zo opvoeden, onze kinderen zullen uitgroeien tot de mensen en moslims die wij willen dat ze zijn.
Maar is dat altijd zo?
Dit artikel is geïnspireerd op de Engelse Youtube serie Honest Tea Talks. Dit is een initiatief van drie zusters die verbonden zijn aan Solace, een netwerk voor bekeerde moslims die hulp nodig hebben (en inmiddels ook in Nederland actief is). Ze laten zien hoe schadelijk het kan zijn om altijd een masker te dragen. Waardoor eerlijke en echte gesprekken alleen maar gevoerd worden achter gesloten deuren en je als vrouw kunt gaan denken dat je als enige dit soort gevoelens hebt. De Engelstalige aflevering over ‘Keeping it Real’ vind je hier.
Schuldgevoel
Als onze kinderen niet worden wie we hoopten dat ze zouden worden, dan raken we nogal snel in paniek en denken we gauw dat alles verloren is. Ook geven we snel een oordeel en vinden we dat de uitkomst van het opvoeden een reflectie van onszelf is. Veel ouders en vooral moeders zouden alles voor hun kinderen doen, maar gaan tevens vaak gebukt onder een schuldgevoel. Er kruipt veel bloed, zweet en tranen in het opvoeden van onze kinderen en sommige moeders raken dan ook op een bepaald moment uitgeput.
Het wrange is dat binnen bepaalde culturen het vaak zo is, dat als een kind goed ‘uitpakt’, de vader wordt geprezen. Maar als er iets niet goed gaat met het kind, de moeder erop wordt aangewezen. Moeders hebben dikwijls hoge verwachtingen van de opvoeding en het moederschap, maar de samenleving stelt nog hogere eisen.
Vrije wil
We weten dat elk kind met een vrije wil geboren wordt en toch voelen we het als onze verantwoordelijkheid om hen te laten opgroeien tot de goede moslims die we graag willen dat ze zullen zijn. Het is ook onze verantwoordelijkheid, maar dat feit lijkt zwaarder te wegen dan het feit dat het kind ook zijn eigen leven leidt. We zeggen niet tegen het kind dat hij volledig vrij is om te kiezen of hij iets wel of niet wil. We gaan er vanuit dat het kind doet en wil wat wij zeggen, omdat het beste met hem voor hebben.
Toch mogen en kunnen we er – jammer genoeg – niet vanuit gaan dat zij moslim zijn alleen maar omdat wij hen zo opgevoed hebben. Er komt een moment in hun leven dat zij zelf een bewuste keuze moeten maken om deze godsdienst te willen volgen.
In een andersdenkende samenleving zien onze kinderen van alles. Er zijn naast de islam nog zoveel andere opties. Als je als ouder zelf bewust voor de islam gekozen hebt, verwacht je eigenlijk automatisch van je kinderen hetzelfde. Maar dit is niet helemaal realistisch. De andere opties die leven in de samenleving, worden vaak niet besproken. We gaan ze liever uit de weg, uit angst. Want je zou je kinderen nog op ideeën kunnen brengen. Toch dienen we te beseffen, dat zij die ideeën ook uit zichzelf kunnen of zullen krijgen.
Als praktiserende moslim wil je jouw kinderen echt geen andere opties geven, maar bespreek dan wel met ze wat de islam daadwerkelijk voor hen betekent. Zo kunnen zij een bewuste keuze maken om een moslim te zijn en niet alleen maar handelen naar de wensen van mama en papa.
We gaan er van uit dat ze moslim zullen blijven omdat wij hen zo opvoeden, maar ze hebben ook een eigen keuze.
De uitkomst van mijn opvoeden
Toen mijn kinderen klein waren, wist ik precies hoe ik het wilde. Ik was ervan overtuigd dat wat je erin stopte er ook uitkwam. Dus nam ik mijn kinderen regelmatig mee naar de moskee, reisde ik stad en land af met de kinderen om ze Arabisch en Koran te leren. Ook organiseerde ik zelf godsdienstlessen voor meerdere kinderen. Ik ben zelfs een korte periode geëmigreerd naar Marokko omdat ik dacht dat het daar makkelijker was ze als moslim op te voeden.
