In het begin van het leven van een kind staan de ouders centraal als toevlucht en hulp, als bron van zorg en liefdevolle gids. Later in het leven krijgt Allah die eerste plaats. Als het eerste – de band met de ouders – een goede plek kreeg in het leven van het kind, wordt het tweede – de band met Allah- ook gemakkelijk.
Luqman
Er zit zoveel wijsheid in Soera Luqman (Koran, 31:12-19). Deze goede raad, eeuwen geleden, van een wijze vader aan zijn zoon… een man die geen profeet was en ook geen moslim in de strikte zin van het woord, maar een wijze en liefdevolle gids. Allah leert ons via het gesprek tussen Luqman en zijn zoon dat het eerste duidelijke teken van echte wijsheid is dat je dankbaar bent, in alle omstandigheden en soms tegen de schijn in. Maar daar stopt de rijkdom van dit gesprek niet.
We horen de vader eerst en vooral zeggen:
O mijn zoon, ken Allah geen deelgenoten toe: voorwaar, het toekennen van deelgenoten aan Allah is zeker een geweldig onrecht.
(Koran, 31:13)
Wat opvalt, is dat Luqman de raad op een liefdevolle manier geeft, niet als een commando of dreiging. Hoe en wanneer je met je advies aan komt draven, is dus van onschatbaar groot belang. Doordat hij hem als een liefdevolle gids aanspreekt, is het ook meteen duidelijk dat de vader een beroep doet op de gevoelens van zijn zoon, veeleer dan op zijn intellect.
Het is belangrijk om je kinderen als een liefdevolle gids aan te spreken
Het gaat niet enkel om bidden tot Allah en niemand anders
Vóór al het andere dat zijn vader hem wil vertellen, leert de jongen dat Allah op de eerste plaats komt. Dat geloven in Allah meer is dan zeggen – en zelfs erkennen – dat “God bestaat”. Het is even belangrijk dat je aan niets of niemand evenveel belang hecht – laat staan meer – dan aan Allah.
Ibn Taymiyyah geeft een goede beschrijving van wat het betekent om je aan Allah te onderwerpen:
1. We bidden tot Hem uiteraard en we gehoorzamen Hem in wat Hij beveelt en verbiedt.
2. In tegenstelling tot de mensen rondom ons kunnen we Allah altijd en volledig vertrouwen. We doen het zelfs onbewust: niet wij maar Hij houdt onze hartslag gaande, onze ademhaling, spijsvertering, etc. Voor zulke vitale functies vertrouwt ons lichaam spontaan op Hem. Laten we dan voor al het andere ook bewust voor dat vertrouwen gaan!
3. Allah is ook degene van wie we extreem veel houden. Ons hele wezen is op Hem gericht. We kunnen verliefd zijn, druk bezig met een project, bezorgd om de kinderen… maar dat mag nooit de overhand krijgen op onze liefde voor Allah.
4. Het is niet aan ons om te bepalen hoe we onze liefde voor Allah uiten. Hij heeft ons laten weten hoe het hoort, en zo doen wij het dan ook. Onze creativiteit bewaren we voor andere zaken.
Dankbaarheid ten opzichte van de ouders
Hier onderbreekt Allah even Zijn verhaal. Een verteller die dit doet, geeft aan dat wat hij vertelt zo belangrijk of mooi is dat hij er de nadruk op wil leggen door er nog iets aan toe te voegen. Dit gebeurt in ayaat 14 en 15. Het vers ervoor heeft Allah het over shirk (afgoderij), een goede raad van een ouder aan zijn kind. Deze kanttekening vestigt de aandacht op hoe waardevol die vader voor zijn kind is. Daarom moeten we volgens Hem dankbaar zijn voor onze beide ouders:
Wees daarom Mij en jouw ouders dankbaar. Tot Mij is de terugkeer.
(Koran, 31:14)
Allah had nog zoveel meer kunnen vermelden waarvoor we dankbaar moeten zijn, maar Hij houdt het bij onze ouders. Daar zijn heel wat redenen voor. Het is Allah die ons het leven heeft gegeven, maar vanuit wat we zichtbaar waarnemen, zijn het onze ouders die dat hebben gedaan. Het is Allah die ons kleedt en voorziet in ons levensonderhoud, maar in onze waarneming komt het van…onze ouders. Allah beschermt ons, maar hoe gebeurt dat in de praktijk? Door onze ouders! En ga zo maar door…
Ouders zijn de zichtbare zijde van wat Allah voor ons doet
Maar wat betekent dit voor jou, als ouder? Denk na over de vraag: “Hoe praat ik met mijn kind over Allah?” Laat jij je kind zien hoeveel jij van Allah houdt? Zo krijgt het zaadje van zijn of haar geloof al meteen een goede voedingsbodem. Toon je kinderen jouw liefde voor Allah door je goede gedrag en je regelmaat in gebed en dhikr (gedenken van Allah). Zo ben je een liefdevolle gids. Ze snappen misschien niet wat je zegt en doet, maar ze zullen met je meedoen, en later zullen ze het begrijpen en je bewust navolgen. Je kind zal jouw liefde voor hem of haar voelen, een zwakke afstraling van hoeveel Allah van hem of haar houdt. Dat is de reden waarom Allah dankbaarheid tegenover Hem koppelt aan dankbaarheid tegenover onze ouders.