De uitkomst is echter dat mijn kinderen het Arabisch niet beheersen en zich nog maar weinig herinneren van de Koran die ze gememoriseerd hebben. Eigenlijk zijn ze mee gegaan in de samenleving met wat hier normaal is. Ze zijn verliefd geworden, ze gaan weinig naar de moskee en niet elk van mijn kinderen bidt vijf keer per dag. Ik wil hiermee niet zeggen dat mijn kinderen mislukt zijn. Wel heb ik een tijd het gevoel gehad dat ík gefaald had als moeder. Ik had zo mijn best gedaan om ze met de islam op te voeden en kijk dan wat er van overblijft. Het heeft me echt moeite gekost te accepteren dat ze niet de ideale moslims zijn geworden die ik voor ogen had.
Mindset
Mocht je je herkennen in mijn verhaal, dan wil ik je een praktische tip aanreiken: ik stel voor dat je je mindset verandert. Als je kinderen zich op zo een manier gedragen die jij liever niet hebt – ze liegen bijvoorbeeld, of ze bidden niet, dan raad ik je aan om te proberen je in hen te verplaatsen. Word niet gelijk boos en ga ze niet onmiddellijk verwijten. Je kinderen hebben ruimte nodig. Ze willen experimenteren en ontdekken hoe zij in elkaar zitten en hoe het leven in elkaar zit. We kunnen geen perfectie van onze kinderen verwachten. We zijn zelf ook niet perfect. Alle mensen maken fouten; dus ook onze kinderen.
Positief opvoeden
Zelf ben ik streng en strikt geweest in het islamitisch opvoeden. Met name bij mijn eerste kind. Misschien herkennen andere ouders dat. Kinderen van een jaar of 6 à 7 bidden bijvoorbeeld samen met een ouder. Ze kunnen zich soms een beetje vervelen en zijn dan niet gefocust zoals we dat graag zouden willen. In plaats van hier negatieve commentaar op te geven – wat overigens betekent dat je zelf ook niet geconcentreerd bent in het gebed – zou je ook een ander gesprek kunnen beginnen. Bijvoorbeeld hen positief en liefdevol benaderen over het feit dat ze gebeden hebben. Of hen vragen wat ze aan Allah gevraagd hebben of zouden willen vragen.
Niet vanuit het hart
Ik heb drie kinderen en erken dat ik mijn oudste zoon het strengst heb opgevoed. Ik heb hem het kortst gehouden en verwachtte veel van hem. Hij probeerde hieraan te voldoen, maar ik denk dat het best moeilijk voor hem was. Bij mijn derde zoon was ik al een stuk soepeler. Ik had toen inmiddels wel in de gaten dat het opdringen van de islam weinig zin had. Ze zouden dan misschien doen wat ik wilde, maar het zou niet uit hun hart komen.
Ik denk dat veel mensen wel voorbeelden kennen van kinderen die hun gezicht een beetje nat maken en dan tegen hun ouders zeggen dat ze de rituele wassing hebben verricht. Ze zitten een paar minuten stil in de kamer en ze zeggen bijvoorbeeld dat ze gebeden hebben. Mijn kinderen waren niet anders.
In de handen van Allah
Het bijzondere is dat het niet duidelijk is welke van mijn aanpakken de meeste vruchten heeft afgeworpen. Ik kan niet zeggen dat degene voor wie ik het strengst was, nu ook het meest praktiserend is. Maar andersom geldt precies hetzelfde. Soms lijkt het alsof het volkomen willekeurig is hoe ze uitgepakt zijn. Ik ben dan ook minder streng voor mezelf geworden en besef dat hun pad al lang vastligt. Dat ik als moeder de verantwoordelijkheid had en heb om ze zoveel mogelijk met islam op te voeden, maar dat de rest in de handen van Allah ligt.
Ik heb als moeder de verantwoordelijkheid om hen zo goed als mogelijk islamitisch op te voeden, maar de rest ligt in de handen van Allah.
Opvoeden met liefde voor Allah
Het kan gebeuren dat wij tijdens de opvoeding van onze kinderen de focus te vaak leggen op uiterlijke handelingen: “Je moet dit, je moet dat, dit is haram, dit is halal”. Geen wonder dat pubers zich op een gegeven moment gaan afzetten, zowel tegen hun ouders als tegen de religie. We zouden ons meer moeten richten op de opvoeding van het hart, zodat onze kinderen van Allah gaan houden.
We kunnen ze bijvoorbeeld vertellen dat als het regent, ze Allah om alles kunnen vragen. Als ze het moeilijk hebben, er maar Eén is die hen kan helpen. Het is belangrijk ze te leren om van Allah te houden. Zodat de hoop en de vrees die ze later ontwikkelen, ontstaat vanuit een gevoel van liefde. Zorg ervoor dat de nadruk niet ligt op het creëren van angst en verhalen over de hel en de verdoemenis. Je kunt ook tegen je kind zeggen als het bidt: Allah houdt ervan dat je bidt, Hij houdt van jou. Hiermee bouw je positieve herinneringen op die later in hun leven weer terug zullen komen.
Opvoeden is zaadjes planten
In de serie Honest Tea Talks wordt de vergelijking gemaakt met het planten van zaadjes. Wij als ouders zouden ons tijdens het opvoeden voornamelijk moeten focussen op het planten van zaadjes. Vervolgens kunnen wij niets anders dan smeekbeden verrichten en hopen op een goede uitkomst.
Je kunt er niet van uitgaan of verwachten dat deze zaadjes sowieso tot mooie bloemen zullen open bloeien. Je hebt hier geen controle over. Maar je kunt ook niet een zaadje in de grond stoppen en dan zo maar weglopen. Je moet het plantje met liefde en aandacht verzorgen. Het heeft daarnaast ook behoefte aan de juiste hoeveelheid water en zonlicht. Hetzelfde geldt voor onze kinderen. Zij verdienen ook onze liefdevolle aandacht. Maar ondanks alle zorg en goede voornemens is er geen garantie dat je kind de weg zal bewandelen die jij voor ogen hebt.
Kinderen als test
Het kan zijn dat je je kinderen op de juiste wijze en echt oprecht omwille van Allah hebt opgevoed, maar dat ze toch een andere weg kiezen. Dit is voor elke ouder een grote test. Ook de Koran spreekt erover dat kinderen een ware beproeving kunnen zijn. Deze beproeving kan in hun jeugd zijn, maar ook als ze als jongvolwassene een heel andere weg kiezen.
Als een kind een modelkind en -moslim wordt, hebben de ouders en dus ook moeders hier natuurlijk een groot aandeel in. Maar als je kind verkeerde keuzes maakt, is het goed te beseffen dat – als je als ouders je best gedaan hebt – je niets anders had kunnen doen. Het is niet jouw schuld.
Ik durf wel te zeggen dat ik enorm mijn best heb gedaan met mijn kinderen, maar misschien was het niet altijd op de juiste manier. Ik had een bepaalde visie van hoe ze moesten zijn en wat ik moest doen als ouder om deze visie te bewerkstelligen. Op een gegeven moment heb ik zelfs een islamitisch internaat overwogen, omdat ik dacht dat dat het beste voor ze zou zijn. Nu weet ik dat mijn kinderen daar erg bang voor waren. Ze hadden het gevoel dat ze gestraft werden. Gelukkig heb ik hiervan afgezien, maar ik ken ouders die wel deze keuze gemaakt hebben. Het blijft een dilemma.
Tips
De belangrijkste tip gegeven door de zusters van Solace is het maken van een oprechte smeekbedes voor je kind. En jij weet precies wat je kind nodig heeft, dus vraag Allah hierom.
Wees er echt voor je kinderen, breng waardevolle tijd met ze door. Luister naar ze. Probeer een balans te vinden tussen liefdevol en inlevend zijn en duidelijke grenzen stellen. We hopen dat door onze inzet en intenties onze kinderen uiteindelijk de juiste weg zullen vinden en dat zowel wij als zij mogen rekenen op de genade en beloning van Allah.
Je moet als ouder je best doen, maar vervolgens zul je je kinderen moeten vertrouwen en loslaten. Ik heb de zaadjes geplant en zie dat dat gevolgen heeft. Niet per se zoals ik het wilde, maar ik heb er alle vertrouwen in dat die zaadjes ontspruiten. Ik zie hier namelijk al resultaten van.
Heb jij positieve of minder leuke ervaringen of tips bij het opvoeden? Deel ze met ons!