Je kind zal jouw liefde voor hem of haar voelen, een zwakke afstraling van hoeveel Allah van hem of haar houdt.
Dankbaarheid voor de ouders, zorgt voor dankbaarheid tegenover Allah
In het begin van het leven van een kind staan de ouders centraal als toevlucht en hulp, als bron van zorg en liefde. Om wie roepen ze wanneer ze bang zijn? Later in ons leven krijgt Allah die eerste plaats. Als het eerste – de band met de ouders – een goede plek kreeg in hun leven, wordt het tweede gemakkelijk.
Wie geen dankbaarheid kan opbrengen tegenover zijn ouders, zal ook nooit dankbaar zijn tegenover Allah. Deugt je relatie met je ouders niet, dan zal je relatie met Allah daar ook onder lijden. En ja, sommige ouders zijn slechte ouders. Je hoort over lichamelijk en psychisch misbruik, je hoort over verwaarlozing. Dit zijn uitzonderingen die de regel bevestigen; een grote test voor alle kinderen die het moeten ondergaan.
Pleeg geen shirk!
De meesten van ons hebben echter alle reden – en de plicht – om dankbaar te zijn tegenover onze ouders. En daarmee tegenover Allah:
Als je niet eens dankbaar kan zijn voor wat je
aan goedheid zichtbaar en tastbaar hebt ervaren,
hoe kan je dan dankbaar zijn voor wat je niet ziet?
Vandaar dat Luqmans eerste advies, nadat we leren over zijn dankbare houding, is: pleeg geen shirk! Omdat een vertaling van deze ayaat (31:12 -13) op papier altijd wat aan betekenis inboet, vertaalt Nouman Ali Khan deze verzen voor ons als volgt:
“Als zij allebei, je twee ouders, tegen jou strijden
om je aan te zetten tot shirk tegenover Mij,
terwijl dat op geen enkele kennis steunt
en ze er geen enkele goede basis voor hebben,
of terwijl jij weet dat dit niet thuishoort in de islam,
gehoorzaam hen dan niet.”
Let op! Nergens staat daar dat je ze niet meer dankbaar moet zijn! Je dankbaarheid blijft, maar je gehoorzaamt ze niet op dat ene punt.
Blijf bij je ouders, al maken ze fouten
Denk aan het voorbeeld van Ibrahiem vrede zij met hem. Hij respecteert zijn vader en gehoorzaamt hem in alles wat niet tegen Allah ingaat, maar in zijn shirk gehoorzaamt hij hem niet.
Terwijl wij de neiging hebben om ons totaal van onze ouders af te keren als ze ons tot shirk willen verleiden of dwingen, zegt Allah subhaanahu wa ta’ala juist dat we nog méér tijd met hen moeten doorbrengen, en dat we ons voorbeeldig tegenover hen moeten gedragen. Als je ouders niet in aanmerking komen als mentors voor je geloofsleven, zoek dan andere mensen in je omgeving die je op weg zetten naar Allah en die je helpen een beter mens te worden.
Blijf bij je ouders, al maken ze fouten.
Wees vriendelijk en respectvol,
en help hen zoveel je kan.
Misbruik van de situatie
Nu gebeurt het jammer genoeg dat ouders dit recht op gehoorzaamheid misbruiken en hun kinderen in onmogelijke situaties brengen. Ze dwingen hen soms dingen te doen die ze echt niet willen en waardoor ze diep ongelukkig worden. En dat allemaal op basis van deze ayaat. Dit is dhulm (onderdrukking) en Allah zal de ouders daarvoor ter verantwoording roepen! Allah heeft de kinderen onder hun hoede geplaatst. Het is hun taak om hen liefde te schenken volgens het voorbeeld van de liefdevolle gids Luqman: geen dreigend of beledigend advies in de vorm van bevelen, maar liefdevolle goede raad die Allah op de eerste plaats stelt.
Jij als ouder krijgt van Hem een eervolle plek in het leven van je kind… Wees dus voor je kinderen een liefdevolle gids in het leven, zorgzaam en attent en met Allah op de eerste plaats, voor hen en voor jou.
